The Odyssey (1997)

Opdracht bij de film “Odysseus”

“The Odyssey” van Francis Ford Coppola
LEEUWARDEN - Twee dagen geleden werd de film “The Odyssey” geprogrammeerd in het Filmhuis te Leeuwarden. De casting bestond onder andere uit Armand Assante (Odysseus), Greta Scacchi (Penelope), Geraldine Chaplin (Antikleia) en Christopher Lee (Telemachus).
De acteerprestaties van bovengenoemden waren over het algemeen goed. Armand Assante leefde zich goed in in zijn rol. Ook Greta Scacchi ging het goed af, wat ik vooral heel mooi vond was dat ze flauwviel in Odysseus’ armen op het einde. Geraldine Chaplin speelde haar rol te kattig, want Antikleia was altijd heel lief voor Penelope en Telemachus. Christopher Lee speelt zijn rol als zoon van Odysseus erg overtuigend en met veel emotie.
Er zaten verbazingwekkend weinig anachronismen in deze film. Maar van de paar die er waren, waren de lichtgroene oogschaduw van Athena en de ketting van Kalypso toch wel de opvallendste!
In het verhaal zaten een aantal scènes die in de Homeros niet voorkomen. Dit waren onder andere dat bij de Kykloop Polyfemos een van hun mannen achterblijft als ze ontsnappen. En op het eiland van Kalypso ligt het drijfhout waarmee Odysseus zijn vlot bouwt al klaar. In het boek moet hij dit eerst zelf nog hakken in het woud. En hij blijft maar vier dagen aan zijn vlot werken. In de Homeros krijgt hij drie tassen mee van Kalypso, terwijl hij er in de film twee meeneemt. Op het eiland van Kirke ontsnapt Polites (als zwijn), terwijl in het boek ze allen opgesloten worden. Als Odysseus in de Hades (onderwereld) is, herkent zijn moeder hem zonder van het bloed te hebben gedronken, en leid ze hem de goede kant op. Als de Faiaken hem terug naar zijn Ithaka varen, laten ze een slaapdrank klaarmaken, waardoor Odysseus gaat slapen. Eenmaal terug op zijn eigen Ithaka gaat hij niet met Mentor de zwijnenhoeder naar zijn paleis, maar vergezelt hij zijn zoon. Telemachus gaat daarna vechten met een van de vrijers, maar Odysseus voorkomt dat het uit de hand loopt.
Er waren ook een aantal scènes die in de Homeros wel voorkomen maar in de film niet. Een aantal voorbeelden hier van zijn dat tijdens de oorlog in Troje alleen Lacoön wordt gedood door de zeeslang. En niet ook zijn twee zoons. Het Paard van Troje, haakt vervolgens niet drie keer voor de poort, wat een slecht voorteken is. Vervolgens varen ze weg, maar ze komen helemaal niet langs het eiland van de Lotos-eters. Dus zijn er ook geen mannen die hun geheugen kwijt zijn geraakt. Als Odysseus en zijn kameraden later op hun tocht ontsnappen van de Kykloop, hangen ze niet onder schapen maar lopen ze gewoon weg of houden ze een schapenvachtje boven hun hoofd. Als de Kykloop Polyfemos om zijn broers roept komen die niet opdagen. Odysseus en zijn makkers blijven maar tien minuten op het eiland van Aeolus, terwijl ze er in de Homeros twaalf dagen blijven, en kennismaken met Aeolus zijn zoons en dochters. In de film maakt Odysseus alleen kennis met Aeolus zelf. En als zijn makkers de zak met winden van Aeolus openmaken, en dus in een storm terechtkomen gaan ze daarna niet nog een keer naar Aeolus om opnieuw om een gunstige wind te vragen. Ook krijgt Odysseus geen kruiden van Kirke om in de onderwereld te gebruiken bij zijn offer. Hij hoeft in de Hades overigens ook geen offerkuil te graven want die is er al. En hij gooit de geit in die offerkuil, zonder hem eerst te slachten. De hele scène met de Sirenen is overigens weggelaten, hij wordt niet aan de mast vastgebonden en zijn makkers krijgen ook geen was in hun oren. Als Odysseus met zijn makkers naar de Hades vaart, is hij er bijna meteen. Er is namelijk in de film geen bos voor de Hades. De scène met de onsterfelijke Ino en haar sluier (voor het eiland van de Faiaken) komt ook niet voor. Op het eiland van de Faiaken spelen Nausikaä en haar slavinnen niet met een bal maar ze wassen kleren. Odysseus spoelt daar gewoon aan op een strandje in plaats van bijna tegen de rotsen aan te zijn geslagen en onder een struikje zijn gekropen. Als Nausikaä en haar slavinnen hem vinden, bied zij hem niet aan om zich te wassen. Ook mag hij gewoon met haar meelopen naar de stad en laat ze hem niet in het bos wachten. Dus hoeft hij ook niet aan een kind (vermomming van Athena) te vragen hoe hij bij het paleis van de koning der Faiaken komt. Deze koning organiseert ook geen wedstrijden ter ere van zijn gast en de blinde minstreel komt niet langs. Als Odysseus eenmaal op zijn eigen Ithaka aankomt, en naar de zwijnenhoeder Mentor gaat, wordt hij niet aangevallen door zijn honden, die hem niet meer herkennen. Sterker nog, er zijn helemaal geen honden. Als hij vervolgens naar zijn paleis gaat, ligt daar niet zijn hond Argos op hem te wachten om daarna te sterven. Eenmaal in het paleis is er geen sprake van een andere bedelaar (namelijk Iros) die geen concurrentie wil en daarom met Odysseus (vermomt als zwerver) gaat vechten. In het paleis zijn maar een stuk of 20 mannen in plaats van 100. Nadat hun allemaal worden vermoord door Odysseus en Telemachus, laten ze de ontrouwe slavinnen gewoon leven, behalve Melanthe, die hebben ze samen met één van de vrijers gedood. En als Penelope Odysseus herkent, valt ze gelijk flauw in zijn armen, en vertelt niet meer haar list om te controleren of hij wel echt haar Odysseus is.
Tot slot waren er ook nog een aantal dingen anders dan in de Homeros. Hieronder waren bijvoorbeeld dat de zwijnenhoeder Mentor in de film een schapenhoeder is geworden. Ook de duur van hoelang Odysseus (en zijn makkers) ergens zijn klopt meestal niet. Zo zijn ze bij de Kykloop maar één dag en worden er maar 2 van hun makkers opgegeten. In het boek zijn ze er twee dagen en worden er zes makkers opgegeten!! Voor het paleis van Kirke ligt maar één leeuw terwijl er volgens de Homeros een stuk of 8 wilde dieren liggen (dus ook panters en niet alleen leeuwen). Ook de makkers van Odysseus zijn apen, leeuwen, panters enzo geworden en geen zwijnen! Ze mogen ook gewoon in het paleis zitten en hoeven niet in kotten opgesloten te worden. Als Odysseus in de Hades een zwart schaap moet offeren, offert hij een geit! En Odysseus wordt pas na de ontmoeting met Mentor door Athena in een oude zwerver verandert, in plaats van gelijk als hij op zijn Ithaka komt.
De dingen die ik erg goed aan deze film vond zijn het monster Scylla en de draaikolk Charybdis. Het eiland van Kalypso en ook Het Paard van Troje vind ik heel erg mooi nagebouwd. Het eiland van de Kyklopen en de Kykloop zelf zijn ook prachtig nagemaakt.

Mijn overalloordeel is dat het heel leuk is voor een leek om een beeld te krijgen van de oude Grieken. Je merkt dat er toch heel erg veel terugkomt op de goden. Er zijn ook mooie beelden, van de eilanden, de monsters en de mannen zien er ook echt zo uit alsof ze uit die tijd komen. Hun kleding is heel mooi aangepast op de tijd. Maar als je kritischer gaat kijken naar wat er precies in de Homeros staat en de verschillen tussen de Homeros en de film, zijn het er toch wel heel veel! Natuurlijk moesten ze de boel flink inkorten, maar dan had ik het mooier gevonden als ze minder lang over een scène deden, maar dan wel meer delen uit het verhaal lieten zien. Deze film is ondanks dat wel een aanrader voor een ieder die op een leuke manier wat meer te weten wil komen over de oude Grieken!