A Verwachting en eerste reactie We waren met het metropool Themaboek toen er een fragment in stond dat over dit boek ging. Het fragment sprak me meteen heel erg aan en ik besloot om het boek te gaan lezen. Waarom het me eigenlijk gelijk zo aansprak weet ik eigenlijk niet. Ik vond dat fragment mij gewoon heel erg aanspreken en was nieuwsgierig wat er aan vooraf was gegaan en wat er nog zou gaan gebeuren.

Nadat ik het boek uit de mediatheek heb gehaald ben ik er die zelfde avond nog in begonnen met lezen.

Dit boek is aan het begin even moeilijk om in te komen, omdat je heel erg moet wennen aan de manier waarop hij schrijft. Maar naarmate het boek vordert hoe meer je er gewend aan raakt. Je moet wel blijven doorlezen anders moet je elke keer opnieuw wennen aan de schrijfstijl.

De eerst paar hoofdstukken vielen helemaal niet tegen, je valt midden in het verhaal als Theo eten moet gaan stelen voor zijn (nieuwe) vrienden.

B Beknopte samenvatting en analyse

Korte samenvatting Theo Altink is een jongen van 16 jaar. Zijn moeder is gestorven, zijn broer zin in de gevangenis en zijn vader is de baas van een café. Theo heeft een vriend Freddie. Door Freddie komt hij in contact met de broers Pieter en Otto van Hal. Otto is de baas van het groepje en hij heeft zich voorgenomen dat Theo lid mag worden van hun groep als hij voor een feestje kan zorgen. Aangezien Theo geen geld heeft is hij genoodzaakt de dingen voor het feest te stelen. Hij rijdt al rond op een gestolen brommer. Hij kan de spullen krijgen en hij steelt ook een geblokt hemd om er netjes uit te zien. Eigenlijk wil hij niet meer stelen omdat zijn broer in de gevangenis zit en hij op zijn vader zou letten. Hij had ook besloten om een brave jongen te worden. Dan gaat hij naar de groep toe en hij wordt geaccepteerd. Hij wordt een beetje verliefd op Agnes, de vriendin van Otto. Hij krijg niet veel contact met de mensen behalve met Pieter. Dit komt omdat Theo een kraai heeft, genaamd Rokko. Hij heeft de kraai zelf tam gemaakt. Nadat Rokko een lammetje had dood gepikt kreeg Theo ruzie met de kraai. Rokko valt door de bomen naar benden en Theo neemt hem zwaargewond mee naar huis. Naar twee maanden lukt het Theo om Rokko tam te maken en samen jagen ze op dieren. Pieter wil dus met hem en Rokko gaan jagen want hij heeft een pijl en boog. Dan gaan ze naar binnen en voelt Theo zich een beetje verraden door Freddie, want hij moet van hem dansen. Na het feest spreekt Theo met Otto. Hij moet de morgen erna bij Otto komen. Theo brengt Agnes met de brommer naar huis. Daar kust hij haar en verliefd rijdt hij naar huis. De volgende ochtend als hij naar Otto gaat rijdt hij nog even door de straat van Agnes. Als hij bij Otto is klaagt Otto over de kijker die Theo voor heem gestolen had. Otto wilde eigenlijk een sextant en toevallig staat die bij de buren in huis die op vakantie zijn. Otto vraagt aan Theo of hij de sextant wil stelen en hij geeft hem daarvoor 100 gulden. Theo wil hem wel voor hem stelen en hij krijgt de 100 gulden mee. Trots gaat hij naar de stad omdat hij eindelijk iets kan kopen en niet hoeft te stelen. Hij koopt een paar nieuwe gympen en kousen waar hij heel trots op is. Hij koopt ook een flesje parfum voor Agnes. De volgende dag gaat Theo op zijn brommer opzoek naar Agnes en hij vindt haar in haar achtertuin. Dan als Agnes vraagt of hij op brommer is, lopen zij nar zijn brommer toe. Dar staat de hele straat vol met mensen en daar tussen staat de politie. Agnes houdt Theo vast en hij wordt gearresteerd voor diefstal. Hij wordt meegenomen naar het politiebureau, maar onderweg ontsnapt hij en slaat op de vlucht. Hij voelt zich niet veilig in de stad en besluit de bus naar huis te nemen. Dan in de bus worden er grapjes tegen hem gemaakt over zijn bromfiets en hij vlucht weg uit de bus het land in. Hij holt door de weilanden naar het huis van Freddie. Daar vraagt hij aan hem of hij aar niet mocht slapen. Freddie wil dat niet en hij brengt hem naar Pieter en Otto. Daar mag hij blijven slapen maar Otto wil wel dat hij voor de veiligheid in het torenkamertje gaat slapen. Hij mag van de andere kamer spullen uitzoeken. Hij wordt in het kamertje sterk verwaarloost en opgesloten. Theo wordt mishandeld door Freddie die hem door het glas op de grond gesleept. De stukjes glas worden er later door Pieter uitgehaald. Hij moet urineren in een emmer en door de dorst te lessen moet hij uit dezelfde emmer ook drinken. Theo wordt gek van de opsluiting en als hij Agnes buiten ziet lopen met Otto. Otto beloofd hem een buitenlandse reis en daar zit Theo steeds maar op te hopen zodat hij weg kan. Dan komt op een dag Rokko aanvliegen en neemt de sleutels mee van de torenkamer die buiten op het terras liggen. Nu kan hij zelf de toren uitmaar daar komt Otto achter hij wordt kwaad op hem. Otto wil de sextant hebben die door Theo is gestolen. Maar Theo verteld niet waar hij hem verstopt heeft en op deze manier probeert hij Otto te manipuleren. Pieter heeft ondertussen een valse verklaring gedaan, wat eigenlijk niet zo heel verstandig van hem was, want mocht Theo nou nog ontsnappen kan hij een heel andere verklaring afleggen en dan zijn Freddie, Otto en Pieter erbij. Voor Theo opgesloten was had hij thuis een broeiberg en omdat hij denkt dat alles daarin wit wordt. De basisstoffen van de aarde veranderen dan langzaam door stank en verrotting. Dan op de dag dat hij op reis zal gaan wil hij vest aan van Pieter en Theo geeft Peter zijn wit gebokte hemd. Dan gaan ze naar buiten en als ze bijna buiten zijn wordt Theo door de moeder van Pieter geroepen, want zij denkt dat Theo Pieter is. Theo is daar erg trots op want nu weet hij zeker dat hij Pieter is geworden. Theo loopt nu los van Pieter door het bos en hij ziet zijn wit geblokte hemd met een zaklamp voorbij komen. Verderop staat Freddie met een honkbalknuppel en als hij het hemd van Theo ziet slaat hij hem neer.

a. De roman heeft geen motto of opdracht.

De genres van het boek zijn spanning, avontuur en moord. Het verhaal is echt gebeurd dus een eigentijdse roman. Theo een beter mens wil worden, een goede jongen voor zijn vader. Daar heeft hij alles voor over. Dit geldt ook in hoge mate voor zijn vrienden. Een ander thema is de tegenstelling tussen macht en onderworpenheid. Theo wil dan wel een goede jongen maar elke keer zondigt hij, dan zegt hij dat hij naar dit gebeuren een goede jongen zou worden. Dus eigenlijk is een soort thema dus ook tweestrijd met zichzelf. Hij wil zichzelf graag verbeteren maar elke keer maakt hij dezelfde fouten.

Het verhaal bestaat uit verschillende lagen. De moord als gebeurtenis, de vriendschap als thema, vrijheid en gevangenschap als symbolische laag en daarnaast heeft de schrijver de poëticale laag ook zeer goed vorm gegeven.

Motieven c. Het eerste motief wat mij opviel, was het motief roken, dat komt er wel erg vaak in voor, dat heeft denk ik weer te maken met de stroming romantiek. Ze steken altijd een sigaret op als ze het moeilijk krijgen, zenuwachtig zijn of eigenlijk ergens anders willen zijn. Jagen: Dat is iets wat steeds weer terug komt, Theo jaagt heel erg graag met gif en met zijn kraai Rokko. De beesten de hij dan vangt zet hij op. De geblokte blouse komt ook heel vaak terug. Die is heel erg belangrijk voor Theo, omdat dat een blouse is die hij heeft gekocht en niet heeft gestolen en daar is hij heel erg trots op. Het verlangen naar zuiverheid is ook heel erg belangrijk in het verhaal. Hij heeft ook een broeiberg en daar gooit hij allemaal stoffen in. Theo zegt dat die stoffen bij elkaar 1 mooie zuivere stof wordt. Het komt ook terug in de vorm van zijn schoenen en sokken. Die zijn spierwit, daar voelt hij zich schoon en zuiver in. Wat ook een motief is is het spiegelbeeld. Als Theo opgesloten zit in de torenkamer heeft hij een soort kastje wat je open kunt doen en dan kijk je tegen allemaal spiegels aan. Hier aan hecht Theo heel erg veel waarde en zet dan ook het parfumflesje voor Agnes daarin en bekijkt en flesje en zichzelf van alle kanten. Het idee van de schrijver is: Alles voor vriendschap en voor je ouders. Hij laat ook zien dat dit heel verkeerd kan aflopen. De schrijver vindt dus blijkbaar, dat je echte vriendschap moet koesteren en dat je ouders er altijd voor jou zijn, dus dat jij er ook voor je ouders moet zijn als het nodig is. En dat probeert hij ook wel door een goede jongen te zijn maar elke keer mislukt dat weer.

d. Hoofdpersoon van het verhaal is: Theo Altink: Hij is 16 jaar, zijn moeder is gestorven, zijn broer zit in een opvoedingsgesticht en zijn vader is caféhouder. Hij moet op zijn vader letten, maar zijn vader let helemaal niet op hem. Theo is heel erg onzeker en wil graag vrienden hebben en doet daar ook alles voor om die te krijgen. Maar uiteindelijk heeft hij toch de verkeerde vrienden en gaat hij het verkeerde pad op. Eigenlijk is hij helemaal niet zo slecht, maar is hij zo geworden door alles wat hij heeft meegemaakt. Zijn karakter verandert niet echt, hij blijft dezelfde Theo, die alles voor zijn ‘vrienden’ doet. Maar hij wordt wel wat zelfstandiger en weet hoe hij voor zichzelf moet zorgen. Hij weet ook op het einde Otto zo onder druk te zetten dat ze voor hem iets “regelen” om te ontsnappen.

Andere belangrijke personen zijn: Freddie: Hij is achttien jaar en is een vriend van Theo, Freddie is altijd erg aardig tegen Theo en hij introduceert hem bij een groepje. Later blijkt hij toch niet zo’n goede vriend te zijn, want als Theo op de vlucht is, gaat hij naar Freddie toe, maar die wil hem geen onderdak geven. Freddie doet zich eerst voor als een goede vriend van Theo maar halverwege kom je erachter dat hij Theo mishandelt en zelfs een poging tot moord waagt maar dan de verkeerde vermoord.

Otto van Hal: Otto is 19 jaar oud en is niet zo aardig tegen Theo. Hij gebruikt hem ook door hem allemaal gevaarlijke klusjes te laten doen. Dingen stelen enzo. Otto is de leider van de club. Hij is altijd heel erg bazig en iedereen luistert naar hem, omdat ze hem niet teleur willen stellen en ze zijn bang om uit het clubje gezet te worden. Pieter: Pieter is een van de echte vrienden van Theo en eigenlijk ook zijn enige. De andere mensen, zoals Freddie zijn geen echte vrienden, want die laten hem vallen als Theo hen echt nodig heeft. Pieter is de broer van Otto en is 17 jaar oud, later helpt hij toch mee aan het plan om Theo te vermoorden. Maar ik denk dat hij waarschijnlijk onder druk is gezet door de rest. Want als Theo in de torenkamer opgesloten zit is hij de enige die hem steeds te eten en te drinken komt brengen. En die hem verzorgd als Freddie hem door het glas heeft heen gesleept.

Agnes: Agnes is een aardig meisje op het eerste gezicht. Theo wordt ook verliefd op haar, maar zij verraad hem, door tegen de politie te zeggen dat hij een brommer gestolen heeft. Agnes wordt eigenlijk neergezet als een hoer. Ze zoent eerst met Otto en dan met Pieter en geeft hem daarna aan.

Rokko: Rokko is de tamme kraai van Theo, eigenlijk is het een hele gemene kraai, want de kraai heeft een lammetje doodgemaakt en bij een schaap de ogen uitgepikt. Hij helpt Theo wel met allemaal dingen. Rokko is eigenlijk nog een betere vriend dan Pieter. Theo heeft hem helemaal tam gemaakt, en Rokko eist geen dingen van Theo.

De relaties tussen deze personen zijn:

De relatie tussen Theo en Pieter: Deze relatie is heel erg goed, ze lijken heel erg op elkaar, het zijn soms net tweelingen. Dat bindt hen heel erg. Pieter wil graag vrienden met hem zijn en steunt hem ook echt in de tijd dat hij op het torenkamertje zit. Voor Theo is dit heel erg fijn, omdat hij dan iemand heeft die hij kan vertrouwen. Pieter legt hem ook uit hoe je moet zeilen en dat soort dingen, om de tijd maar een beetje te verdoezelen. Pieter vindt het ook wel leuk, maar werkt uiteindelijk wel mee aan het plan om hem te vermoorden, omzijn broer Otto niet teleur te stellen.

De relatie tussen Theo en Agnes: Deze relatie is een beetje vreemd, Theo en Agnes ervaren het allebei op een hele verschillende manier. Theo vindt Agnes echt leuk en is ook verliefd op haar. Hij wil ook echt met haar verder en ziet het als een heel serieus iets. Wat hij nu eindelijk voor een meisje voelt, dat heeft hij nog bijna nooit gevoeld. Agnes die doet het met zoveel jongens, dus zij ziet hem als een van de vele jongens waar ze verder toch niets mee wil. Agnes papt alleen iets met hem aan, omdat zij weet dat hij de brommer van haar buurjongen heeft gestolen en lokt hem naar haar huis toe. Theo valt ook heel erg op, omdat Rokko altijd op zijn schouder zit en hij heeft ook nog eens spierwitte sokken aan.

De relatie tussen Otto en Theo: Otto mag Theo eigenlijk helemaal niet en gebruikt hem alleen maar. Als Theo in villa van hem mag onderduiken mishandelt Otto hem ook. Door hem door de glasscherven te rollen. Theo heeft allemaal scherven in zijn rug en littekens die nooit meer weggaan. Theo denk eerst dat Otto hem toch wel aardig vindt, dat verandert wel een paar keer in het verhaal, maar Theo denkt toch steeds weer door iets wat Otto doet dat hij hem aardig vindt, maar dat is helemaal niet waar. Otto is gewoon een heel onaardig persoon, die heel veel slechte invloed op Theo heeft.

Vertelperspectief e. Het verhaal wordt in de hij- vorm geschreven vanuit Theo. Soms wisselt dat perspectief en gaat het naar Freddie of Otto.

Het verhaal is niet moeilijker te begrijpen, doordat het perspectief soms wisselt. Het spreekt eigenlijk voor zich, vaak heb je het niet eens door dat het perspectief verwisseld is.

Ruimte f. De ruimte speelt een zeer belangrijke rol als symbool, want door de toren wordt Theo langzaam anders in zijn hoofd. Theo veranderd totaal in dit boek omdat hij een maand opgesloten zit in het huis van de familie van Hal. Hij wordt gek van de opsluiting en van het zien van Agnes en van Rokko, zijn kraai, terwijl hij ze niet kan aanraken of roepen.

Het verhaal speelt zich af in Baarn en Soest rond 1980-1983. Het is gebaseerd op de moord in Baarn. Het verhaal vindt plaats in het weiland achter Theo’s huis en in zijn huis, zijn schuur, de stad, de villa van de familie van Hal en de torenkamer (waar Theo het grootste gedeelte van het verhaal zit.)

Tijd g. Het verhaal speelt zich dus af rond 1980. De vertelde tijd omat een paar maanden, maar dit is niet exact aangegeven. Het is niet – continu tijdsverloop, het bevat bijvoorbeeld tijdsverdichting. Soms verstrijken er weken in de tijd zonder dat daar wat over verteld wordt. Het boek had ongeveer 315 bladzijden. De tijd verloopt chronologisch met enkele tijdssprongen en flashbacks. Het boek is verdeeld in 12 hoofdstukken die elk genummerd zijn en waarvan hoofdstuk II,VI en XI Flashbacks zijn. Een flashback is bijvoorbeeld als Theo terug kijkt op zijn ontmoeting en de tijd daarna met Rokko, hoe hij hem tam heeft gemaakt.

Taalgebruik h. Het taalgebruik was normaal Nederlands, dus was het boek goed te lezen. Er werd weinig beeldend geschreven en beeldspraak werd een enkele keer gebruikt. De stijl van schrijven was zeer beknopt en dat is zeer zeldzaam in Nederlandse romans naar mijn ervaring. Het taalgebruik was nuchter en toch gevoelig. De zinnen waren kort maar precies, inhoudelijk, groot genoeg. Het was in het begin wel even aan de manier van schrijven, maar je ging je echt helemaal inleven in Theo. Soms raakte hij zo in de knoei met zichzelf en werd pas echt wakker als hij onder een sproeier in het weiland gaat staan. Dit wordt zo helder beschreven dat je helemaal met Theo meeleeft.

i. titel is: “Vriend van verdienste” en dit slaat op het feit dat Pieter doet alsof hij Theo´s vriend is, terwijl hij eraan meewerkt om hem te vermoorden. Uiteindelijk wordt hij zelf verwisselt en dus vermoord. Dit deed me sterk denken aan het spreekwoord: wie een kuil graaft voor een ander valt er zelf in. De titel slaat op de \'vriendschap\' van Theo met de broers en Freddie. Ook de vriendschap van Freddie met de broers slaat op de titel. Theo probeert dus koste wat kost vrienden te krijgen in de vorm van Otto en Pieter, alleen wordt hij door hun misbruikt om een sextant te stelen. Het enige waar ze hem voor willen hebben is voor verdienste. Dus om bijvoorbeeld de sextant te stelen, hier slaat de titel dus op, vriend van verdienste en dat is Theo.

D Eindoordeel en Evaluatie Ik vond het een heel mooi boek maar eigenlijk ook heel zielig. Want Theo wil er zo graag bij horen maar dat lukt gewoon niet. Hij is echt een zielig persoon die zijn leven wil beteren maar steeds weer in de verleiding komt en dan weer een fout begaat. Hij heeft heel veel ideologieën, zoals de zuiverheid etc. Dat geeft hem een goed gevoel, hij gaat helemaal op in zijn broeiberg omdat hij weet dat er iets zuivers zou ontstaan. Het verhaal is eigenlijk ook heel ironisch, want het maakt niet uit hoe Theo zich voelt als zijn vrienden hem maar als vriend beschouwen.

De nadruk ligt in het geheel niet op de gebeurtenissen, maar ze spelen wel een rol bij de gedachten en gevoelens van Theo. Deze gevoelens en gedachten beslaan een groot deel van het boek. Vooral als Theo opgesloten zit op de torenkamer, raakt hij helemaal in zichzelf gezonken en leeft in een waas. De gebeurtenissen zijn zo goed en met veel gevoel geschreven, dat je er ook echt in mee gaat leven. De gebeurtenissen waren in dit boek absoluut niet voorspelbaar, dit is een zeer positief punt voor de schrijver.

Het taalgebruik en de stijl van de schrijver vond ik niet vervelend. Hij gebruikt niet opvallend lange zinnen, of veel bijvoegelijke naamwoorden. Maar je moest wel even aan de manier van schrijven wennen. Maar ik had al een stukje gelezen in het Metropool boek, dus ik wist wel zo ongeveer wat zijn schrijfstijl was.

De bouw van het verhaal vond ik heel verrassend. De schrijver geeft soms alleen hints en beschrijft niet alles helemaal in detail. Dit wordt later weer besproken door Theo zodat je helemaal in het verhaal komt en ook helemaal alles begrijpt. Het einde vond ik eigenlijk niet echt verrassend, want ik wist dat er al iemand vermoord zou worden. Maar de manier waarop was natuurlijk wel er verrassend, want dit had ik echt nooit gedacht. Is eigenlijk best wel lullig, maja, wie een kuil graaft voor een ander valt er zelf in, en dat had Pieter dus.

Evaluatie Ik vond het een heel leuk boek, het was wel spannend, niet zo’n langdradig verhaal als in bijvoorbeeld het Sleuteloog. Dit verhaal boeide me echt en las het boek dan ook best snel uit. Ik moest het maken van dit verslag uitstellen, waardoor ik sommige dingen was vergeten, maar tijdens het maken van het verslag kwam alles weer boven. Het einde is echt een open einde, want ik vraag me nou echt af hoe die moord dan echt is gegaan. Want dit verhaal is erop gebaseerd, dit is een einde waarover je na gaat denken, dat je bij blijft…