Shrek (2001)

Filmanalyse Shrek volgend de Hero's Journey (Joseph Campbell, 1949) 

Entertainmentcommunicatie, Communicatiewetenschap, Uva, 2017

De film Shrek, uit 2001, start met beelden van een sprookjesboek. De plaatjes in het boek vertellen een sprookjesverhaal. Volgens Shrek zal dit hem echter nooit overkomen; hij klapt het sprookjesboek dicht. Dit gedeelte vormt de proloog waarin vaak het genre van de film wordt geïntroduceerd of het publiek wordt getrokken wordt om te kijken naar de film.

Ordinary World 1 min - Akte 1

Rond 1 minuut 30 start de introductie van de wereld waar Sherk in leeft. Je ziet waar hij woont, hoe hij zijn dag start met een modderdouch en een sprong in de vijver. Hoe zij zijn eten maakt en zijn gebied afbakent met borden. Ook is te zien dat deze hoofdpersonage door de andere dorpsbewoners wordt beschouwd als een monster. Hoe de buitenwereld naar Shrek kijkt wordt hiermee al neergezet. Al met al wordt het dagelijkse leven van Shrek in dit gedeelte geïntroduceerd waardoor de context rondom dit personage wordt verduidelijkt. Ondanks dat de wereld waarin Shrek leeft voor de kijker misschien speciaal is, is dat niet het geval voor de hoofpersonage. Het is het saaie, dagelijkse leven.

Call to adventure 13 min – akte 1

Op dit punt in de film wordt het dagelijks leven van de held niet meer voortgezet. Er gebeurt iets waardoor dit normale bestaan veranderd. Het maakt daarmee ook het doel van de held bekend. Bij Shrek wordt het rustige leven verstoord door de sprookjesdieren die in zijn moeras terecht komen na een nieuwe maatregel van koning Farquaad. Als reactie daarop vertrekt Shrek naar de koning om dit probleem op te lossen. De verstoring van zijn dagelijkse leven is in dit geval dus de call to action. Het doel? Zorgen dat de sprookjeswezens weer hun gebied terugkrijgen zodat ook Shrek weer in een rustig moeras kan leven. Ook zou je kunnen stellen dat de ezel het begin is van de komst van de sprookjesfiguren omdat Donkey het rustige leventje van Shrek ook al voor een groot deel verstoort.

Refusal of the call 23 min – akte 1

De held wilt op dit nog niet beginnen aan het avontuur. Iets knaagt, iets twijfelt of iets houdt hem tegen. Het avontuur is gevaarlijk. Ook kan het voorkomen dat een externe factor ervoor zorgt dat de hoofdpersonage nog niet begint aan het avontuur. Shrek heeft echter niet veel last van twijfel. Uit irritatie dat zijn moeras wordt bezet, vertrekt hij gelijk richting koning Farquaad. In dat opzicht twijfelt Shrek niet om zijn opdracht te vervullen waardoor dit iets afwijkt van The Writer’s Journeyvan Christopher Vogler (2007). Echter, als Shrek bij Farquaad aankomt, is het Farquaad die Shrek tegenhoudt om zijn opdracht te vervullen. Voor hij zijn moeras terugkrijgt moet hij de prinses redden.

The mentor 7 min – akte 1

Vaak is het zo dat de hoofdpersoon, de held, in een film een mentor heeft die hem of haar steun en bescherming biedt. Dit hoeft niet per definitie een persoon te zijn, maar vaak is dit wel het geval. In deze film heeft Shrek zelf geen mentor die hem bescherming biedt. Wel ontmoet hij op 7 minuut 40 een ezel waarmee hij vanaf dat moment optrekt. Het lijkt erop dat Shrek zelf een mentorrol uitoefent over de ezel. Terwijl de ezel wat klunzig, jong en enthousiast overkomt, is het Shrek die het verstandige wijze personage vervult en daarmee de ezel stuurt. De vorm van het mentorschap in deze film wijkt dus wat af van The Writer’s Journeyvan Christopher Vogler (2007). Ook wijkt de punt in de film waarin het mentorschap wordt geïntroduceerd wat af.

The first threshold 27 min – akte 1

Dit is het punt waar de held de bekende wereld achterlaat en de nieuwe, onbekende eventueel gevaarlijke wereld in trekt. Dit kan een fysieke grens zijn, maar dat hoeft niet altijd het geval te zijn. In het geval van Shrek is dit zien we dat hij het rijk verlaat en naar het land van de draak trekt. Hij heeft namelijk de challenge van koning Farquaad geaccepteerd. Waar hij zijn reis begint door een zonnebloemveld, wordt het landschap steeds rotsiger en gevaarlijker. Je ziet dus ook echt visueel dat Shrek een andere wereld in trekt. Het avontuur gaat nu echt beginnen. Dit punt vormt dan ook de overgang van akte 1 naar akte 2; van de introductie naar de speciale wereld waar het avontuur daadwerkelijk begint.

Tests, allies and enemies 33 min – akte 2

De held ontmoet in dit deel van de film nieuwe vrienden, wordt blootgesteld aan vijanden en wordt getest om hem zo voor te bereiden op de climax. De eerste scene is vaak een groot contrast met de bekende wereld. Zo kan het magisch of juist gevaarlijk zijn. Dit is ook het geval bij Shrek. De wereld waarin de draak leeft vormt een groot contrast met zijn eigen veilige en rustige moeras.

Een voorbeeld van een vijand die Shrek ontmoet, is de draak die prinses Fiona gevangenhoudt. Maar ook koning Farquaad die hij eerder ontmoet, is een nieuwe tegenspeler en vormt ook een soort vijand. Zowel op het hof van Farquaad als in het domein van de draak wordt Shrek getest. Hij verslaat de soldaten en hij verslaat de draak. Fiona vormt naar Shreks overwinning de nieuwe vriend, of bondgenoot, die Shrek ontmoet in dit gedeelte van de film. Ondanks dat Shrek Donkey niet ontmoet in dit deel van de film, is ook dit personage een bondgenoot in het verhaal. De ontmoetingen met vijanden, tests en bondgenoten komen dus niet allemaal samen in dit punt maar zijn wat geleidelijker verspreid in het verhaal. In dat opzicht wijkt deze ontmoeting wat af van The Writer’s Journeyvan Christopher Vogler (2007).

The approach to the inmost cave 1 uur 4 min – akte 2

In dit deel komt de held dichter bij de kern van het verhaal. Het vormt dan ook vaak het middelste punt in het verhaal. Het meest gevaarlijke plek in de avontuurlijke wereld. Het vormt een enge nieuw situatie die is gerelateerd aan de essentie van het verhaal. In eerste instantie zou je zeggen dat de nieuwe wereld de daadwerkelijke fysieke wereld is die Shrek niet kent; buiten zijn moeras. Maar het redden van een beeldschone dame is voor hem ook totaal nieuw. Het is dan ook een enorm gevaarlijk moment om zijn helm af te zetten. Fiona verwacht een prachtige prins, maar ziet een groen beest.

The ordeal (crisis) 40 min – akte 2

Dit punt is voor Shrek een daadwerkelijke crisis. Hij wil zijn liefde bekennen aan Fiona, maar als hij voor haar hutje staat hoort hij haar praten. Hij denkt dat ze het over Shrek heeft en hem lelijk en vies noemt. De wereld van Shrek stort voor een moment door deze woorden in. In films is dit punt vaak het moment tussen leven of dood. Hoewel dit nu niet het geval is, kan dit wel zo voor Shrek hebben gevoeld. De hoofdpersoon wordt door dit moment verandert.

Reward - seizing the sword 1 uur 9 -13 min – akte 2

De held realiseert zich op dit punt van de film iets. Er is sprake van een nieuwe ontdekking of een moment van besef. Bij Shrek komt dit besef als Donkey met hem gaat praten. Shrek beseft dat Fiona hem niet als monster beschouwt; ze had het simpelweg over iemand anders. De muziek van ‘Halleluja’ begint te spelen en shots van een denkende Shrek worden getoond. Hij beseft dat hij Fiona toch zo leuk vindt dat hij haar niet kan laten gaan.

The road back to the quest 1 uur 14 min – akte 3

Dit punt vormt het begin van akte 3. Vaak wordt de hoofdpersonage tijdens deze laatste tocht achtervolgt door de slechte krachten. Shrek besluit terug te gaan naar het kasteel van koning Farquaad. Ze zijn terug op de oude route om het gevaar te verslaan. Echter is het niet een gevaarlijke draak die hen tijdens de laatste toch achterna zit, maar de tijd. Shrek moet op tijd zijn bij het kasteel omdat Fiona anders al met Farquaad is getrouwd. De tests heeft Shrek doorstaan en nu moet hij de kwaliteiten toepassen voor de climax.

Resurrection (Apotheosis) 1 uur 16 min – akte 3

Op dit punt van de film wordt de held de daadwerkelijke held. Het vormt de climax van de film. Dit kan de laatste meest gevaarlijke confrontatie zijn met de vijand, maar in dit geval is het de overwinning van Shrek om Prinses Fiona toch de liefde te verklaren. Op 1 uur een 16 minuten stormt het groene hoofdpersonage binnen bij de trouwerij van Fiona en Farquaad om te zeggen dat hij van de prinses houdt. Dit klinkt wellicht minder heftig dan een gevecht met een draak, maar voor Shrek is dit intern wel een heel gevecht en een overwinning.

Return with the elixer 1 uur 21 – akte 3

De reden waarom de held, Shrek, het avontuur aan ging, wordt in dit laatste punt beschreven. Shrek krijgt zijn moeras weer terug, het doel waarom hij eigenlijk op avontuur ging. De opdracht is in dat opzicht volbracht. Maar waar het eigenlijk over gaat, is dat Shrek de liefde van zijn leven heeft gevonden. Dit is natuurlijk de daadwerkelijke beloning. Samen met Fiona keert hij terug naar zijn moeras. De terugkeer naar de oude bekende wereld, komt dus ook in deze film weer terug.