W.A.-man door Theun de Vries

zakelijke gegevens:

Auteur: Theun de Vries
Oorspronkelijk onder pseudoniem: M. Sweartreger
titel: W.A. man
Uitgever: Van Gennep
Plaats van uitgave: Amsterdam
Oorspronkelijke uitgever: Doezende Dar
Jaar van uitgave: 7e druk in 1983 (eerste illegale druk in: 1944)
Aantal bladzijden: 81
Genre: novelle

eerste reactie

Ik heb dit boek gekozen omdat ik voor het vak Nederlands/literatuur een aantal boeken wilde lezen. Ik wilde eerst een boek van Anne de Vries gaan lezen (die had mijn moeder aanbevolen) maar die was er niet. Toen ben ik verder in de kast gaan kijken welke boeken er dan wel stonden. Dit boek stond er wel en hij stond ook op mijn lijst, daarom heb ik deze maar meegenomen.

Het is een boek wat je in een keer uitleest, dat heb ik dus ook gedaan. Het boek is een beetje saai, maar omdat het boek makkelijk leest heb je het toch zo uit. Het taalgebruik is makkelijk, geen moeilijke woorden en dergelijke. In het begin wordt het verhaal een beetje zakelijk verteld, echt de buitenkant van een grote afstand. Verder in het boek wordt het verhaal op zo´n manier verteld dat je mee gaat voelen met Frans.

Verdieping

samenvatting
Het verhaal begint met een stukje over de jeugd van Frans Dijkgraaf. Een jongen met een goede Hollandse naam. Zijn ouders hebben een kleine kruidenierswinkel aan de rand van de Jordaan. Moeder droomt van een automatische weegschaal, vader droomt van een winkel in een betere buurt. Het gezin heeft het niet erg arm, maar zijn toch echt niet gelukkig. Als er ellende is, denken zij dat het zo hoort. Frans interesseert zich nergens voor, hooguit voor de straatruzies.
Op bladzijde 13 wordt Frans wakker geschud door een oproer in de Jordaan. Vele winkels worden geplunderd, waaronder die van zijn ouders. Vanaf dat moment heeft Frans een doel: hij wil beter worden dan die “oproerlingen”. Hij haatte ze.
Omdat hij beter wil zijn dan de jongens uit zijn buurt volgt hij na zijn middelbare
school een handelscursus. Ook helpt hij zijn ouders in de zaak. De handelscursus kost Frans veel moeite, maar uiteindelijk weet hij hiervoor zijn diploma te halen. Frans laat zich ook veel zien bij de middenstand vereniging. Deze middenstand vereniging organiseert allerlei activiteiten. Eén van die activiteiten is danslessen. Op deze danslessen ontmoet hij Trudi, Frans probeert een aantal keren wat met Trudi te krijgen, maar zij wijst hem af.
Via de middenstand vereniging ontmoet Frans de loterijcollectant Meyrinx. Frans wordt voor hem gewaarschuwd omdat het een NSB´er zou zijn. Meyrinx stimuleert Frans om zijn mening te geven en voor het eerst praat Frans over zijn haat naar de communisten, arbeiders en de grootwinkel bedrijven. Meyrinx nodigt Frans uit om mee naar zijn stamkroeg te gaan. Frans voelt er niet veel voor om in een café te zitten, maar besluit na aandringen van Meyrinx toch mee te gaan, omdat Frans Meyrinx een erg interessante man vindt.
Frans leert de vrienden van Meyrinx kennen en zij leren hem biljarten. En Frans krijgt in het café vaak dingen te horen over jodenhaat, die hij snel overneemt. Hij ziet het als de oplossing om de joden te laten "verdwijnen", om het land te "zuiveren". Op een gegeven moment wordt aan Frans gevraagd of het niet eens tijd is dat hij echt mee gaat doen met “de zaak”.
Frans komt zo bij de W.A. en voor het eerst in zijn leven blinkt hij ergens in uit. Hij
is een prima W.A. man en hij vindt het heerlijk om in uniform rond te lopen. Al snel heeft Frans een hoge functie. Dit heeft gevolgen voor zijn gewone leven. Omdat hij zekerder is van zichzelf heeft hij meer aantrekkingskracht op meisjes en hij weet zo Trudi voor zich te winnen. Frans ouders zijn er op tegen dat Frans een NSB'er is hoewel zij dit niet hardop zeggen. Als de oorlog bijna uitbreekt begint Frans te twijfelen. Hij hoort van een van zijn nieuwe vrienden Vogel dat ze eigenlijk fout bezig zijn. Frans gaat dan zelf ook twijfelen. Aan het eind van het boek breekt de oorlog uit. Frans is een W.A. man en moet dus eigenlijk voor de Duitsers zijn, maar diep in zijn hart wil hij dat niet. Hij kan alleen niet meer terug.

Onderzoek van de verhaaltechniek

Het verhaal speelt zich af in de Jordaan, een wijk in amsterdam, maar op het laatst ook op allerlei onduidelijke plaatsen. Het grootste gedeelte van het verhaal speelt vlak voor het begin van de tweede wereldoorlog. In totaal begint het verhaal ongeveer in 1930 en eindigt in 1940.
Het verhaal is in de hij-vorm verteld, maar je leest alleen wat Frans doet en denkt.
Het verhaal is fictie, maar zou in het echt gebeurd kunnen zijn.

De hoofdpersoon in dit boek is
Frans Dijkgraaf: Een jongen met een goede Hollandse naam. Frans is iemand die totaal niet opvalt en een voor zijn gevoel doelloos leven lijdt. Pas na de Jordaan-oproer krijgt Frans een doel in zijn leven, beter worden dan de arbeidersklasse, die hij veracht. Omdat hij niet gewend is na te denken over dingen is het moeilijk voor hem om dit wel te doen als het moet. Daarom is hij een gemakkelijke prooi voor de W.A. Uiteindelijk beseft hij wel dat hij fout zit, maar dan is het al te laat.
Andere personen zijn:
Frans' Vader: Hij leidt een troosteloos leven zijn droom is een nieuwe zaak in een
mooie buurt, maar hij weet dat die droom nooit zal uitkomen.
Frans' Moeder: Een automatische weegschaal is haar droom, zij is de enige die haar
kinderen nog wel eens wil straffen, Frans' vader heeft daar het "lef" niet voor.
Cobi (Frans' zusje): Zij is niet echt een belangrijk karakter, Frans veracht haar als
zij een slecht betaald baantje aanneemt dat nog minder verdient dan wat de arbeidersmeisjes verdienen.
Trudi: Zij is de dochter van een kolenhandelaar en krijgt wat met Frans.
Meyrinx: De loterijcollectant. Hij introduceert Frans bij de NSB.
Vogel: Neemt de leiding van de W.A. over van Meyrinx en vertelt Frans dingen die hem erg schokken.

Op zoek naar de thematiek

Frans, de hoofdpersoon, wordt een NSB´er, een fascist. Fascisme is dan ook het thema. Een andere belangrijk motief is het opgroeien tijdens een crisis

Beoordeling

Ik vind het moeilijk om mijn mening te formuleren over dit verhaal. Als je dit verhaal tegen de achtergrond van de schrijver plaatst, een man die ondergedoken zat, is het helemaal apart. Je leest tenslotte een verhaal waarin je begrip krijgt voor Frans, iemand die toch eigenlijk ´fout´ was. Dat voelt een beetje dubbel.
De opbouw van dit verhaal vind ik goed. Een kort stukje over de jeugd van Frans is nodig om later te snappen waarom hij zo fel is. Het is goed dat het niet een lang stuk is, het is tenslotte een soort inleiding.
Het vrijwel open einde laat je, als je het boek uit hebt, nog weer eens nadenken over het verhaal. Het is niet een einde waarbij je na de laatste woorden het boek dichtklapt en meteen weer iets anders gaat doen. Ik bleef tenminste even zitten nadenken over wat ik allemaal gelezen had.
Het verhaal is fictie, maar is toch heel reëel. Het zou best kunnen dat het echt gebeurd is.
Door de indeling van het verhaal, er zijn geen hoofdstukken, leest het soms een beetje lastig. Het gaat maar door en door en door, maar als ik de schrijver was had ik het ook niet in kunnen delen in hoofdstukken, want het verhaal doet ook niks anders dan doordraaien. Er zit geen pauze in, waarna de hoofdpersoon ergens anders is. De enige sprongen in dit verhaal zijn in het begin, als Frans opgroeit. Maar ook dan kun je geen verdeling maken in hoofdstukjes.
Dit is een heel apart boek, zowel qua verhaal als qua indeling, maar ik vond het interessant om gelezen te hebben.