Luther en de Reformatie

De opdracht: verzin een interview met Maarten Luther over de Reformatie. Kies zelf een tijd waarin het gesprek plaatsvind. Uit de uitwerking blijkt wel waar ik het over moest hebben. Luther keert terug naar Wittenberg - 4 maart 1522 Het is alweer tien maanden geleden dat Maarten Luther de Wittenberg verliet. Al gingen er verhalen de rondte dat hij was gestorven, de afgelopen periode verbleef hij incognito op de Wartburg. Nu staat hij echter op het punt terug te keren naar Wittenberg. Tijd voor een gesprek over de onvoorspelbare en ongelooflijke geschiedenis van de Reformatie, de radicalisering van deze beweging tijdens zijn afwezigheid en Luthers blik op de toekomst. De vogelvrije Maarten Luther spreekt vrijuit, ten eerste over het waarom achter zijn vertrek uit Wittenberg. “Dat is in overleg gegaan met keurvorst Frederik de Wijze, een wijs man. Waar veel mensen zich laten leiden door de meningen van anderen, vormt Frederik zijn eigen mening. Hij zoekt de dingen uit en pas daarna oordeelt hij over de zaak. Dat hij aan mijn zij staat, betekent een hoop voor mij. Begin mei 1521 hebben wij dus in overleg besloten dat ik beter tijdelijk uit de schijnwerpers kon treden. Een diplomatieke vertragingstechniek noemde de keurvorst dat. Oftewel, ik zou een stapje terug doen, zodat de voortdurende aanvallen op de beweging van de Reformatie minder zouden worden en de Reformatie zich verder kon ontwikkelen. Met succes, maar daar wil ik zo nog enkele kanttekeningen bij plaatsen. Geschiedenis

Sinds 1514 was ik behalve hoogleraar in de theologie aan de universiteit van Wittenberg, ook predikant in de Stadskerk van Wittenberg. In de loop der jaren kwamen er steeds minder mensen biechten. Dat had te maken met de alsmaar toenemende aflaatverkoop. Iets waar ik geheel op tegen was, en nog steeds ben overigens. Ik geloof er immers vast in, dat ieder mens zich levenslang en volledig behoort toe te
vertrouwen aan Gods genade. In mijn preken liet ik mij al menigmaal uit tegen de aflaatverkoop, maar het was op 31 oktober 1517 dat ik een brief schreef naar mijn kerkelijke meerderen om iets aan deze misstand te doen. Hier voegde ik 95 stellingen aan toe, die als uitgangspunt voor een dispuut over dit onderwerp moesten dienen, een brede maatschappelijke discussie tot gevolg moesten hebben. De gevolgen bleken niet te overzien, het sloeg aan en mensen gingen met mijn stellingen aan de haal. Niet altijd op de manier waarop ik het bedoelde. In plaats van die beoogde discussie te starten, werd ik uitgemaakt voor ketter. Er werd in een bul gesteld dat ik binnen zestig dagen mijn leer moest herroepen, maar een terugweg was niet meer mogelijk. Demonstratief heb ik op de zestigste dag die bul, het kerkelijk wetboek en de boeken van mijn tegenstanders in brand gestoken. Hierop werd ik uitgeroepen tot ketter. Vervolgens werd ik door de keizer in Worms uitgenodigd, voor de rijksdag. De tocht daar naartoe was trouwens geweldig, maar dat terzijde. Ook daar heb ik mijn standpunt verdedigd maar ben ik niet gearresteerd. Er was mij verzekerd dat ik een vrijgeleide zou krijgen van 21 dagen. Na mijn vertrek werd de rijksban uitgesproken. Ik heb in de jaren daarna al aangestipt, en wil dat nu graag nog eens doen, dat ik met de stellingen alleen die misstand wilde opruimen en niet het hele pausdom uit zijn voegen wilde lichten. Al met al ontstond er zoveel heisa die de Reformatie in de weg stond en mijn leven in gevaar bracht, dat ik besloot naar hier, Waltburg, te vertrekken, maar dat heb ik daarnet al uitgelegd. Radicalisering
Waar ik niet erg over te spreken ben, is de radicalisering van de beweging van de Reformatie tijdens mijn afwezigheid. Zoals ik al zei, mensen gaan met mijn stellingen aan de haal, ik zou haast het woord misbruik in de mond nemen. Als ik bijvoorbeeld hoor dat sommige delen van de bevolking al gedwongen worden tot het nieuwe geloof, dan hebben mensen mij toch verkeerd begrepen. Daarom heb ik besloten over een aantal dagen terug naar Wittenberg te gaan. Natuurlijk is dat gevaarlijk, maar om van een afstand toe te kijken hoe de beweging die ik in werking heb gezet, afglijdt naar een discutabel niveau, zie ik ook niet zitten. We moeten terug naar de gematigde lijn waar we eerst op zaten. Toekomst
Heel benieuwd ben ik naar wat de toekomst mij zal brengen. Wat de nabije toekomst betreft: met mijn terugkomst in het vooruitzicht, is het nog maar even afwachten hoe de radicale elementen in de beweging op mijn ingrijpen zullen reageren. Hun reactie dus, maar ook de reactie van het rijk zal interessant zijn. Zullen ze de ban ten uitvoer brengen? Minstens net zo benieuwd ben ik naar wat er na daarna zal gebeuren. Een terugkeer in de katholieke kerk is geen mogelijkheid meer. Ook al was het niet mijn aanvankelijke bedoeling, nu de zaken uit de hand zijn gelopen, iets wat grotendeels te verwijten valt aan de katholieke kerk, zal ik mijn eigen weg gaan. Het is al gebleken dat ik voldoende medestanders door heel Europa heb om een stroming van betekenis tot stand te brengen. Maar goed, nu lopen we te ver op de zaak vooruit. Ik ben in ieder geval nog lang niet zwak, ik kan nog wel even.” Aantal woorden: 811
Bronnen: http://woordenboek.solcon.nl/reformatie.htm: onderdeel van het ‘Woordenboek van het christelijk geloof’. http://www.luther.de/nl Uitgebreide website met de verhalen over Maarten Luther, de tijd waarin de Reformatie plaatsvond, zijn levensloop, de vertrouwelingen van Luther en meer.