Nynke (2001)

1. Zakelijke informatie:

De film Nynke is geproduceerd in Nederland in 2001 en speeltijd is 110 minuten.
Nynke is 2 keer bekroont met een gouden kalf, voor beste film 2001 en voor beste actrice; Monic Hendrickx.
De productie van Nynke heeft bijna 7 miljoen gulden gekost en is 6 september 2001 in première gegaan.

De regisseur en scenario schrijver is Pieter Verhoeff.

De producenten van Nynke zijn Hans de Weers & Hans de Wolf.

Overige crewleden van de productie van Nynke:
Camera: Paul van den Bos
Geluid: Roberto van Eijden / Marcel de Hoogd
Componist: Cees Bijlstra
Production design: Gert Brinkers
Art direction: Anne Winterink
Kostuum ontwerp: Anne Verhoeven
Montage: Mario Steenbergen
Gedelegeerd producent: Bert Nijdam
Uitvoerend producent: Erwin Godschalk
Co-Producent: VPRO Televisie
Script en continuity: Anouk van Schaik

De hoofdrolspelers zijn Monic Hendrickx en Jeroen Willems.

Ik heb de film gezien in de bioscoop Tivoli 1 te Leeuwarden op donderdag 8-11-01, ook heb ik hem gezien op 9-11-2001 tijdens het Noordelijk Filmfestival.

2. Objectieve beschrijving:

Nynke is een liefdesgeschiedenis over een vrouw, de beroemde kinderboekenschrijfster Nienke van Hichtum, die er een half leven over gedaan heeft om uit de schaduw van haar man, de staatsman en dichter Pieter Jelles Troelstra, te komen. Een film over een vrouw die haar plaats in de wereld zoekt, over het conflict tussen moederschap en ambitie, tussen liefde en onafhankelijkheid.

Deze film gaat over een vrouw, Sjoukje Bokma de Boer (geboren in 1860 te Nes), die droomt van een bijzonder leven met een bijzondere man. Het huwelijk (in 1888) met een dichter-advocaat Pieter Jelles Troelstra lijkt de vervulling van die droom. Zij houden beiden van literatuur, poëzie en de Friese cultuur en ze denkt een man getroffen te hebben die haar als gelijkwaardig beschouwt en behandelt, maar het gaat anders.
Pieter Jelles Troelstra raakt, al in het begin van hun huwelijk, in de ban van het socialisme. Van het samenwerken op het gebied van dichtkunst en literatuur komt niets meer terecht. Sjoukje wordt gedwongen in de rol van een huisvrouw en moeder. Ze raakt in een isolement en na de geboorte van haar tweede kind krijgt ze een zenuwinzinking.
Van de eerste hoogleraar psychiatrie in Nederland die haar behandelt, krijgt ze het advies haar ambities op te geven. Haar rol in het leven, haar bestemming is moederschap. Ze legt zich daar aanvankelijk moedig bij neer en doet alles om een goede moeder en steun en toeverlaat voor haar ‘strijdende’ echtgenoot te zijn. Maar die zelfopofferende houding wreekt zich, hoe meer ze zich inzet, hoe meer ze van zichzelf vervreemdt.
Twee ambitieuze vrouwen uit de SDAP, die ze via Pieter Jelles heeft leren kennen, zetten haar aan om toch weet te gaan schrijven. Ze schrijft (het nog steeds beroemde) kinderboek ‘Afke’s Tiental’. Maar als deze vrouwen, door hun mannen verraden en bedrogen, vluchtten in zelfmoord en godsdienst, raakt Sjoukje opnieuw in een persoonlijke crisis. De huisarts adviseert, om te voor komen dat ze opnieuw geestelijk ziek wordt en om hun huwelijk te redden, dat de kinderen tijdelijk uit huis worden geplaatst. Ze zet haar kinderen op de trein naar ‘Landerziehungsheime’ in Duitsland.
Zonder kinderen gaat het helemaal niet. Een internationaal bekende arts, dokter Anna Fischer, lijkt haar laatste redding. Sjoukje gaat kuren in Duitsland, en dat werkt. Ze voelt zich beter dan ooit. Dan wordt Pieter Jelles verliefd op hun twintig jaar jongere huishoudster, Sjoukje Oosterbaan. Sjoukje Troelstra –Bokma de Boer of Nynke van Hichtum vraagt een scheiding aan. Ze gaat met de trein op weg naar Parijs, om schrijfster te worden…

Andere spelers uit Nynke zijn:
Peter Tuinman Vader Pieter Jelles Troelstra
Rients Gratama Vader Sjoukje Bokma de Boer
Carine Crutzen Cornalie Huygens
Joke Tjalsma Nelly van Kol
Porgy Franssen Professor Winkler
Marijke Veugelers Dokter Fischer
Gonny Gaakeer Sjoukje Oosterbaan
Onnojens van der Werf Jelle
Coby Faber Dieuwke
Astrid Reitsema Hiltsje
Tamara Schoppers Antje

Het verhaal in de film speelt tijdens het leven van Sjoukje Bokma de Boer alias Nienke van Hichtum, het deel dat ze met Pieter Jelles Troelstra samen leefde. Het verhaal begon in de lente van 1885 te Groningen. Verder speelt het in Friesland, Zuid-Holland en Utrecht.
De omgeving, het speelde in een hogere klasse van 1885 tot 1900. Dat was te zien aan de kleding en de kapsels van de spelers. De sneeuw speelde een belangrijke rol in de omgeving, de kou en de kilheid ervan.

Er is sprake van instrumentale muziek die de film ondersteunde, er wordt steeds dezelfde muziek gedraaid bij dezelfde stemming. Met name als Sjoukje alias Nienke koud en wanhopig werd en geen grip meer op het leven of de gebeurtenissen had, wordt er dezelfde muziek gedraaid met een dramatische ondertoon. Zo is het heel herkenbaar voor de kijker hoe ze zich voelt, je merkt (onbewust) in wat voor dispositie is.

Nynke is een kleurenfilm, maar in het begin een even zwart-wit.

De cameravoering valt wel op. Het is een verhaal verteld vanuit Sjoukje Bokma de Boer alias Nienke van Hichtum, je zag alles vanuit haar. Er werden dus alleen maar scènes laten zien waar zij bij was, geen gesprekken tussen andere personen en ook geen andere gedachten als die van haarzelf. Je zag alleen gebeurtenissen die zij ook zag of die ze kende.

3. Bedoeling
De bedoeling van deze film is het beschrijven van het leven van Sjoukje Bokma de Boer alias Nienke van Hichtum met Pieter Jelles Troelstra.
Het thema is een liefdesgeschiedenis, een Friestalig kostuumdrama.

De maker wil met de film laten zien hoe Nienke van Hictum zich heeft ontwikkeld als schrijfster, zij is zover gekomen nadat ze zich mee liet gaan met haar man, voor haar een enorme bedrukking en zoals zij dat ervaart als kou.
Hij wil er dus mee zeggen dat men zijn eigen levenshouding moet volgen, dat maak ik op uit de film en uit de aftiteling. In de aftiteling staat dat Sjoukje Bokma de boer alias Nienke van Hichtum is overleden in 1939 en dat ze Pieter Jelles Troelstra daar mee 9 jaar heeft overleefd.

4. Subjectieve beschrijving

Ik vind dat er heel mooi is gefilmd, Paul van den Bosch (de man achter de camera) heeft zijn opdracht om Nynke in beeld te brengen goed vervult. Er is zo gefilmd dat je meeleeft met Nienke alias Sjoukje en al haar emoties ziet boven komen.
Dat is me vooral duidelijk geworden door de Workshop die ik daarover heb gevolgd, dan kijk je anders naar de film en let je meer op de details.

Er is heel goed geacteerd, vooral door Monic Hedricx die de rol van Nienke vertoonde. Ze weet alles op de juiste manier te plaatsen en doet dat heel goed. Ze heeft de taal Fries ook goed over gebracht, dat haar geleerd is voor de film. Ook Jeroen Willems heeft het Fries moeten leren, ik vind alleen dat hij zijn rol niet zo goed als Monic Hendricx neerzette.

Het is een hele mooie, maar vooral reële film geworden. Tijdens het kijken duurde het soms allemaal wel wat lang en hadden een aantal scènes van mij wel wat korter gemogen. Het is niet een hele interessante film als je niet geïnteresseerd bent in biografieën.
Voor mij was het ook leuk om te zien hoe het boek Afke’s Tiental in de film is verwerkt, ik ken het boek en dan is het leuk om terug te zien. Voor de mensen die het boek niet hebben gelezen hebben die scènes niets speciaals.

5. Ervaring

Ik heb Together (in het Filmhuis te Leeuwarden) en nog een aantal van dit soort films op het Noordelijk Filmfestival 2001 gezien, dus het was niet echt nieuw voor me. Daar heb ik ook een aantal Workshops over Nynke gekregen, dat vond ik echt een hele leuke ervaring en heb er veel van opgestoken.

Ik heb tijdens de Workshops op 9, 10 & 11 november 2001 vooral veel bijgeleerd. Die gingen over: scenario & acteren, camera & montage en over decor & muziek, ze werden voorgeleid door Gabriëlle Provaas, een filmjournalist uit Limburg. Er is van alles verteld, ook veel door Pieter Verhoeff, die alle 3 Workshops bijwoonde. Ook waren er nog andere medewerkers van de film.
Er is teruggekeken op alle stappen van het maken van de film, dat in dit geval in 1997 begonnen is.
Van de film zelf heb ik geleerd hoe het leven van Sjoukje Bokma de Boer alias Nienke van Hichtum eruit zag toen ze met Pieter Jelles Troelstra samenleefde.

6. Achtergrond informatie

Informatie over de regisseur en scenario schrijver:
Pieter Verhoeff (geboren in 1938 te Lemmer); hij studeerde in 1966 af aan de Film Academie in Amsterdam, op de afdeling regie. Hij heeft een aantal documentaires, televisie drama’s en speelfilms geregisseerd. Een aantal onderscheiden producties van hem zijn: de zevendelige televisie documentaire ‘Culemborg bijvoorbeeld’, ‘De vuurtoren’, FIPA d’or Award; beste serie en speciale nominatie muziek voor ‘Van geluk gesproken’ en een Gouden Kalf; beste film voor ‘Teken van het Beest’
Nynke is de 5e speelfilm van Pieter Verhoeff, waar hij in 1997 aan begonnen is. Veel informatie over de biografie van Nienke van Hichtum heeft hij gekregen van Aukje Holtrop.
Nynke is de tweede Friestalige film van Verhoeff, de eerste film: de Dream kwam uit in 1995.

Informatie over de hoofdrolspelers:
Monic Hendrickx als Nienke van Hichtum: studeerde af in 1991 als actrice aan de Toneelschool in Eindhoven. Ze trad op in een aantal theaterproducties en had rollen in speelfilms en televisiefilms, bijvoorbeeld in ‘Dichter op de Zeedijk’, ‘Maten’, ‘All Stars’ en ‘Aletta Jacobs’. Voor de rol van Anna Kryzanovska, in de film ‘De Poolse Bruid’ ontving ze in 1998 een Gouden Kalf voor de beste actrice.

Jeroen Willems als Pieter Jelles Troelstra: is verbonden aan Theatergroep Hollandia. Vorig jaar was hij te zien in de televisie serie ‘Bij ons in de Jordaan’ (VPRO) waar hij de rol van Wim Sonneveld vertolkte. Hij speelde ook in ‘Wij Alexander’, ‘Consult’, ‘BVD’ en ‘Baantjer’. In 1994 ontving hij de Mary Dresselhuys Prijs voor Oevre & Beste Acteur. Films waarin Jeroen Willems speelde zijn onder andere ‘Hollandse Held’ en ‘Bij nader inzien’.

Informatie over de producenten:
Hans de Weers is zakelijk leider geweest van Stichting Orkater en (1981-1989), Boulevard Broken Dreams (1985-1988). Voordat hij Bergen oprichtten, was hij uitvoerend producent bij First Floor Features (1989-1991).

Hans de Wolf schrijft naast het leiden van de ontwikkelingsafdeling van Egmond Film and Television voor theater, film en televisie. Hij schreef onder andere het televisiedrama ‘Chopsticks’, dat de Prix Europa voor best Television Drama 1996 heeft gewonnen. Van 1986 tot 1989 was hij algemeen directeur van de Nederlands Filmdagen.

Informatie over Nienke van Hichtum (Nynke fan Hichtum) als schrijfster:
Nienke van Hichtum (1860-1939) heeft een indrukwekkende lijst met werk achtergelaten. Het meest bekende is ‘Afke’s Tiental’ dat zij schreef in 1903. Na haar eerste publicatie in 1897 (‘Sip-su, de knappe jongen’) kwam haar literaire productie goed op gang. Tussen 1897 en 1939 schreef zij 21 kinderboeken.
Naast de vele kinderboeken schreef ze ook volksverhalen een sprookjes, vertaalde en bewerkte zij bestaand werk, leverde zij redactionele bijdragen aan diversen tijdschriften en uitgaven, vaak op pedagogisch gebied en over kinderliteratuur.

Bijlagen:
- Poster 23e Noordelijk Filmfestival
- Vooraankondiging van het Filmfestival waar Nynke gedraaid werd.
- Krantenartikel uit de Volkskrant met Pieter Verhoeff
- Krantenartikel uit het NRC Handelsblad
- Krantenartikel uit de Leeuwarder Courant (culturele bijdrage)
- Beschrijving van scène 1, Nynke, aankomst Groningen, locatie foto op Station Leeuwarden van Gert Brinkers en Anne Winterink.
- Uitgelijnd script van Anouk van Schaik.
- Beschrijving van scène 31, Nynke, slaapkamer.
- Muziekstuk van Cees Bijlstra.
- Ik heb geen toegangskaartje, omdat ik de film twee keer gratis gezien heb.

Bronnen:
- http://www.nynke-defilm.nl/
- http://www.filminfriesland.nl/
- De krant van het 23e Noordelijk Filmfestival 2001, in de Harmonie te Leeuwarden.