Want dit is mijn lichaam door Renate Dorrestein

Renate Dorrestein

Want dit is mijn lichaam
1e druk: 1997

Hoofdstuk 1 Samenvatting/analyse

A Een samenvatting
Een oude schilder heeft alleen zijn dochter opgevoed, die als gevolg van polio mank is geworden. Hij heeft haar altijd gebruikt als model voor zijn schilderijen, die overal in musea hangen. Op late leeftijd krijgt hij een veertig jaar jongere vriendin, en hij trouwt met haar. De dochter, Maria, heeft een zoon, Casper. Hij is getrouwd met Xandra. Ze hebben hun leven helemaal gepland, Xandra is zwanger van hun eerste kind, de genderkliniek heeft ervoor gezorgd dat het een jongetje wordt. Als Xandra jarig is geeft Casper haar een nieuwe neus, als het tweede kind(wat een meisje wordt)geboren zou worden, krijgt Xandra nieuwe borsten, en de kinderen een labrador. Zo is hun leven gepland. Door het huwelijk van Job en Felicity worden er veel taken van Maria overgenomen, die altijd voor het huishouden heeft gezorgd. Uiteindelijk neemt ze ook de taak als model over, en Job gaat met computers werken. Achter in hun tuin ligt een put met zwavelwater. Elke dag drinkt Job drie glazen van dit water, het helpt tegen zijn haaruitval. Hij hoopt dat het ook helpt tegen zijn incontinentie. Door een langdurig aanhoudende droogte moet er een pomp gegraven worden bij de put. Bij het graven wordt zijn overleden vrouw opgegraven, die hij in de tuin had begraven. Hij moet haar laten cremeren, en er wordt geen aanklacht ingediend. Na de crematie strooien ze de as uit in de tuin. Ondertussen gaat het niet goed tussen Cas en Xandra. Xandra zit altijd op hem te vitten dat hij te veel eet. De verwijten gaan uit naar Maria, want die heeft Casper vroeger verwend, en dik gemaakt. Job die is gestopt met zijn laatste Maria, Maria's wereld, en zich heeft geworpen op tekenen met de computer met Felicity als zijn model, is ondertussen gefrustreerd door zijn kwaal, en hij snapt zijn vrouw niet(waarschijnlijk omdat er een behoorlijke generatiekloof is). Ze wil altijd praten, en dat wil hij niet. Felicity wil dat Maria het huis uit gaat, zodat ze samen met haar man een leven kan beginnen. Job kan alleen het besluit niet nemen. Dan krijgt Maria een ongeluk met de auto en breekt enkele ribben. Tijdens een maaltijd krijgen Cas en Xandra ruzie, en Xandra gaat boos naar huis. Felicity is dan boos op Job, omdat hij niet bij de maaltijd was. Hij vindt dat ze niet moet zeuren, en dat ze haar kleren uit moet trekken om te poseren. Dat doet ze, en ze begint weer over Maria. Hij wordt boos, en begint met Maria's wereld te smijten en wil het kapot maken. Op dat moment belt Maria dat ze dorst heeft. Hij kalmeert, en ziet dat het doek niet goed meer zit, hij hersteld het en ziet waar hij al die tijd de fouten heeft gemaakt. Maria kijkt uit het raam, terwijl Job thee voor haar aan het zetten is. Ze ziet haar zoon(Cas), het atelier inkomen. Hij en Felicity worden intiem. Als dat gebeurt begint het eindelijk na maanden te regenen. Ze krijgt ruzie met haar vader, omdat ze niet meer wil poseren, en laat hem het gordijn open doen. Als hij het ziet houdt het boek op.

B Een objectieve romananalyse
1a Een verklaring van de titel
De titel is zo gekozen omdat Maria eindelijk durft te zeggen: ‘Dit is mijn lichaam en ik ben er de baas over.’
1b Motto
Er is geen motto aanwezig
1c Thema
Het thema is: feminisme
2 Genre
Het genre is: psychologische roman
3 Motieven
De motieven in het verhaal zijn: lichaamsveranderingen, toekomst plannen.
4 Perspectief
Het is een wisselend perspectief, de ene keer zie je de dingen uit de ogen van de een, de andere keer uit de ogen van de ander.
5 Tijd
De vertelde tijd is negen maanden, van april tot december. Het verhaal is vrij chronologisch verteld met slechts enkele flashbacks naar momenten van Maria’s jeugd en Casper zijn jeugd.
6 Ruimte
Er speelt in het verhaal een topografische ruimte omdat het zich voornamelijk afspeelt in het huis van Job Olson en Maria.
7 De opbouw
Het boek is verdeeld in hoofdstukken die genoemd zijn naar de maanden van het jaar. Maar niet alle maanden worden genoemd. Zo begint het met april en dan augustus en dan december. Wat daartussen gebeurd moet je zelf bedenken. In het begin zijn er twee verhaallijnen en soms is het verband dan een beetje moeilijk te leggen.
8 Personages
Maria: Een round character. Maria is geboren met een manke poot. Zij is de dochter van Job Olsen. Ze is zijn enige model. Ze heeft een zoon, Casper (Cas). Haar moeder is overleden toen Maria tien jaar oud was. Nu is ze ongeveer 45. Haar eigenschap is dat ze bezorgd is.
Job Olsen: Round character. Hij is Maria's vader, Cas' grootvader en Felicity's echtgenoot. Hij is een wereldberoemde schilder en zijn enige model is zijn kreupele dochter. Hij heeft de volgende eigenschappen: nors, denkt alleen aan zichzelf, hij denkt baas te zijn over andere mensen.
Felicity: Ook een round character. Zij is getrouwd met Job en vindt het moeilijk dat, gezien de leeftijd, Maria haar stiefdochter is, terwijl ze haar moeder had kunnen zijn. Ze heeft de volgende eigenschap: onzeker.

Hoofdstuk 2 De kunstenaar (auteur)

Renate Dorrestein wordt in 1954 geboren in Amsterdam. Als journaliste begint ze haar loopbaan bij het weekblad Panorama. Ze schrijft romans, columns en autobiografische verslagen. Haar eerste boek is de verhalenbundel Voorleesboek voor planten in 1976, maar bekendheid krijgt ze pas met haar eerste roman De buitenstaanders in 1983. Haar romans zijn altijd als feministisch te herkennen en thema’s als het idee dat vrouwen pas voor vol worden aangezien als ze getrouwd zijn en een kind hebben, komen regelmatig aan bod. Mannen spelen slechts bijrollen in haar romans. De dood van haar zusje is ook een belangrijk thema. Hierover schrijft ze in de autobiografische roman Het perpetuum mobile van de liefde (1988). Nadat Dorrestein de ziekte ME (chronische vermoeidheid) heeft gekregen, is ook ziekte en het sociaal isolement waarin zieke mensen zich vaak bevinden een hoofdthema in haar oeuvre.

Hoofdstuk 3 De cultuurhistorie

Het boek speelt zich waarschijnlijk af in de jaren negentig. Dit denk ik omdat Casper en Xandra zich zoveel bezig houden met de genderklinieken en de plastische chirurgie. Dus de verschillen met toen waren niet zo verschillen met nu. Alleen was de plastische chirurgie toen een beetje aan het komen en nu is het wel gewoon.

Hoofdstuk 4 De lezer

1 Het onderwerp
Het onderwerp vind ik een beetje interessant. Dit omdat je al een beetje weet van het feminisme maar niet zo veel. Ik denk dat als je een vrouw ben dat je het wat interessanter vindt. Het onderwerp ligt buiten mijn belevingswereld omdat ik geen vrouw ben.

2 De gebeurtenissen
Het boek heeft in het begin geen strakke heldere vertellijn omdat daar twee verhaallijnen door elkaar lopen en daar is het soms lastig om het te snappen. Verder in het boek is het wel een strakke heldere verhaallijn. De gebeurtenissen zijn geloofwaardig omdat het in het dagelijkse leven ook kan gebeuren. Het eind is niet echt bevredigend wat je weet niet precies hoe het afloop. De gebeurtenissen maken geen indruk op mij omdat het over vrouwen gaat en ik ben geen vrouw. Het boek blijft mij niet tot het einde boeien omdat ik er op een gegeven moment niet meer zoveel aan vond.

3 De bouw
Het verhaal komt redelijk snel opgang. Dus er zat in het begin meteen wat vaart in. De bouw van het boek vind ik ook niet zo ingewikkeld. Dat komt omdat het beetje voor beetje opgebouwd wordt en er weinig stukken overgeslagen worden. In het begin lopen er meerdere verhaallijnen door elkaar en dat is wel een beetje lastig want dan weet je soms even niet waar het over gaat.

4 De personages
Niet alle personen gingen evenveel voor mij leven. Dit niet omdat je niet over ieder persoon evenveel te weten komt. Om die rede zijn ze ook niet allemaal even herkenbaar. Je raakt wel een beetje betrokken bij de problemen van Maria. Ik kan mij niet in hun verplaatsen omdat ik anders dan haar denk en omdat ik geen vrouw ben. De personen gedragen zich zoals het hoort. Ik vind alle personen even sympathiek omdat er geen enkel persoon echt uit springt.

5 Het taalgebruik
Ik had geen moeite om de taal te begrijpen omdat er niet echt moeilijke woorden in stonden. Dus het leverde mij geen problemen op om het boek te lezen. Er zijn mij geen eigenaardige dingen opgevallen in de taal en de stijl. Ik vind de verhoudingen zoals ze in het boek beschreven staan wel goed. Het leest ook wel plezierig zo.

De beroepsrecensent

Nu volgt een recensie van Willem Kuipers over het boek “Want dit is mijn lichaam”. De recensie is afkomstig uit De Volkskrant. (Recensie staat op de volgende twee pagina’s)

Schrijver: Dorrestein, Renate
Titel: Want dit is mijn lichaam
Jaar van uitgave: 1997
Bron: De Volkskrant
Publicatiedatum: 14-03-1997
Recensent: Willem Kuipers
Recensietitel: Maria's wereld

Oude brug is een gehucht in een Noord-Hollandse polder waar een mens nog kan doen wat hij wil: geen regelgeving, geen overheid. De bejaarde, wereldberoemde kunstenaar Job Olson die er woont, noemt deze plaats graag 'van God, gebod en gezag verlaten'. Dat klinkt niet alleen poëtischer dan 'geen regelgeving, geen overheid', het houdt ook een - bijbelse - toespeling in op wat dit jaar het onderwerp van de Boekenweek moest zijn: God.
Het is niet de enige keer dat Renate Dorrestein in het gelegenheidswerkje dat deze week aan kopers van boeken ten geschenke wordt gegeven, naar God, religie, de Bijbel en andere christelijke gemeenplaatsen verwijst. Zelfs de titel van haar novelle, Want dit is mijn lichaam, is aan de Bijbel ontleend. Je kunt dus zeggen dat Dorrestein zich keurig aan haar opdracht heeft gehouden.
Een dergelijke braafheid, zou de reactie kunnen zijn, moet haast wel fnuikend zijn voor het plezier waarmee je dit Boekenweekgeschenk leest, maar dat is niet zo. Dorrestein heeft er - met de Statenbijbel bij de hand - geen 'invuloefening' van gemaakt. Ze verzon een verhaal dat op zichzelf verrassend genoeg is om tot het laatst toe te kunnen boeien. De schrijfster heeft, ook in haar andere werk, een wat gemakzuchtige neiging tot het cabareteske en slaagt er evenmin steeds in het melodramatische buiten de deur te houden, maar in deze novelle worden zulke zwakheden gerelativeerd door de bijbelse (of evangelische) inblazingen, waarvoor zij zich heeft opengesteld.
Cabaretesk is de wijze waarop Dorrestein de kleinzoon van de vermaarde Olson, Cas, en diens vrouw Xandra, typeert als vertegenwoordigers van een nieuwe, door en door materialistische generatie, die net als Oude Brug 'van God, gebod en gezag verlaten' lijkt. Zo verblijdt Cas zijn zwangere gade op haar verjaardag met 'een nieuwe neus', die ze zich van hem bij de plastisch chirurg mag laten aanmeten.
Daartegenover staat de oudtestamentische figuur van de schilder, die 36 jaar geleden zijn (Italiaanse) vrouw in eigen grond begroef en sindsdien zijn dochter Maria als model gebruikt. Op Maria, een vrouw van 45, die geboren werd met een mank been - daar hebben we het melodramatische - komt in de loop van het verhaal steeds meer de nadruk te liggen.
Zij is bepaald niet gelukkig. Zij voelt zich met haar ouder wordende lichaam beklemd door de rol die haar vader haar heeft toebedeeld en waaraan hij zijn wereldroem te danken heeft (de schilderijen van Maria hangen in de belangrijkste musea en zijn onbetaalbaar).
Ook het contact dat zij via 06-nummers met mannen zoekt, bevredigt haar niet langer. Maar haar belangrijkste probleem is dat haar plaats in huis steeds meer wordt ingenomen door een nieuwe, zeer jeugdige vlam van haar vader, Felicity. Incontinent en seksueel onmachtig als de oude Olson is, drijft hij haar - ten aanschouwe van zijn dochter - in de armen van zijn kleinzoon.
Me dunkt: melodrama in overvloed. En toch is de menagerie die Dorrestein schetst, nee niet zozeer geloofwaardig - dat is ze bepaald niet -, maar merkwaardig genoeg om anders dan louter realistisch te bezien. Los van het cabareteske en het melodramatische maakt Dorrestein van deze personages in hun onderlinge verhoudingen een zo grillig, zeg maar noodlottig verbonden gezelschap dat de treurigheid waaraan zij allemaal, al of niet bewust, ten prooi zijn, zich geleidelijk ook op de lezer afzet. Het gaat ons zonder 'God, gebod en gezag' kennelijk niet naar den vleze, zou de boodschap van Dorrestein kunnen luiden.
Op dat niveau is Want dit is mijn lichaam tamelijk overtuigend. Maar als Dorrestein de oude christusfiguur Olson - de schepper van zijn eigen universum met Maria in het middelpunt - zijn ambachtelijke werkwijze laat inruilen voor het scheppen van kunst via de computer (waarvoor hij nu de zoveel mooiere blote Felicity gebruikt), verstoort dit de balans. De woekering van het moderne wordt dan weliswaar, in elk geval voor Maria, een dreigende 'uitzaaiing', maar een beetje belachelijk (want ongemotiveerd) is deze tournure wel.
Ook de poging van Dorrestein om haar verhaal van een vleugje bijbelse rampspoed te voorzien - het verhaal begint met een hittegolf in april en eindigt met een zondvloed in december - is niet zeer geslaagd; het werkt eenvoudigweg niet. Je kunt zulke dingen als ernstige tekortkomingen zien; je kunt ze ook beschouwen als een gevolg van het teveel dat Dorrestein, bijbels gezien, in haar geschenk heeft willen stoppen. Dan neem je zelfs een genezende 'zwavelbron' in een Nederlandse polder voor lief.

De mening van Willem Kuipers vind ik veel overeen komen met wat ik ervan vind. Hij heeft ook ongeveer eenzelfde samenvatting gegeven als ik.