Hooiwerktuigen

Maaiers

Vroeger:

Tot ongeveer 50 jaar gelden werd al het gras gemaaid met een zeis, dit was zwaar werk en met een grote boerderij had men veel knechten nodig om alle gras op tijd af te krijgen,

Door de introductie van de maaibalk ongeveer 50 jaar geleden werd het maaien een minder zware taak, deze maaibalken bestonden uit twee ijzeren balken met mesjes eraan en waarvan de bovenste balk een zaagbeweging maakte, deze moest het gras overknippen, maar aan deze machine zaten een hoop mankementen want:
-Deze machine was niet zelfreinigend; dit wil zeggen dat kort gras op de maaibalk bleef
liggen, en de machine in het ware verstopte en dan moest worden schoongemaakt,
-Door de ijzer op ijzer schuurbeweging was er veel onderhoud en slijtage aan deze machine.

Trommelmaaiers

Een jaar of dertig geleden kwam de eerste trommelmaaier bij de machinefabriek PZ van de band af in fig.1 kunnen we een (moderne) trommelmaaier zien, dit systeem bestaat uit meedraaiende trommels met daaronder een losse plaat die niet kan meedraaien, op de trommel zitten de mesjes gemonteerd, bovenop de trommel zit een poulie,die doormiddel van een V-snaar word aangedreven,een paar tandwieloverbrengingen en een aftakas moet zorgen voor de rest van de aandrijving.

Schijvenmaaiermaaiers

Een jaar of twintig geleden werd de eerste schijvenmaaier geïntroduceerd, deze bestond uit een balk met roterende schijven erop(zie figuur 2) op die schijven zitten mesjes.deze schijven worden aangedreven door tandwiel overbrengingen die in de balk zit gemonteerd, de tandwieloverbrenging wordt op zijn beurt weer aangedreven door twee assen in de trommels recht en links van de maaibalk(zie figuur 3), deze worden dan op hun beurt aan gedreven door een starre as een paar tandwieloverbrengingen en de aftakas die naar de traktor geleid wordt. Dit concept is nog steeds de meest gebruikte maaier.

Verschil tussen trommel en schijvenmaaiers
De trommel en schijvenmaaiers worden beide nog gebruikt toch kennen zij enkele verschillen en enkele overeenkomsten,
Enkele overeenkomsten zijn:
- zij zijn beide zelfreinigend,dat wil zeggen dat zij het gras naar achter gooien zodat het gras niet op de maaibalk blijft liggen,dit wordt bij beide maaiers bereikt doordat de trommels/schijven paarsgewijs naar binnen draaien (zie figuur 4) toch is tussen deze twee maaiers verschil in de afvoer van het gras dit wordt bij de trommelmaaier bereikt door de langwerpige staafjes op de trommel (zie figuur 1) die het gras mee naar achter trekken,bij de schijvenmaaier wordt dit bereikt door de hoedjes op de schijven (zie figuur 2).
- Bij beide zijn de mesjes zo gemonteerd dat zij los zitten zodat zij met aanraking van een voorwerp onder de schijf of trommel in kunnen dit is om ernstige schade van de mesjes te voorkomen.

Enkele verschillen zijn:
- De maaihoogte is bij de schijvenmaaier instelbaar door de schuine stand van de
maaibalk die regelbaar is door de indraaing van de topstang van de traktor, terwijl de maaihoogte van de trommelmaaier instelbaar is door de verstelbare hoogte van de vaste onderplaat.
-De schijvenmaaier volgt de buitenste twee trommels, dat wil zeggen dat als er een grond verhoging is tussen de twee trommels dat deze dan grond gaat happen terwijl de trommel maaier het hoogste punt altijd volgt hierdoor zal de trommelmaaier wat meer gras laten staan maar geen grond happen en dus minder snel schade hebben.
-De schijvenmaaier maakt door de smallere maaibalk een veel mooier maairesultaat.



Door deze verschillen zien we dat toch meestal dat de schijvenmaaier de voorkeur krijgt,vooral als we kijken naar het maairesultaat, toch zal in nat en bergachtig gebied
de voorkeur uitgaan naar een trommelmaaier omdat deze in deze omstandigheden nog redelijk werkt.

Nieuwe ontwikkelingen voor maaiers

Het concept van beide verschillende maaiers is verweg hetzelfde gebleven alleen is op beide soorten maaiers nog meerdere werkgangen gemonteerd om het gras sneller te laten drogen,

Kneuzen

Sinds een jaar of twintig worden er kneuzers toegepast, deze hebben als doel om het gras te knikken (kneuzen) zodat er vocht uit het gras kan ontsnappen op de gekneuzde plaats, vroeger kon men deze machine apart kopen (ziefiguur 5) figuur maar tegenwoordig zit deze kneuzer meestal op de maaier gemonteerd, ongeveer elke machinefabrikant heeft een eigen concept van de kneuzer, meestal is dit een naar achter draaiende rol (zie figuur 6) aangedreven door een ketting, een V-snaar of door tandwielen met op die roterende rol ijzeren of plastieken pinnen gemonteerd (zie figuur 2 en figuur 5). IJzeren pinnen moeten wel kunnen meegeven zodat bij aanvoer van veel of zwaar gras het gras niet teveel beschadigt wordt, dit beschadigen is slecht voor de structuur van het gras en structuur is goed voor de koe.

Breedspreiden

Sinds een jaar of 5 kan de maaier ook worden uitgerust met een breedspreider (zie figuur 7),dit kan alleen in combinatie met een kneuzer omdat die het gras door de platen heen moet gooien, deze accessoire moet ervoor zorgen dat het gras gespreid wordt zodat het gras een keer minder gespreid hoeft te worden

Frontmaaier

Om de maaisnelheden te vergroten zijn er sinds 15 jaar geleden ook maaiers te verkrijgen die aan de fronthef van de traktor aangekoppeld kunnen worden (zie figuur 8), deze maaiers hebben dezelfde maaibalk en accessoires als de achtermaaiers, de enige ontwikkeling hierin is dat de maaiers vroeger vooruit geduwd werden waardoor er een bulldozer effect ontstond waardoor de maaier ging grond happen, om dit te voorkomen hebben de frontmaaiers tegenwoordig een frame gekregen waarbij ze voor en achter zijn bevestigt met kettingen zodat ze aan de voorkant worden getrokken.
transport

Omdat er bij achtermaaiers naast de traktor gemaaid moet worden (dit is om niet over het hoge gras heen te rijden) is dit bij een maaibreete van tussen 2.4 en 3 meter een veel te brede combinatie om mee over de weg te rijden om de breedte te beperken zijn er enkele systemen bedacht om de transportbreedte van de achtermaaier te beperken, een van die systemen is het hydrolisch omklapbaar systeem als het in figuur 9 is afgebeeld. Tussen de aanbouw van de traktor en de maaibalk is er een schanier en een hydrolische dubbelwerkende zuiger, de zuiger zorgt ervoor dat dat de maaier omklapt en een veiligheidspal zorgt ervoor dat de maaier niet meer kan omklappen.

Spreiden van gemaaid gras

Vroeger

Tot een jaar of 50 geleden werd het gras met de hooivork op een stellage gelegd om te drogen toen de eerste traktors in Nederland de intrede deden was direct daarna het zware werk vervangen door een grasomdraaier deze draaide het gras op de weilanden om maar deze machine had als nadeel dat bij dikke lagen gras de middelste laag nooit boven kwam te liggen en dus niet goed droog werd, daarna een jaar of 30 geleden kwamen de eerste gecombineerde schudders en harken deze konden met twee rollen met daaraan tanden (een menging van de tanden van de tegenwoordige hark en de tegenwoordige schudder) kon je naar binnen laten draaien om te harken en naar buiten laten draaien om het gras te laten spreiden. Toen de werkbreedte een belangrijke rol ging spelen een jaar of 20 geleden kwamen de eerste schudders op de markt die we nu ook nog kennen.

Technisch

De moderne schudders zijn zo gemaakt dat zij het gemaaid gras goed doorelkaar schudden zodat er geen verschil is in de droogte van het gras op het perceel dit wordt mogelijk gemaakt door de kort aan de grond staande rollen en door de paarsgewijze naar binnen draaiing van de rollen. De aandrijving vind vanaf de traktor plaats via de aftakas daarna wordt via een tandwielvertakking de hoofdas(zie figuur 11) aangedreven met daarop een conisch tandwiel die op zijn beurt een conisch bewerkte tandkrans waaraan de rollen vastzitten aandrijft.(zie figuur 12)

Transport

Met werkbreetes van meer dan 10 meter is het onmogelijk om hiermee de weg op te gaan zonder dat er iets verandert. Voor deze verandering mogelijk te maken zijn er twee veelgebruikte systemen,het naar boven opklappen van schudders die niet te breed werken (zie figuur 13), en bij schudders die breder werken dan 11 meter moeten de rollen naar achter geklapt worden omdat anders de transporthoogte weer te hoog wordt.

Het bij elkaar harken van gras

Vroeger

Vroeger deden ze het gras eerst bij elkaar met de hooivork en werd het dan op stellages gelegd om te drogen dit bij elkaar doen van het gras gebeurde na ongeveer 50 jaar geleden ook met de traktor met een hark met grote rollen die door de schuine stand op de grond werden aangedreven, nadeel hiervan was dat bij kort gemaaid gras de machine niet alle gras gepakt kreeg en een ander nadeel was dat de rijsnelheid heel laag was, deze machine werd ook al eerder achter het paard gebruikt, daarna een jaar of 30 geleden kwamen de gecombineerde schudders/harken zoals al reeds verteld is, Een jaar of 20 geleden kwamen de eerste harken op de markt zoals we die nu kennen.(zie afbeelding 15).

Techniek

Omdat de hark aan de ene kant moet harken en aan de andere moet neerleggen moeten de tanden op het juiste moment omhoog en omlaag gaan.De roter is een vaste rol waar alle harkassen op gemonteerd zitten bovenop die roter is een tandwielkrans vast gemonteerd (zie afbeelding 16) die weer wordt aangedreven door een tandwieltje en de aftakas.

Om de op en neer gaande beweging te creëren zijn de harkassen iets langer gemaakt en aan het einde iets verbogen, deze verbuiging loopt over een geleider die aan een kant hoger is (zie afbeelding 17) daardoor draaien de harkassen en de tanden zodat het gras allemaal tegen het zeil geharkt wordt.

Als het hooi op rollen ligt

Nadat het hooi vroeger goed was werd het met de hark naar huis gehaald en op de hooizolder opgeslagen, vandaag de dag als het hooi op rollen ligt komt een hooipers of opraapwagen om het hooi te persen of om het hooi in een hoop bij elkaar te rijden, op beide machines wil ik nog kort op in gaan zij hebben beide de zelfde pick up om het hooi op te rapen.

Bij de pick up zoals aangegeven in afbeelding 18 rapen de gele tanden het gras op, zij hebben veren zodat zij kunnen terugveren als zij iets hards oprapen, daarna duwen de groene rollen aan de buitenzijde van de pick up het hooi naar de midden toe en nemen de groene massieve tanden het gras mee naar binnen. Voordat het hooi in de perskamer/opraapkamer komt komt het hooi langs een roterende as met daarop messen die ervoor zorgen dat het hooi kleingesneden word dit is om het hooi makkelijker uit het pak of uit de kuil te krijgen. Daarna komt het hooi in de pers/opraap kamer, De pick up wordt aangedreven door een ketting die automatisch gesmeerd wordt.

Opraapwagen

Bij de opraapwagen komt het gesneden hooi in de opraapkamer waar het door langwerpige stangen wordt meegenomen naar de achterkant van de wagen. Deze stangen worden aangedreven door kettingen, deze stangen moeten er ook voor zorgen als de wagen wordt leeggemaakt dat het hooi naar buiten komt.

Persen

Er zijn twee soorten persen een soort met vaste kamer en een soort met variabele kamer waarvan de grote van het pak variabel is, De groene en rode rollen in afbeelding 21 draaien rond en drukken met een instelbare druk waardoor het hooi met de gewenste dichtheid in elkaar gedraaid.Bij de laatste omwenteling wordt een zeil in het hooi geduwd dat dan een paar keer om het hooi gewikkeld wordt met de zelfde druk als dat het hooi geperst is. Waarna de achterkant van de pers opent en het pak naar buiten kan het zeil om het pak heen is zelfspannend en hoeft niet worden vastgemaakt.

Conclusie

In de landbouw is er veel verandering geweest van vroeger met de zeis en de hooivork tot nu met de maaier en de hark, door die techniek is de landbouw veel productiever geworden en dat is ook nodig omdat steeds minder mensen meer werk moeten kunnen verrichten in een kortere tijd. Ik hoop dat ik een goed beeld heb geschapen van de huidige hooibouwtechnieken en dat de gene die dit opstel leest een beetje meer inzicht en begrip krijgt voor het hooiwerk waarvan onze Nederlandse veestapel afhankelijk is, ook de kwaliteit van het hooi is verbeterd waardoor de productiviteit van de koeien is gestegen.

Bronvermelding

De meeste informatie heb ik uit eigen kennis.
De afbeeldingen en verdere informatie komen van de internetpagina’s www.deere.de en www.fellawerke.de