Wie scheep gaat door Rascha Peper

Titelbeschrijving

Rascha Peper, Wie scheep gaat. Amsterdam – Antwerpen 2003 (eerste druk)

De titel is nog niet af. Achter ‘Wie scheep gaat’ moet nog iets komen. In het boek maakt Alphons LeCoultre de zin af. “En daar heb je goed aan gedaan, heel goed, maar dan moet je ook alles doen om er wat van te maken, om in die maatschappij te aarden. Wie scheep gaat, moet varen hè? Zo is het nu eenmaal.’ Blz. 206”. Dit slaat op Gerard en dat hij naar New York is gegaan. Alphons bedoelt hiermee dat als je eenmaal de stap zet, in dit geval naar New York gaan om een nieuw leven op te bouwen, je er ook voor moet gaan. Oftewel ‘je moet de consequenties dragen van de stappen die je zet.’

Verder heeft het spreekwoord in de roman de betekenis: wie een bepaalde keus maakt, moet afwachten wat ervan terechtkomt. Het leven laat zich niet sturen zoals wij dat het liefste willen. Je moet maar accepteren dat de dingen gaan zoals ze gaan. Er is geen weg terug.

Motivatie boekkeuze

Ik heb voor het eerst van dit boek gehoord toen mevrouw Van Hattem erover aan het praten was. Ze was de klas nog tips aan het geven welke boeken ze nog zouden kunnen lezen. De beschrijving die ze gaf (vooral van de proloog) vond ik zo mooi dat ik toen al meteen heb besloten het boek te gaan lezen. Een paar dagen later heb ik het boek in de bibliotheek gehaald.

Samenvatting

Hanna LeCoultre, dochter van de kleermaker Alphons LeCoultre, heeft een relatie met Gerard Sikkema, oceanograaf van beroep. Wanneer zij hem verlaat voor zijn beste vriend Robin Quaadvlieg, een amateur duiker, is Gerards hart gebroken en kan hij Robin niet meer aankijken.
Maar Hanna is een avontuurlijk vrouw en verlaat Robin al snel voor een Kaapverdiër om met hem de oceaan op te gaan voor een nieuw leven. Helaas lijdt het scheepje schipbreuk voor de kust van Marokko en Hanna, die op dat moment in de kajuit lag te slapen, verdwijnt met het scheepje naar de boden van de oceaan.
Twee jaar later is haar lichaam nog steeds niet geborgen. Gerard is ondertussen verhuisd naar New York om daar te proberen een nieuw leven op te bouwen. Dit lukt echter niet, hij worstelt nog steeds met de emoties tegenover Robin. “Toen Gerard erlangs liep en een blik wierp op het gezicht achter het glas in de groen uitgeslagen koperen helm, had hij ineens het gevoel alsof hij dat gezicht herkende. Een pijnlijke herkenning – hij meende een fractie van een seconde Robin te zien – maar hij bleef toch even stilstaan. Blz. 192”. En met het feit dat Hanna`s lichaam nog steeds op de bodem van de oceaan ligt. “Mensen klampten zich aan hem vast en daardoor kon hij niet verder waden. Maar Hanna zag hij nergens. En toen sloeg het glasheldere besef door hem heen: dat kan ook niet, want ze is dood, al twee jaar, je kunt haar niet meer redden, dit is een droom. Blz. 189”. Hij zet een project op touw om haar te vinden door middel van badeendjes in de oceaan te droppen en zo erachter te komen hoe de stromingen gaan, zodat hij het scheepje kan vinden.
Robin worstelt ook met de gedachte dat Hanna`s lijk nog op de bodem van de oceaan ligt. En aangezien hij duiker is, voelt hij zich de aangewezen persoon haar lichaam te bergen. “Waarom wil je het eigenlijk zo graag, haar opduiken?’ Robin glimlachte. ‘Ik denk,’ zei hij, ‘heel simpel: omdat ik nu eenmaal kan duiken. Omdat ik daar net mee begonnen was, toen ik… toen Hanna bij mij kwam wonen. Ik had net mijn eerste duikbrevet gehaald. Toen dat ongeluk gebeurd was, had ik direct het idee dat ik de aangewezen persoon was om haar op te halen, om haar thuis te brengen. Gewoon omdat ik kan duiken.’ Blz. 150”. Hij probeert geld bijeen te krijgen voor een zoekactie. Onverwachts ontvangt hij geld van de vijftienjarige Emma, het nichtje van Hanna. Lang niet genoeg, maar dit bevorderd wel het contact tussen hen. Al snel blijkt dat Emma gevoelens heeft voor Robin en probeert hem te verleiden. Ondanks dat Robin wel zou willen, gaat hij er niet op in aangezien hij te oud is. “Ja, omdat ik niet wil dat zij te horen krijgen dat ik hun vijftienjarige dochter heb verleid!’ ‘Dat doe je ook niet. Ik probeer jou te verleiden!’ ‘Dat is hetzelfde. Daar moet ik weerstand aan bieden.’ ‘Waarom?’ ‘Omdat je verdomd nog aan toe pas vijftien bent!’ ‘Dus je voelt niest voor me?’ ‘Ik voel een heleboel voor je, ik vind je lief maar…’ ‘maar meer niet.’ Blz. 222”.
Ook Alphons LeCoultre heeft het er maar moeilijk mee dat zijn jongste dochter op de zeebodem ligt. “Toen hij zijn vrouw gedag gezegd en gekust had, hield hij ermee op en knipte de lamp uit. In bed staarde hij nog wat voor zich uit en zei opeens hardop door de kamer: ‘Waar ben je, meisje?’ Alsof er iemand achter de gordijnen stond. Blz. 100”. Echter, van de familie mag Robin hem niet om financiële steun vragen. Op het moment dat Emma besluit dit te doen, overlijdt hij. Op zijn begrafenis ontmoeten Robin en Gerard elkaar weer, maar dit leidt tot niets uit. “Hij had genoeg moeite gedaan. Het moest nu maar van de kant van die harde Grunningse kop komen. Maar Gerard zei slechts: ‘Ik moet nu gaan. Het beste ermee.’ ‘Tot ziens.’ Er kon nog geen hand af. Ze liepen ieder een kant uit. Blz. 269”.
Robin krijgt toch genoeg geld bij elkaar en gaat op zoek, Wanneer hij het scheepje heeft gevonden blijkt het lichaam van Hanna er niet in te zijn. Wel een tas met kleding die hij meeneemt en onderweg komt hij nog een aantal badeendjes tegen. “Terwijl ze daarmee bezig waren, gleed er opnieuw een eendje tussen hen door. Michiel en Dave grepen er beiden naar. Michiel maakte een verbaasde grimas naar hem, maar het interesseerde Robin niet. Blz. 441”.

Eerste persoonlijke reactie

Na de proloog en één hoofdstuk gelezen te hebben ben ik blij verrast met het boek. Het verhaal is nog niet echt begonnen, maar ik denk dat het leuk gaat worden. Tijdens het lezen viel me op dat ik de schrijfstijl wel kan waarderen. Het is ook een schrijfstijl die ik nog niet eerder ben tegengekomen. Peper schrijft op een erg nuchtere manier, bijna zakelijk. Dat is iets anders dan de zeurderige toon die ik gewend ben van de meeste Nederlandse schrijvers. Ik ben benieuwd naar de rest van het boek.

Open plekken

In het boek komen geregeld open plekken voor. Vooral op het begin vraag je je af wat de personen met elkaar te maken hebben en hoe komt het dat ze bv. ruzie hebben. Als je verder leest worden deze vragen beetje bij beetje beantwoord, maar steeds als je nieuwe antwoorden krijgt, komen er ook weer nieuwe vragen in je op. Rascha Peper springt ook geregeld over naar andere verhaallijnen, waar ze uitgebreid de tijd voor neemt, waardoor je langer op antwoorden moet wachten. Vaak wordt een verhaallijn ook onderbroken door een bepaalde herinnering. Dit zorgt ervoor dat het boek tot het einde spannend blijft.
Als lezer wordt je ook geregeld op het verkeerde been gezet. Je leert bepaalde personen namelijk door de ogen van anderen kennen. Voorbeeld: Aan het begin van het boek praat Emma over haar moeder. Je krijgt de indruk dat het een hele saaie, brave, burgerlijke vrouw is. Maar als Ernst van Waardenburg haar later beschrijft lijkt het juist een hele sportieve, leuke vrouw te zijn. Hetzelfde gebeurt bij Robin. Hij wordt aan de lezer voorgesteld als een hele sportieve, stoere en nobele man, maar later kom je erachter dat hij de vriendin van zijn beste vriend heeft ingepikt.
Daarnaast geeft Rascha Peper de lezer op het einde een kleine hint, die gemakkelijk overzien kan worden, maar die de het hele verhaal beïnvloedt. Hanna LeCoultre blijkt namelijk helemaal niet dood te zijn, maar de hoofdpersonen weten dat niet. Alleen de lezer weet dat. Kortom; Je moet als lezer heel goed opletten, omdat je voortdurend op een dwaalspoor gezet wordt.

Het boek heeft een gesloten einde, in principe, maar is wel een open plek op het einde. Het is onbekend wat er van het eendjesproject van Gerard is geworden.

Personages

Hanna
Ze is de jongste dochter van Alphons en Emmy. Met Gerard, Robin en Joâo heeft ze verkering gehad. Ze had een goed figuur en was bang om oud te worden, daarom verfde ze haar haar op haar dertigste verjaardag rood. Een paar jaar later is ze verdronken op een schip in de Atlantische Oceaan, terwijl ze lag te slapen. Toen ze vertrok was ze zwanger van Joâo of van Robin.

Gerard Sikkema
Hij heeft verkering met Hanna gehad, al vanaf zijn studententijd. De relatie werd verbroken toen ze vreemdging met Robin. Hij is toen boos geworden op hem en wilde een nieuw leven beginnen. Daarvoor is hij naar New York verhuisd. Hij is een lange man, die in vergelijking met Robin stil is, niet zo’n makkelijke vrouwenversierder. Zijn hobby was watertonnen fotograferen.\\

Emma de Wilde
Ze is de dochter van Dirk en Eva. Ze zit in 4-atheneum en blijft het jaar daarna zitten, ze was per slot van rekening nog maar 15. Haar beste vriendin is Star, die haar een brainfucker noemt. Ze is een jonge meid en dat merk je in haar manier van doen; sms’en onder de schoolbank, haar haren verven, haar eerste verliefdheid (op de 37-jarige Robin) en voor de eerste keer met een jongen naar bed (met Sai Kho). Zelf wil ze op Hanna lijken, ze bewondert haar. Velen vinden haar een vlotte, aantrekkelijke meid, ze is soms wel een beetje brutaal.

Eva de Wilde
De moeder van Emma. Ze is de oudste dochter van Alphons en Emmy. Ze is actief bij de tennisvereniging en daarvan kent ze Pam. Ze heeft haar eigen atelier en heeft nog geregeld contact met Gerard. Ze is rond de 40 en heeft blonde haren.

Star (Sterre) Minnema
De beste vriendin van Emma en de dochter van Liesbeth. Ze is 16 en heeft meer ervaring gehad met jongens dan Emma. Ze is na 4-atheneum naar 4-havo gegaan. Haar moeder heeft een vriend, waar zij niet goed mee overweg kan.

Eulalie Babiradsky
De mollige dochter van verhuurder van het appartement van Gerard. Omdat zij en haar ouders nog een ander huis hebben wonen ze zolang in de voorraadkast van het appartement. Ze werkt bij een mortuarium en zou binnenkort met een vriendin in New Jersey gaan wonen. Gerard schatte haar jonger dan 40.

Ernst van Waardenburg
Hij is een man in de 50, hij is lang en laat zijn pakken door een kleermaker maken. Hij heeft de gewoonte het huis van een vrouw binnen te sluipen en zich af te trekken in een slipje. Hij deed dit voor de spanning en de reactie die hij hiermee bij de eigenares opwekte.

Alphons LeCoultre
Een vroegere kleermaker van halverwege 70. Zijn vrouw Emmy was overleden en niet lang daarna verloor hij zijn jongste en favoriete dochter. Voor zijn dood had hij hoofdpijn en was hij enkele keren gevallen. Hij had nog veel met (zijn schoonzoon) Gerard op.

Robin Quaadvlieg
Hij is 37 en zijn grote hobby is duiken. Hij voelt zich dan ook geroepen twee jaar na het ongeluk Hanna op de bodem van de oceaan op te duiken. Hij heeft karakteristieke rimpeltjes in z’n gezicht en hij heeft ook enkele grijze haren. Hij heeft een jaar een eenmansbedrijfje gehad met Michiel en is daarna terug gegaan naar Shell.

Fabel en sujet

Fabel en sujet komen in dit verhaal overeen. Het verhaal is namelijk chronologisch verteld. Wel komen er gedachten over het verleden in voor, maar dit zijn geen flashbacks. Eén keer komt er ook tijdsverdichting in voor (de zomervakantie wordt in een paar zinnen samengevat).

Perspectief

De gebeurtenissen in heden en verleden worden beurtelings verteld vanuit het perspectief van Emma, Gerard, Ernst, Alphons, en Robin. De schrijver volgt vier personages in per hoofdstuk wisselend perspectief. Deze vier - een duiker (Robin), een gepensioneerde kleermaker (Alphons), zijn schoolgaande kleindochter (Emma) en een in Amerika woonachtige ex-schoonzoon (Gerard) - zijn onderling met elkaar verbonden via Hanna, de dochter van de kleermaker, die vier jaar geleden verdronk in de Atlantische Oceaan. Daar tussendoor zit de geschiedenis van een badeendje, en het verhaal van een hoge ambtenaar met aantrekking tot lingerie

Het perspectief is vanuit de oogpunten van de mensen gezien een personeel perspectief. Het verhaal van het eendje wordt vanuit een ik-perspectief verteld.

Het zijn niet allemaal betrouwbare personen omdat de lezer alleen maar de gedachten en gevoelens van één iemand te lezen krijgt. Daardoor krijg je als lezer soms informatie die niet volledig is – bijvoorbeeld over de karaktereigenschappen van de verschillende personages.

Thema

Het thema van het verhaal is liefde en het verlies van een dierbare. Alle hoofdpersonen hebben daar op een bepaalde manier wel wat mee wat maken.

Iets wat steeds terugkomt in het verhaal is water. Hanna’s lijk ligt in het water (tenminste, dat denkt iedereen), Robin is een duiker en Gerard is een oceanograaf en is erg geïnteresseerd in watertanks. Gerard had in het boek ook een nachtmerrie. De watertank op het dak begaf het waardoor de hele verdieping onderliep. Toen hij door het water waadde, op weg naar een uitgang kwam hij Hanna tegen. Hij pakte haar hand, maar ze werden door het water gescheiden. Toen hij wakker werd besefte hij dat Hanna voorgoed weg was. Water is dus een belangrijk motief.

Een ander motief is badeendjes! In het verhaal komen best veel badeendjes voor. Gerard’s badeendjes zijn de hele wereld omgegaan en komen in het boek steeds terug. Als Robin Hanna’s lijk wil opduiken drijven er badeendjes rond en in een droom van Gerard dobbert er ook een hele groep badeendjes om een verdronken vrouw.

Het lijkt wel of alles voortkomt uit toevalligheden iedereen komt elkaar wel weer ergens tegen, zo breekt Ernst van Waardenburg in bij Star en komt daar dan Emma weer tegen, die hij al eerder had ontmoet in verband met zijn relatie met haar Opa.

Als laatste is ook Liefemeneer, een pop uit Hanna’s jeugd, een motief. Hij wordt in het boek verscheidene malen genoemd en Robin vindt Liefemeneer uiteindelijk in de gezonken boot.

Eindoordeel

Ik vond het een goed en leuk boek. Het boek was niet moeilijk om te lezen aangezien er geen moeilijke woorden of zinsconstructies in voorkwamen. In het begin niet helemaal duidelijk was wat de hoofdpersonen met elkaar te maken hebben, maar dat werd al snel duidelijk.

Het thema is niet echt origineel, want er zijn heel veel boeken over het verlies van een geliefde – Over de liefde van Doeschka Meijsing bijvoorbeeld. Maar het thema werd wel op een leuke manier gebracht. Hoewel de hoofdpersonen wel moeite hadden met het verlies en hoewel ze er misschien nooit overheen zijn gekomen, gingen ze toch gewoon door met hun leven en probeerden er het beste van te maken.