Proces tegen Eichmann

Het proces tegen Eichmann (1960-1962)

Adolf Karl Eichmann is geboren in Solingen op 19 maart 1906. Hij was de zoon van een Protestantse middenstanders familie. Zij verhuisden naar Linz in Oostenrijk, waar Eichmann zijn jeugd door bracht. Hierna is hij aan een technische studie begonnen, die hij niet heeft gehaald. Uiteindelijk werd hij een reizende verkoper voor een oliemaatschappij tussen 1927 en 1933.
Op 1 april 1932 werd hij lid van de Oostenrijkse Nazi-partij op aandringen van z'n beste vriend Ernst Kaltenbrunner. Nadat hij z'n baan verloor en door de Oostenrijkse politie gezocht werd voor z'n lidschap in de Nazi-partij, vluchtte hij uit Lintz naar Berlijn. Hij raakte in contact met de uit Oostenrijk verbannen Oostenrijkse divisie van de SS en onderging een zware militaire training in Lechfeld-bei-Passau en kwam uiteindelijk terecht als lid van de SS-staf.
In december 1933 wordt hij benoemd tot SS-scharfuhrer en kort daarop wordt het kamp waar hij werkzaam was gesloten waardoor hij overgeplaatst werd naar het kamp Dachau. In februari 1934 verzekerde Eichmann z'n positie in de Nazi-partij en krijgt hij de reputatie van: expert in "Joodse zaken". Kort daarna vindt hij werk bij Himmler's SD (Sicherheitsdienst) waar hij zich kan uitleven in z'n bureaucratische aanleg.
Nadat hij bij de SD ervaring opgedaan had werd hij overgeplaatst naar het Joodse departement. In 1937 trouwde hij met Vera Liebel. In juli van hetzelfde jaar wordt Eichmann gekozen om Palestina te bezoeken om onderzoek te doen naar het mogelijk emigreren van Joden naar dit gebied Hij klimt daarna op tot de rang van Referent (speciaal officier).
In 1938 wordt Eichmann naar Oostenrijk gestuurd om de emigratie van de joden op gang te brengen en wordt hij beloond met de benoeming van Unterstürmfuhrer. Vanaf augustus wordt hij toevertrouwd met de taak van Joodse emigratie in de hoofdstad van Wenen dat zich bezighoud met het emigreren van Joden die afkomstig zijn uit Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije en het Oude Germaanse Rijk.
Vanaf 1939 kreeg hij de leiding over de wegvoering van alle Joden in het Duitse Rijk. Hij werd de leider van de Reichssicherheits-hauptamt IV B4.
Zijn officiële titel was: SS Obersturmbannführer. Hij was nu de man die de oplossing van het Jodenvraagstuk moest regelen. Hij zorgde voor een perfect werkende afvoering van Joden naar de kampen met behulp van treinen. Hij bezocht Auschwitz voor het eerst in november 1941. Het volgende stukje komt uit de pas vrijgegeven memoires van Eichmann, die hij in de gevangenis in Israël heeft geschreven.

“Op mijn eerste bezoek zag ik hoe Joden werden gedwongen om een bus zonder ramen in te gaan. De deuren werden gesloten en de motor werd gestart. Maar de uitlaatgassen stroomden niet weg; ze werden het interieur binnen geleid. Eén arts in een witte jas wees me een kijkgat naast de bestuurdersplaats, dat uitzicht bood op het binnenste van de bus. Hij nodigde me uit te zien wat er gebeurde. Dat kon ik niet meer. Ik kon ook niet zeggen wat ik ervan dacht, alles was te onwerkelijk.
Even later vertrok de bus. Zelf werd ik naar een soort bosweide gereden en ik kwam daar aan op het moment waarop de bus stopte bij een open groeve. De deuren werden geopend en de lijken werden in de kuil gegooid, het ene over het andere. Dat was een huiveringwekkend inferno. Nee, het was een superinferno. Net zag ik hen nog leven, nu waren ze allemaal dood. Toen sprong een burger in de groeve, controleerde de monden en brak met een tang de gouden tanden uit de gebitten.(...).”

Dit gebeurde er volgens hem toen hij daar voor het eerst kwam. Hoewel hij tijdens zijn rechtszaak ontkende te weten wat er in de kampen gebeurde. In diezelfde memoires probeert hij steeds de schuld zoveel mogelijk op anderen af te schuiven.
In 1950 vluchtte Eichmann naar Argentinië. Daar verbleef hij onder een andere naam in een voorstad van Buenos Aires. Op 2 mei 1960 werd hij daar gesignaleerd en ontvoerd door de Israëlische geheime dienst, de Stasi. Uiteindelijk illegaal naar Israël gebracht, begon zijn proces op 10 april 1961. De hoofdofficier van justitie Giddeon Hausner brengt in totaal vijftien aanklachten tegen Eichmann naar voren: vier voor misdaden tegen de Joodse bevolking (genocide), vier voor oorlogsmisdaden en zeven voor misdaden tegen de mensheid in het algemeen. Zijn eis is de doodstraf. Hausner voert met nauwelijks ingehouden woede en sarcasme en met zijn steeds weer terugkerende vragen naar weten, geweten, schuld en verantwoordelijkheid de spanning en beklemming in de rechtszaal op.

De belangstelling van de media was enorm. Deze rechtszaak is ook de eerste, die ooit op televisie vertoond werd. De aanklager kwam in totaal met ongeveer 1600 documenten en meer dan 100 getuigen aanzetten.

Het verweer van Eichmann was steeds hetzelfde: “ Ik kon er niks aan doen. Ik kon niet anders dan de orders van mijn meerderen opvolgen.” Hij schreef in zijn memoires hetzelfde; “Ik betreur en veroordeel de door de toenmalige Duitse overheid georganiseerde vernietigingsactiviteit tegen de Joden. Zelf kon ik er echter niet het onmogelijke volbrengen. Ik was niet meer dan een werktuig in de handen van sterkere machten, en van een onbegrijpelijk noodlot.”

Ook vertelt hij nog dat hij niet wist wat er in die kampen gebeurde. Hij zou alleen het spoorwegennet regelen. Dat dit gelogen is blijkt uit het eerder genoemde stukje van zijn memoires. Voor de rest vertelt hij lange verhalen en praat om vele dingen heen.

Het proces wordt vaak onderbroken door zeer onrustig publiek.
Tijdens het proces bevindt Eichmann zich in een galzen hokje. Zijn hoofd is opgericht, zijn lippen staan strak en zijn blik is recht vooruit gericht. Eichmann, destijds 55 jaar, komt eerder over als een vermoeide ambtenaar met zenuwtrekjes dan als het brein achter een organisatie die miljoenen joden en zigeuners de dood injaagde. Hij ziet eruit als een kwetsbaar, schriel mannetje.
Ook toont Eichmann helemaal geen emoties. Wanneer er een schokkende film als bewijsmateriaal wordt getoond kijkt hij niet eens en lacht hij schamper. Ook tijdens de getuigenissen lijkt hij niet op te letten hij speelt een beetje met zijn pen, trekt nu en dan zijn wenkbrauwen op, en lijkt een verveelde indruk te geven.

Eichmanns verdediger, de Keulse advocaat Robert Servatius, kan weinig inbrengen tegen de hoeveelheid aanklachten. Eichmann voert zijn eigen verdediging. Door de specifieke vraagstelling van de drie rechters, Israëliërs van Duitse origine, wordt duidelijk wat Eichmanns rol was als SS-Obersturmbannführer en volgens welke methodes hij te werk ging. De getuigenissen van overlevenden zijn schrijnend.

Wat ikzelf onterecht vond is dat Eichmann in de loop van het proces de schuld krijgt van alle fouten die de NAZI’s hebben begaan. Hij krijgt min of meer de schuld van de hele tweede wereldoorlog. Ook heeft hij geen onafhankelijke jury gehad (voor zover dat mogelijk zou zijn). De jury bestond uit allemaal Joden. Eigenlijk zou hij ook niet veroordeeld mogen worden in een land waar hij de misdaden niet heeft begaan en illegaal is binnengesmokkeld.
Toch blijft hij natuurlijk een gruwelijk persoon en is zijn staf verdiend.
Uiteindelijk wordt hij aan alle aanklachten beschuldigd bevonden. Hij wordt veroordeeld tot de doodstraf. Daar ging hij in tegen beroep, maar dat beroep werd afgewezen.

Adolf Karl Eichmann wordt in de nacht van 31 mei op 1 juni 1962 opgehangen in de gevangenis van Ramle, waar hij ook zijn 1200 pagina’s tellende memoires schreef, die tot voor kort werden vastgehouden door de Israëlische regering. Daarna wordt hij gecremeerd en zijn as wordt over zee uitgestrooid.