Titel: Twee koffers vol
Auteur: Carl Friedman

Hoe denk je over het lezen van fictie?

Het lezen van fictie is iets wat ik veel en vaak doe. Soms vind ik het fijn om te lezen omdat ik niet meer door heb wat er in mijn omgeving gebeurt. Je gaat echt in het boek zitten en je ziet de beelden ook voor je. Non-fictie daarin tegen vind ik dan weer minder. Het verhaal ik misschien wel leuk maar je verdiept jezelf niet echt in. Daar willen de schrijvers informatie geven of ze willen een verhaal kwijt wat bij hun of bij mensen in hun omgeving is gebeurd. In dat soort verhalen kan ik mezelf gewoon niet inleven. Daarom lees ik ze ook niet.

Waarom dit boek?

Dit boek moesten we lezen voor school. Het was het eerste boek dat we moesten lezen om er een boekverslag van maken. Ik denk dat het zo was omdat we dan ook allemaal de verdiepingsopdracht moesten maken. En dat was dus omdat we allemaal ook de film moesten zien.

Hoe gekozen?

Zie B.

Verwachting.

Van het boek zelf verwachtte ik niet zo veel. Ik dacht dat het meer een boek over gedachten was en niet erg over de gebeurtenissen die in het boek voorkwamen. En ik interesseer me meer voor de gebeurtenissen in een boek dan de gedachten die daar bij hangen. Die vind ik ook wel belangrijk of zo maar toch vind ik dat de gebeurtenissen het boek wel maken.

Eerste reactie.

Ook al dacht ik dat het boek over de gedachten van de hoofdpersoon zou gaan (en dat bleek ook wel zo). Toch vond ik dat niet zo erg de schrijfster kon de dingen zo omschrijven dat er toch wel weer een gebeurtenis aan vast zat. Het onderwerp van het verhaal sprak mij dan wel wat minder aan maar toch boeide het boek mij wel. Ik vond bijvoorbeeld de gebeurtenissen die er in voorkwamen met de gedachten toch zo boeiend en spannend zelfs. Ook al was het onderwerp niet echt een onderwerp waar ik van houd.

Samenvatting.

Chaja is opgegroeid in de Jodse wijk, het zogenaamde ‘Jodenkwartier’ achter het Centraal Station in Antwerpen. Ze is net met haar studie filosofie begonnen. Ze woont op kamers, omdat ze vindt dat iemand die zich bezighoudt met filosofie, moet weten wat een teruggetrokken bestaan inhoudt. Om in haar onderhoud te voorzien neemt ze 2 baantjes aan. ’s Morgen maakt ze rouwkransen bij een bloemisterij, ’s middags gaat ze als ‘promeneuse’ werken bij de familie Kalman. De familie is ‘from’.

Het gezin Kalman telt 5 kinderen, drie jongens en twee meisjes, een tweeling. De tweeling is ongeveer een half jaar oud. Chaja gaat met hen wandelen in het park en neemt dan vaak Simcha, het jongste jongetje, mee. Simcha is een beetje een onooglijk kereltje dat ook nog in zijn broek plast. Hij wordt daarmee gepest door zijn broertjes. Simcha’s vader behandelt Chaja als een afvallige vrouw omdat ze niet religieus is. Ze zou haar baantje bij de familie Kalman allang hebben opgezegd omdat als ze niet een zwak voor Simcha had.

Om Simcha’s wereld beter te begrijpen gaat ze zich verdiepen in de joodse religieuze geschriften. Chaja’s vader bekijkt haar zoeken met gemengde gevoelens. Hij vindt dat joden niet anders moeten zijn dan de omgeving waarin ze leven. Meneer Apfelschnitt, de oude wijze buurman van Chaja’s ouders, denkt er heel anders over. Juist door de omgeving is hij gedwongen om zich steeds meer een jood te voelen in een ‘vreemde’ omgeving.
Een enkele keer gaat Chaja bij haar ouders op bezoek. Haar vader is op zoek naar 2 koffers, die hij begraven heeft tijdens de oorlog. Hij is hier voortdurend mee bezig. Door de hele stad gaat hij graven. Haar moeder heeft ook in het kamp gezeten maar zij heeft die tijd verdrongen naar een ver verleden. Wanneer Chaja haar ouders bezoekt, gaat ze ook vaak op bezoek bij hun buurman Meneer Apfelschnitt. Met hem praat ze over de dingen die haar bezighouden.

De verhoudingen tussen mevrouw Kalman en Chaja wordt steeds beter. Mevrouw Kalman voelt dat Chaja van Simcha, haar meest kwetsbare kind, houdt. In haar bijzijn fleurt hij op. Chaja koopt voor Simcha een houten speelgoedeend. De jongen is dolblij met zijn eend en vanaf dat moment plats hij niet meer in zijn broek.

Op een keer komt Chaja in de flat met de kinderen en vindt de weg naar het appartement geblokkeerd. Chaja probeert toch naar boven te komen maar de conciërge die een hekel heeft aan joden, wil Simcha’s hand afklemmen. Chaja wordt woedend. Ze pakt de stofjas van de conciërge vast en scheurt die kapot. Deze eist daarop schadevergoeding maar Chaja weigert.

Van mevrouw Kalman mag ze dan een week lang niet meer komen. Na een week zal de woede van de conciërge wel voorbij zijn en dan kan Chaja weer terugkomen. Wanneer ze aan Meneer Apfelschnitt vertelt wat er gebeurd is en haar weigering daarop om te betalen, geeft hij haar gelijk. Die week valt Chaja lang. Eindelijk breekt de dag aan dat ze weer naar Simcha mag. En dan komt de klap. Chaja krijgt van Meneer Apfelschnitt te horen dat Simcha verdronken is in de vijver. Alleen zijn speelgoedeend stond nog op de oever. Wanneer Chaja de familie wil bezoeken om hen te condoleren, wordt ze vijandig ontvangen. Meneer Kalman geeft Chaja de schuld van het gebeurde. Maar mevrouw Kalman zegent Chaja als een van Israels dochters. Chaja gaat naar de conciërge om de jas alsnog te vergoeden maar hij wil het geld niet aannemen. Even later pakt hij het geld toch maar aan.
De schuldvraag die Meneer Kalman heeft uitgesproken houdt Chaja maandenlang bezig. Uiteindelijk komt ze tot de conclusie dat ze alleen maar van het kind gehouden heeft.

Chaja heeft alle tentamens van haar eerste studiejaar met succes afgesloten. Toch besluit ze van studierichting te veranderen. Ze gaat natuurkunde studeren tot groot genoegen van haar vader.

Verdiepingsopdracht.

Vergelijk film met boek.
Opbouw.
De opbouw van het boek vergeleken met de film is toch stukken anders. Ten eerste begint het begin in de film al heel anders als in het boek. In het boek begon het namelijk met dan Chaja bij haar vader en moeder op visite is en haar vader verteld over de koffers. Maar in de film is ze denk ik een jaar of 10 en zit ze bij haar vader op schoot als ze het verteld.
Verder missen er vaak stukken van het boek meestal zijn dat de scènes waarop Chaja flashbacks heeft op het verleden. Ik denk dat ze die er niet in hebben gelaten omdat het anders een te lange film zou worden, omdat het anders moeilijk is voor de kijker van de film om heel de film nog te volgen en omdat het misschien moeilijk is om een flashback duidelijk te maken.

Gebeurtenissen.
De gebeurtenissen in de film lopen wel zoals het in het boek staat. Maar soms slaan ze dus onbelangrijke gebeurtenissen over verder heb ik in de gebeurtenissen veel verschillen kunnen vinden:
- Bijvoorbeeld is het zo dat Meneer Apfelschnitt in de film er voor zorgt dat Chaja aan een baantje komt. Maar in werkelijkheid (in het boek dus) komt ze aan het baantje via de krant van haar huisbazin.
- In de film had ze in vriend maar in het boek kwam dat helemaal niet voor.
- In de film rookt ze.
- Dat ze foto’s in een fotocabine maken in de film niet in het boek.
- Simcha die de 4 vragen moet leren voor Pesach in de film niet in het boek.
- Als ze in het park zijn met Meneer Affelschnitt komen bij het bankje waar op staat stink joden. Maar in de film staat er heil hitler.

Dit zijn een paar voorbeelden die in de film anders zijn als in het boek.

Personages.
Het personage Chaja is eigenlijk best hetzelfde ze heeft dezelfde manier van op dingen reageren. Maar toch vind ik dat er een verschil zit tussen de Chaja in het boek en de Chaja in de film. Ik vind namelijk dat ze in de film wat brutaler is. Ze reageert meer op dingen van dat doe ik niet omdat ik daar geen zin in heb. In het boek laat ze het gewoon minder merken dat ze het er niet mee eens is.
Verder vind ik ook dat haar huigenoot/vriendin veel vaker in de film veel vaker voor komt dan als in het boek. Bijvoorbeeld de scènes in de film waarbij ze samen in het meer aan het zwemmen zijn, en dat kleine gesprekje dat ze hebben in haar kamer. Volgens mij had ze in het boek helemaal niet zo veel contact met die vriendin.
En dan nog iets ze had helemaal geen vriendje in het boek. Ze ging dus ook niet naar de demonstratie van haar vriend.

Ruimte / Sfeer.
De ruimte in het boek komen bij mij heel erg overeen. Ik stelde mij bijvoorbeeld precies hetzelfde als in de film de straten van het jodenkwartier voor. Ik vond de vormgeving tussen het boek en de film eigenlijk het beste gelukt. Dat kwam denk ik ook erg door de sfeer die er in de film hing. Het beeld was ook niet helemaal zoals het hoorde. Volgens mij hadden ze heb wat grijzer gemaakt en de kleuren wat minder fel gemaakt zodat het wel in een sfeer kwam die in het boek heel duidelijk naar voren kwam.

Thematiek
Wat is nou de grondgedachten achter dit boek. Volgens mij is de grondgedachten achter dit boek hoe je nou omgaat met het verdriet om je heen en het verdriet van jezelf. Hoe je door verdriet en tegen slagen in het leven je relaties met mensen in stand houd.

Taal.
De taal is natuurlijk in een heel groot opzicht anders dan het boek. De verfilming van het boek is in het engels gesproken. En het originele boek is geschreven in het Nederlands. Maar doordat de spelers in het boek natuurlijk wel engels zijn is het taalgebruik dat ze gebruiken natuurlijk wel anders. Ze hebben andere uitdrukkingen en andere lichaamstaal. Dat veranderd misschien niet zo veel aan het verhaal maar het viel mij wel op.

Wat zijn de belangrijkste verschillen?
Ik denk dat het belangrijkste verschil is tussen de film en het boek. Dat het in de film meer om het verhaal en de gebeurtenissen gaat dan om de gedachten en gevoelens die Chaja heeft.

Wat is je verklaring voor die verschillen?
Het is natuurlijk heel logisch dat dat zo is want stel je nou voor dat je een hele tijd een persoon niet ziet praten maar dat je de hele tijd haar gedachten hoort. Je raakt daardoor misschien snel afgeleid. Daarom is het belangrijk dat er een goede verhaallijn in de film zit. Zodat je de film goed blijft volgen.

Wat heb je het meest gemist in de film?
Het is niet zo zeer dat ik iets gemist heb. Maar toen je het boek las heb je natuurlijk zelf beelden in je hoofd gemaakt.

Wat zeiden de recensenten over der verfilming en was je het met hen eens?
Dit zijn de 2 recensies:
Deze eerste roman van de schrijfster (1952, debuteerde in 1991 met de novelle ‘Tralievader’) speelt zich af in de jaren ’70 in Antwerpen. De ik-figuur, Chaja, een joodse filosofiestudente, werkt als kinderoppas bij het chassidische gezin Kalman en hecht zich erg aan de kleuter Simcha. Als ze een week niet bij de Kalmans mag komen, omdat ze ruzie heeft gemaakt met de antisemitische conciërge, verdrinkt Simcha. Is dit Chaja’s schuld? Chaja’s vader zoekt een koffer met herinneringen aan Berlijn, de stad die hij in de jaren ‘30 ontvluchtte (zie titel). De dialogen en gedachten over het godsbestaan, het gebruik van geweld, zelfverdediging, antisemitisme en de positie van de joodse vrouw zijn boeiend. De roman is voortreffelijk opgebouwd. De stijl is vlekkeloos eenvoudig. Ontroerende, literair waardevolle roman voor een breed publiek. Met woordenlijst en aantekeningen. Ruime druk. Op de omslag een scène uit de verfilming door Jeroen Krabbé: ‘Left luggage’.
Bron: http://www.literairnederland.nl/web/viewbook.aspx?iid=5669
Left luggage – Canvas (23:10)
**
Regie: Jeroen Krabbé
Met: Isabella Rossellini, Maximiliaan Schell, Jeroen Krabbé, Laura Fraser, Marianne Sägebrecht
1998, US-BE-NL, 01:47

Antwerpen 1972. De jonge studente Chaja (Laura Fraser) is dochter van geassimileerde, Joodse ouders. Haar vader (Maximilian Schell) overleefde de oorlog door onder te duiken in Antwerpen en is sindsdien wanhopig op zoek naar twee koffers waarin al zijn herinneringen zijn achtergebleven. Haar moeder (Marianne Sägebrecht) overleefde Auschwitz en wil nu enkel nog een rustig leventje leiden. Chaja heeft geld nodig en besluit als kindermeisje bij de strengjoodse, chassidische familie Kalman in te trekken. De confrontatie met haar eigen ‘roots’ valt echter niet mee. Vader Kalman (Jeroen Krabbé) is het prototype van de Jood die het lastig heeft gehad en dit nu botviert op zijn kinderen. Hun moeder (Isabella Rosselini) heeft weinig keuze en verdedigt de strenge opvoeding die haar kinderen ten deel valt. Maar de kleine Simcha slaagt er meteen in het hart van Chaja te stelen en hij probeert haar de liefde te geven die zijn ouders hem om allerlei redenen onthouden.
Jeroen Krabbé kenden we ondertussen wel al van het scherm (en niet in het minst van zijn booswichtrol in de James Bond film “The living daylights” ‘87), maar hadden we nog niet eerder als regisseur aan het werk gezien. Met de verfilming van “Left luggage” (“2 koffers vol” in het Nederlands), een roman van Carl Friedman, graaft hij ook naar zijn eigen roots. Hij is immers in 1944 in Amsterdam geboren van een Joodse moeder, wiens hele familie in de concentratiekampen omkwam. Hoe om te gaan met allesoverheersend verdriet en hoe dit je relatie met de mensen rondom je beïnvloedt, is dan ook een belangrijk thema in het verhaal. Daartegenover staan twee vrouwen die elkaar aanvankelijk vol vooroordelen bekijken (de conservatieve moeder Kalman en de moderne, niet-religieuze Chaja), maar gaandeweg toleranter worden. Het boeiende aan de film zit hem niet zozeer in het verhaal, dat af en toe wat simplistisch aandoet en naar het einde toe ook te sentimenteel wordt, maar des te meer in het intimistisch portret dat we geserveerd krijgen van een chassidische familie in Antwerpen die we doorgaans alleen kennen van de krulletjes en de hoeden in het straatbeeld.

Eerste recensie.
Met de eerste recensie ben ik het eigenlijk best eens. Het is een mooi boek en ook goed opgebouwd. Maar toch vind ik dat de recensent iets te veel overdrijft. Hij gebruikt woorden zoals voortreffelijk en waardevolle roman. Ik vind dat wel mee vallen het is een leuk boek maar dan zonder die overdreven woorden.

Tweede recensie.
Deze recensie heb ik er ook bij gekozen omdat dit over de film gaat. Maar met deze recensie ben ik het niet helemaal eens. Er staat namelijk in dat er niet zozeer een verhaal in zit. Maar dat vind ik wel. Ik vergelijk het dan misschien wel weer met het boek. Maar toch er zit wel dergelijk een verhaal in. En dat het einde sentimenteel is oké maar ik vind dat er door heel de film wel een sentimentele sfeer loopt. Hoe Chaja met Simcha omgaat bijvoorbeeld.

Grondige beschrijving leeservaring.
Onderwerp
Het onderwerp van het boek spreekt mij op een zekere manier wel aan. En over dit onderwerp denk ik nou ook niet al te vaak na. Het zijn van een joods meisje en dat je ouders in een concentratie kamp zaten kennen we trouwens al op een zekere manier namelijk bij Anne Frank.
Het boek heeft mij wel andere kanten van het onderwerp laten zien. Ik wist namelijk wel dat er strenge joodse mensen waren. Maar ik had zelf niet in de gaten dat het ook zo streng kon zijn. Maar ik ben niet heel anders door dit boek anders over het onderwerp gaan denken.
Ik had niet echt een bepaalde verwachting over het boek. Dus eigenlijk wis ik ook niet hoe het onderwerp uitgewerkt zou worden.
Ik denk wel dat het boek te weinig aandacht heeft besteed aan de gewoonte van joden. Ik merkte bijvoorbeeld in het boek niks van het gescheiden koken en zo.

Gebeurtenissen.
Het verhaal bevat wel gebeurtenissen maar om het je nou echt te blijven boeien dat vind ik dan weer wat minder. De verhaallijn zelf is wel leuk maar af en toe vind ik dat het gewoon nergens om gaat en dan lees ik wel maar daal ik gewoon af.
De gebeurtenissen volgen elkaar wel logisch op maar die enorme hoeveelheid van flashbacks die door het verhaal lopen is onbeschrijflijk. En dan zit je weer in een andere scènes dan moet je echt even denken wat er nou in die scène was gebeurt.
Ik vind de gebeurtenissen herkenbaar, geloofwaardig en waarschijnlijk. Ik vind je herkenbaar omdat ik misschien in een situatie als Chaja het zelfde zou handelen als haar. En ik vind de gebeurtenissen ook zeer geloofwaardig. Er is nou niet iets waarvan ik zeg dat kan dus echt niet gebeurt zijn.
(Sommige) gebeurtenissen hebben mij zeker wel aan het denken gezet. Dat was toch vooral de gewoonte van de joden. Hoe ze leefden wat ze dagelijks deden en zo.
De gebeurtenis die bij mij meeste indruk heeft gemaakt was toch wel de dag dat Meneer kalman zei dat Chaja een gomer was. Kijk ik kreeg de indruk dat joden altijd stil zijn en geen ruzie maken of niemand uitschelden. Maar toch als iemand dan wel joods is maar niet religieus dan vind ik niet dat je zo tegen een persoon kan doen.

Personages.
Ik zie de hoofdpersoon niet zo zeer als een heldin. Het is gewoon een normaal meisje dat op kinderen gaat passen. Als ze nou bijvoorbeeld er voor had gezorgd dat de familie kalman wat minder religieus was geworden (wat ze misschien wel een beetje heeft gedaan maar niet in heel sterke maten) dan vond ik het een ander verhaal maar nu valt het wel mee.
De eigenschappen van mevrouw kalman respecteer ik heel erg. Ook al is ze dan streng gelovig en zou ze volgens haar man alleen met streng religieuze mensen om moeten gaan toch blijft ze heel aardig tegen Chaja. Zelfs wanneer iedereen Chaja beschuldigd van de dood van Simcha zegt ze toch nog dat Chaja mee moet rouwen en scheurt dan ook de kleren van Chaja.
Daarom maakte het personage Chaja helemaal niet zo veel indruk op mijn. Ik vond de rol die Mevrouw Kalman in het verhaal speelde veel interessanter. Daarom vond ik ook dat Mevrouw Kalman meer menselijker was dan Chaja.
Ik vond niet echt dat de personages onvoorspelbaar reageerde waarschijnlijk had elk mens in de positie van bijvoorbeeld Chaja, Mevrouw Kalman of Simcha hetzelfde gedaan.
Je komt natuurlijk wel het meeste te weten van Chaja zij beschrijft haar gevoelens in het boek en verteld een verhaal. Daardoor leer je haar gedrag ook wel te begrijpen. Dat ze bijvoorbeeld uit het raam van de familie Kalman kruipt omdat ze aan de conciërge wil laten zien dat hij haar niet in de weg loopt.

Bouw.
Ik vind dat het boek heel ongeordend geschreven is. De hele tijd die flashbacks daar werd ik echt gek van. Ik moest gewoon de hele tijd 20 blaadjes terug bladeren wat er voor die flashbacks aan de hand was. Maar het waren niet altijd flashbacks het waren ook gewoon meningen over hoe Chaja ergens over dacht maar dat waren vaak lange saaie stukken.
Het verhaal is op sommige momenten wel spannend maar het was nou niet zo dat ik in mijn stoel was gedrukt van de spanning. En als er wat spanning in zat was het eigenlijk ook best duidelijk hoe het personage zou gaan reageren.
Het verhaal is ook wel boeiend om te volgen maar ik vind het gewoon af en toe te voorspelbaar en ik werd niet goed van die flashbacks/gedachten.
Ja, er zitten dus heel veel terugblikken in het verhaal. Ook bijvoorbeeld dat die vader dat verhaal ging vertellen over die koffers of dat ze aan het avond eten zaten en dat ze terug dachten aan Selma de overleden tante van Chaja. Dat is dan nog niet zozeer een terugblik maar ik kon het gewoon niet meer volgen.
Het eind vind ik eigenlijk heel goed er was eigenlijk niet veel raars aan op te merken. Alleen misschien dan dat Chaja een andere richting in haar studie gaat doen.

Taalgebruik.
Ik vind het verhaal op zich helemaal niet moeilijk te lezen. Er zitten geen moeilijke woorden in of zo die ik niet goed zou moeten snappen.
Ik vind het wel moeilijk te onderscheiden wat nou een gebeurtenis, gedachten of gevoel is van een personage. Het loopt namelijk allemaal een beetje door elkaar. Dan denkt die dat weer en dan die dat weer. Het is ook niet duidelijk wie wat nou doet, zegt of denkt.
Ik vind ook dat de taal die het personage Chaja gebruikt niet helemaal goed is. Ik bedoel ze studeert filosofie dan had ik toch wel verwacht dat ze anders zou reageren op dingen en misschien ook duurdere woorden zou gebruiken.