Titel: Turks Fruit
Auteur: Jan Wolkers
Jaar van verschijnen: 1969

Samenvatting

Turks fruit gaat over een kunstenaar, wiens naam niet in het boek wordt genoemd, en zijn relatie met Olga, de vrouw die hem verliet.
Het boek start met een scène waarin de ik-persoon nogal verwaarloosd in bed ligt en terugdenkt aan Olga. Hij leerde Olga kennen toen hij ergens in de buurt van Roermond stond te liften. Hij studeerde toen beeldhouwkunst in Amsterdam. Olga stopte voor hem en ze werden verliefd, maar kregen een auto-ongeluk. Gelukkig kwamen ze er allebei goed van af. De ik-persoon probeerde na het ongeluk steeds contact met Olga te krijgen, maar dat werd telkens verhinderd door Olga’s moeder, ze vond hem niet goed voor Olga, dat zag ze al gelijk. Ze zien elkaar pas weer na twee maanden. Ze worden (opnieuw) smoorverliefd en Olga trekt bij hem in, niet veel later trouwen ze ook.
Olga betekende werkelijk alles voor ik-persoon. Ze hadden niet veel geld, maar ze waren wel dolgelukkig samen. Olga’s moeder was helaas geen groot fan van de relatie. Ze doet er dan ook alles aan om Olga en de ik-persoon uit elkaar te drijven. Op een gegeven moment wordt Olga uitgenodigd door haar moeder om iets te gaan drinken met wat zakenfiguren. Olga’s moeder wist precies wat ze deed door Olga in contact te brengen met een zakenfiguur.
De ik-persoon wordt die avond ook uitgenodigd, om mee uit eten te gaan. Maar toen hij daar eenmaal aan tafel zat, zag hij Olga flirten met een andere man. Hij wist niet wat hij moest doen. Hij werd er letterlijk ziek van en moest overgeven, over de tafel. Toen hij Olga ook nog een blauw oog had geslagen trok Olga het niet meer en ging ze bij haar moeder wonen, terug onder haar moeders vleugels. Na de breuk raakte de ik-persoon aardig in de rotzooi, zoals hij zelf beschreef op de eerste bladzijde. Hij was kapot van het verlies van Olga en hij snapte vooral ook niet waarom ze hem had verlaten. Hij gaf de schuld vooral aan zijn schoonmoeder. Het enige wat hij wilde, was ‘zijn’ Olga terugkrijgen.
Hij krijgt het uiteindelijk voor elkaar om een gesprek met haar te voeren in de hoop hun huwelijk te redden, maar dit leidde tot niets. Even later scheidden ze.

Twee jaar later loopt de ik-persoon de Bijenkorf binnen en tot zijn verbazing ziet hij Olga daar ook staan. Olga was flink veranderd, van binnen en buiten. Hij herkende haar bijna niet meer, want haar mooie rode haar was nu blond en haar warme blik was verdwenen. Ze was nu getrouwd met een zakenrelatie uit Alkmaar. Olga en de ik-figuur hadden even gepraat, maar daar bleef het ook bij.
Er ging weer een jaar voorbij en toen hoorde hij opnieuw iets van haar, via een vroegere vriendin. Nadat ze per ongeluk zwanger was geworden was het gelijk over met haar huwelijk. Want Olga’s grootste angst was zwanger worden. Ze had het kind weg laten halen door een omsteekster, waardoor ze er lichamelijk niet veel goeds aan overhield. Nu stond ze weer op het punt om met een Amerikaanse ingenieur te trouwen. Vlak voordat ze vertrekt naar Amerika lukt het de ik-persoon om nog even te praten met Olga.
Ineens, maanden later, staat Olga opnieuw op de stoep van de ik-persoon. Dit keer om te vertellen dat ook dit huwelijk op de klippen gelopen is. Ze was er helemaal niet goed aan toe.
 Niet veel later belde Olga’s moeder de ik-persoon op, om te vertellen dat Olga in het ziekenhuis lag met een hersentumor ter grootte van een stuk zeep. De laatste maanden van haar leven staat de ik-persoon bijna elke dag aan haar bed. Uiteindelijk overlijdt Olga.

Titelverklaring

De titel van dit boek is Turks fruit. De verklaring van deze titel wordt eigenlijk pas op de laatste paar bladzijden helder, pas dan wordt de titel genoemd:

 “Midden onder het bezoekuur wilde ze me dan wegsturen om een zak Turks fruit voor haar te halen omdat dat het enige was wat ze durfde te snoepen met die loszittende voortanden.” (blz. 186)

  Op het eind wordt Olga ernstig ziek, ze blijkt een hele grote hersentumor te hebben. Het enige wat Olga nog durfde te eten was het zachte en zoete Turkse fruit, want door de hersentumor dacht ze dat haar tanden loszaten en zouden uitvallen.
Die angst dat haar tanden uit zouden vallen kwam niet uit het niets, al vanaf het begin van het boek komt het voor, het is een van de vele trauma’s uit Olga’s jeugd:

“En toen kwam het verhaal van de stifttanden. Dat ze altijd bang was dat ze er zo ineens uit zouden kunnen vallen. Omdat als de wortels rot waren ze het toch niet zou voelen omdat de zenuwen doodgemaakt waren.” (blz. 65)

  In dit citaat vertelde Olga over een van haar angsten uit haar jeugd over haar voortanden. Deze angst komt dus vooral terug aan het einde en dit wordt in verband gebracht met Turks fruit (het eten), dat bekend staat om het versnelde rottingsproces van je tanden, het fruit is namelijk heel erg slecht voor je tanden.
‘Turks fruit’ (de titel) slaat dus op het versnelde rottingsproces van haar tanden, waarvan ze al zo bang was dat ze eruit zouden vallen, maar het staat ook symbool voor het bederf van de liefde tussen Olga en de hoofdpersoon.

Een tweede verklaring van de titel is dat Olga in het boek wordt beschreven als een heel gezond, energiek meisje. Dat slaat op het fruit, want fruit is gezond, net als Olga. Maar aan het eind is ze heel ziek en er was niks meer over van het levendige meisje dat ze ooit was. Dit slaat op het Turkse fruit, want Turks fruit is heel zoet en zacht, bijna snoep. En snoep is heel ongezond en slecht voor je.

Motto

Het motto van Turks fruit is te vinden op bladzijde zeven van het boek.

Rastapopoulos:

Ik, naar? Ik ben de grootste naarling van de hele wereld! Het is erg, maar toch écht waar!
Carreidas: O, nee, ik ben de grootste naarling van de wereld… En ik ben trouwens veel rijker!
Rastapopoulos: Misschien, maar ik heb mijn drie broers en mijn twee zusters geruïneerd en mijn ouders uitgezogen… Nou, wat zegt u daarvan?
Carreidas: Dat is nog niks! Ik ben zo slecht geweest tegen mijn oudtante, dat ze is gestorven van verdriet!
Rastapopoulos: Nu heb ik er genoeg van! Vooruit, geef toe, dat ik slechter ben dan u!
Carreidas: Nooit! Hoort u dat? Ik sterf nog liever!

De avonturen van Kuifje
Vlucht 714

Het motto van Turks fruit is een citaat uit De avonturen van Kuifje. Rastapopoulos en Carreidas voeren in dit fragment een zinloze discussie over wie van de twee het naarst is.
 Dit motto verwijst naar de gesprekken tussen Olga en Erik in het tweede deel van het boek. Nadat ze uit elkaar zijn gegaan voeren ze namelijk ook dit soort zinloze gesprekken.

“Toen ik haar vroeg hoe ze het zelf maakte en of ze nog lief was zei ze terwijl ze me bits aankeek: ‘Zie je dat niet. De hartstocht straalt toch uit mijn ogen.’ Maar even later zat ze een beetje moedeloos het verhaal van haar eerste avontuurtje te vertellen” (blz. 157)

Dit is een (kort) fragment uit een nutteloos gesprek tussen de hoofdpersoon en Olga, het gesprek leidt verder tot niets. Net als alle andere gesprekken die ze nog voeren.

Opbouw

Begin verhaal

Wanneer je begint te lezen, beland je gelijk middenin het verhaal. Het verhaal is dus
in medias res.

 “Ik was aardig in de rotzooi terechtgekomen nadat ze bij me weggegaan was. Ik werkte niet meer, ik at niet meer” (blz. 13)

Het enige wat je te weten komt wanneer je de eerste paar bladzijdes van het boek leest is de situatie waar de ik-persoon zich op dat moment in bevindt, maar je weet niet hoe hij in deze situatie terecht is gekomen en waar het boek over gaat, want dat wordt niet geïntroduceerd aan het begin. Je moet dus wel een tijdje blijven doorlezen voordat je begrijpt wat er precies gebeurt in het begin van Turks fruit.

Einde verhaal

Turks fruit heeft een gesloten eind. Het verhaal loopt heel tragisch af, met de dood van Olga. Daarmee loopt het verhaal voor de hoofdpersoon ook gelijk af, want hij kan Olga nu nooit meer terug krijgen.  

Personages

De hoofdpersoon

Naamloze ik-figuur
De hoofdpersoon van dit verhaal is een naamloze ik-persoon. Hij is een karakter, want doordat Turks fruit is geschreven in het ik-perspectief kom je heel veel te weten over de hoofdpersoon. Je zit als het ware in zijn gedachtes en daardoor zie je het hele verhaal door zijn ogen.

De hoofdpersoon is een kunstenaar en woont in zijn atelier in Amsterdam. Hij had een relatie met Olga en hij was ook getrouwd met haar. Olga betekende alles voor hem en hij was heel gelukkig tijdens zijn relatie met haar. Wanneer ze hem verlaat weet hij niet meer wat hij moet doen. Hij wordt eenzaam en wanhopig. Hij begrijpt vooral ook niet waarom ze hem heeft verlaten, dus hij loopt rond met veel vragen. Hij geeft de schuld voornamelijk aan zijn schoonmoeder.

“Hoe had ze zich zo kunnen laten vergiftigen. Door dat smerige secreet van een moeder van haar.” (blz. 14)

Je merkt aan de manier waarop hij Olga’s moeder beschrijft direct dat hij niet bepaald een goede relatie met haar had. Dat was ook niet zo raar, want ze keurde de relatie van Olga en de ik-persoon heel erg af. Na de dood van Olga’s vader, waar de hoofdpersoon wel een goede band mee had, is ze zich via Olga steeds meer gaan bemoeien met hun relatie. Uiteindelijk slaagt ze erin om hen uit elkaar te drijven. Olga’s moeder is niet de enige die een rol speelt in het uit elkaar gaan van Olga en de hoofdpersoon, maar ze is wel een van de belangrijkste factoren.

Ondanks dat de hoofdpersoon heel intens kan houden van iemand, is zijn haat die hij naar iemand kan hebben minstens net zo groot. Dit blijkt uit de manier waarop hij Olga’s moeder beschrijft, maar ook uit de wraak die hij het liefst zou willen nemen.

“Met staven ijzer op de hersens zodat de boel als snot in het rond spatte, met een zwaar luchtdrukpistool tegen de slaap, met een onklaar gemaakte auto die naar de bodem van het Amstel-Rijnkanaal zonk…” (blz. 126)

 Dit is slechts een kort fragment van een uitgebreid beschreven wraakfantasie.
In dit citaat bedenkt de hoofdpersoon wat hij het liefste zou willen doen met de man waar Olga mee flirtte op het etentje dat hun huwelijk uiteindelijk ten einde brengt.

Nadat Olga bij hem weggegaan was had hij seks met heel veel vrouwen, die hij nogal grof beschreef:

“Ik naaide de ene meid na de andere. Ik sleepte ze naar mijn hol en rukte ze de kleren van het lijf en ramde me een ongeluk. (blz. 14)

In het stuk dat na dit citaat volgt beschrijft hij hun lichamen en wat hij ermee doet heel uitgebreid.
 De hoofdpersoon komt door dit fragment over als een uiterst ongemanierde en smerige man. Maar er is een duidelijk onderscheid tussen hoe hij over Olga praat en hoe hij over andere vrouwen praat. Dit zie je terug in het hele boek. Hij behandelt Olga bijna als een soort god, want ze is alles voor hem. Iedere andere vrouw betekent niks voor hem.
Hij is dus niet zo onbeschoft als het lijkt uit dit fragment, alhoewel zijn sommige gedachtes van hem over wat hij het liefst met Olga zou willen doen op seksueel gebied nogal merkwaardig, die zal ik maar niet citeren.

Het taalgebruik van de hoofdpersoon is niet netjes en hij scheldt veel.
Over het uiterlijk van de hoofdpersoon wordt niks gezegd in het boek. En zijn naam wordt niet genoemd, dus heeft het geen speciale betekenis.

De bijfiguren

Olga
Olga is een ontzettend belangrijk personage in Turks fruit. Ze woonde samen met de hoofpersoon en was ook getrouwd met hem. Door de ogen van de hoofdpersoon kom je heel erg veel over haar te weten. Ze had rood haar en sproeten over haar hele lichaam.
Ze was erg mooi, dit wordt vaak gezegd door de hoofdpersoon, maar het blijkt ook uit het gedrag van anderen. Vaak wordt er in het boek beschreven hoe anderen haar nakeken, omdat ze zo mooi was:

“Natuurlijk was ze ijdel. Wat wil je, als de mensen bijna onder de tram lopen om je na te kijken, je bij het boodschappen doen gevolgd wordt door een concert van claxons en de vrouwen uit de buurt je het liefst als heks zouden verbranden omdat hun mannen met hun hand in hun broekzak achter de ramen blijven staan tot je van de slager terugkomt.” (blz. 89)

Toch was ze best onzeker, want ze werd vroeger veel gepest.
 Olga is heel liefdevol maar ook vrij kinderlijk. Zo slaapt ze bijvoorbeeld met haar duim in haar mond. Ze is een duidelijk moederskindje.
Olga hield niet van kinderen, omdat ze bang was om zwanger te raken. Haar moeder had haar ooit verteld dat ze haar geamputeerde borst eraf had gegeten als baby en dat geloofde Olga. Later begreep ze natuurlijk wel dat haar borst was geamputeerd vanwege de kanker, maar toch was de angst niet weg te praten. Ze was ook heel erg bang dat ze eruit zou gaan zien als haar vriendinnen die kinderen hadden gekregen.

 “Ze had het dan over vriendinnen van haar die schoonheden waren geweest maar na het eerste kind als oude slappe lobbesen achter de kinderwagen zeulden.” (blz. 79)
 Ze hield wel heel veel van dieren, tijdens haar relatie met de hoofdpersoon halen ze veel verschillende dieren in huis.

Tijdens het boek maakt Olga een grote persoonlijkheidswisseling door. Dit en het feit dat je veel weet over haar innerlijk en uiterlijk maakt haar een karakter. Ze begint als een opgewekte, gelukkige vrouw naar een bittere, ongelukkige vrouw. 
Haar moeder heeft hier een ontzettend grote invloed op gehad. In het begin van Olga’s relatie met de hoofdpersoon is Olga dolgelukkig, maar wanneer ze steeds meer terug in contact komt haar moeder ziet ze steeds meer in waarom de relatie zogenaamd slecht voor haar is. Ze wordt volledig gehersenspoeld door haar moeder en word ook steeds afhankelijker van haar moeder, want die heeft zogenaamd het beste met haar voor. Na de scheiding met de hoofdpersoon hertrouwt ze twee keer.  Ze wordt doodongelukkig en ook haar uiterlijk verandert mee. Ze bleekt haar haren, haar mooie sproetjes bedekt ze met een laag make up en haar warme blik verdwijnt:

“En ik moest denken aan wat iemand tegen mij gezegd had die haar lang ervoor had ontmoet: ‘Die warme blik is uit haar ogen.’ (blz. 156)

Ook haar kledingstijl verandert. Eerst maakte ze haar kleding vaak zelf, want ze hadden tenslotte maar weinig geld. Haar relaties na haar huwelijk waren met zakenfiguren, dus ze had veel meer geld en dat zag je ook goed terug in haar kleding.

Met haar vader had Olga wel een hele goede band. Het valt haar dan ook nogal zwaar wanneer hij komt te overlijden.

Olga’s naam heeft geen speciale betekenis.

Olga’s moeder
Olga’s moeder is een heel naar persoon.  De hoofdpersoon heeft vanaf het begin al een haat-relatie met haar en Olga heeft veel van haar angsten en trauma’s te wijten aan haar moeder. Ook staat Olga’s moeder absoluut niet achter de relatie van haar dochter. Volgens de hoofdpersoon is zij uiteindelijk ook de oorzaak van de breuk tussen hem en Olga. Ze zag Olga veel liever met iemand die veel geld had, ze was zelf waarschijnlijk ook alleen maar met Olga’s vader getrouwd om het geld, want hij beschikte over veel geld en een groot huis. Tijdens hun huwelijk ging ze vaak vreemd.

 “Want hij wist allang dat zijn vrouw bij de vriendinnen waar ze zogenaamd mee ging theedrinken, meestal haar kleren niet aanhield.” (blz. 24)

Dit citaat en de tekst die erna volgt gaan over Olga’s moeder die vaak vreemdging en Olga en haar vader die dat maar al te goed wisten.
 Olga’s moeder is een type. Ze wordt omschreven als het stereotype nachtmerrie schoonmoeder, maar verder kom je weinig over haar te weten behalve bepaalde kenmerken. Haar naam wordt niet genoemd in het boek.

Olga’s vader

De hoofdpersoon had wel een goede band met zijn schoonvader. Ook Olga was dol op hem. Het is dan ook een grote schok voor haar wanneer hij overlijdt. Hij had een leveraandoening en was veel te dik. Hij moest eigenlijk op dieet, maar Olga’s moeder gaf hem expres extra vet te eten.  De hoofdpersoon ziet dit als moord.
 “…, had ze zijn bord vol aardappelen geschept en was ze juist bezig er een paar flinke scheppen jus over te schenken. Ze keek me vijandig en schuldig aan. Ik had haar betrapt op haar bord met geduld.” (blz. 22)

Dit citaat illustreert de situatie tussen Olga’s ouders en hoe de moeder van Olga haar man alleen maar verder om zeep helpt.

Het uiterlijk van Olga’s vader wordt niet uitgebreid beschreven, behalve dat hij heel dik en gelig was door zijn leveraandoening. Zijn naam wordt ook niet genoemd, maar zijn bedrijf heet Hermes dus ik denkt dat dat zijn achternaam is. Hij is een goeiige man die veel flauwe grappen maakt waar hij vervolgens zelf hard om moet lachen.

In tegenstelling tot Olga’s moeder stond Olga’s vader wél achter de relatie van zijn dochter. Olga’s vader is een type, we komen weinig over hem te weten op een aantal kenmerken na.

Tijd

Historische tijd

De precieze jaartallen waarin het verhaal zich afspeelt zijn niet duidelijk. Maar het speelt zich in ieder geval af na de Tweede Wereldoorlog, want er worden in het verhaal regelmatig dingen benoemd die verwijzen naar de Tweede Wereldoorlog. Een voorbeeld daarvan zijn de messen die Olga’s vader nog had uit de oorlog.

 “Door een stiekeme verhouding van haar in de oorlog met een Duits officier.”
 en
 “En tien jaar na de oorlog gaf hij ze nog als relatiegeschenk aan zijn klanten mee.” (blz. 24)

Olga’s ouders waren al volwassen tijdens de oorlog. Dus ik denk dat het verhaal zich afspeelt zo’n 20 jaar na de oorlog, tussen 1959 en 1969, want het boek is geschreven in 1969. Voor mij speelt het verhaal zich dus af in het verleden. Maar toen het boek uitkwam, in 1969, speelde het verhaal zich af in een recent afgespeelde tijd.

Deze tijd heeft zeker invloed op de personages. Vooral door de ogen van de hoofdpersoon, want er wordt een grote dosis anti-amerikanisme in het boek verwerkt. Dit merk je aan veel aspecten, bijvoorbeeld hoe hij de twee meisjes beschreef die een tijdje bij hem inwoonden na de breking. Hij omschreef ze als trutjes met grijpgrage dollarhandjes.
De tijd waarin het zich afspeelt heeft geen invloed op de gebeurtenissen van het verhaal, maar je ziet het wel terug in het boek en daarbij is het bepalend voor de sfeer.
Het is duidelijk dat Turks fruit een naoorlogs boek is.

Tijdsverloop

Chronologisch of niet-chronologisch

Dit verhaal is voornamelijk niet-chronologisch verteld. Telkens word je als lezer meegesleurd in een flashback die de hoofdpersoon heeft. Deze flashbacks komen voornamelijk voor in het eerste deel van het verhaal, op die manier kom je erachter hoe en wanneer Olga en de hoofdpersoon uit elkaar zijn gegaan. Na de breking wordt het verhaal grotendeels chronologisch verteld met minder flashbacks.
De hoofdpersoon heeft Olga voor het eerst ontmoet tijdens het liften in Amerika. Dit fragment wordt beschreven in een flashback van de hoofdpersoon. Het boek eindigt met Olga’s dood, dit gebeurt in het ‘nu’. Tussen deze twee gebeurtenissen zit zo’n twaalf jaar, want haar relatie met de hoofdpersoon duurde ongeveer vijf jaar, daarna heeft ze nog twee korte relaties gehad van ongeveer een jaar en een langere relatie van ongeveer vier jaar. Daarna ligt Olga nog een jaar in het ziekenhuis waar ze uiteindelijk overlijdt.

Flashback en flashforward

Vooral in het eerste deel van Turks fruit komen er heel veel flashbacks voor. De meeste flashbacks duren ongeveer een hoofdstuk. Ze worden meestal aangekondigd doordat de hoofdpersoon terugdenkt aan een bepaalde eigenschap van Olga, of een gebeurtenis. Door middel van de flashback kom je erachter waar het betreffende aspect uit voorkomt.
Bijvoorbeeld

“Hoe ik haar ontmoet heb. Eigenlijk twee keer. Die rooie duivelin. Maar zo noemde ik haar pas veel later, toen ze bij me weggegaan was met die slappe lul mee, …” (blz. 29)

In dit fragment wordt de flashback geïntroduceerd en volgt de flashback.

De flashbacks in dit verhaal hebben een grote invloed op het verhaal en de bouw ervan. Maar ook voor de hoofdpersoon dienen de flashbacks als functie om zijn leven samen met Olga beter op een rijtje te krijgen en beter te begrijpen waarom Olga hem heeft verlaten.

Ook komen er flashforwards voor in het boek. Door gebruik te maken van flashbacks en flashforwards wordt er een duidelijk onderscheid gemaakt tussen hoe de hoofdpersoon zich voelde toen hij met Olga was en later hoe hij er zonder Olga aan toe was.

3. Sprong/ vertraging/ versnelling/ verdichting

Tijdsprong:

In dit verhaal komen er naar mijn observatie geen tijdsprongen voor.

Elke keer dat er wat meer tijd passeert wordt dit aangegeven in een nieuw hoofdstuk, waarbij er wordt beschreven met een tijdsaanduiding hoeveel tijd er is gepasseerd. Witregels komen niet voor.

Tijdvertraging:
Vooral wanneer de hoofdpersoon Olga beschrijft komt er veel tijdsvertraging aan bod. Hij weet ieder klein detail van haar lichaam en hoe ze was te beschrijven. Dit kost relatief veel tekst voor de tijd die er verstrijkt.

“Steeds keek ik even opzij naar haar gezicht. Haar mollige wangen met sproeten. Dat prachtige rooie haar, waarvan ik had gevraagd of het echt was, …” (blz. 32)

In dit fragment en de tekst ervoor en erna omschrijft de hoofdpersoon zijn eerst ontmoeting met Olga, tijdens het liften. Vanaf het moment dat de hoofdpersoon bij Olga in de auto stapt tot en met het auto-ongeluk waar ze in terecht komen wordt er seconde voor seconde ieder klein detail dat de hoofdpersoon observeert aan Olga omschreven. Al zijn gedachtes en emoties die Olga bij hem losmaken worden zorgvuldig beschreven.

 Dit is een duidelijk voorbeeld van de tijdsvertraging die veelvuldig voorkomt in dit verhaal. Door belangrijke gebeurtenissen zoals deze zo gedetailleerd en relatief lang te beschrijven kom je niet alleen meer te weten over de personages en de gebeurtenissen die zij meemaken, maar je gaat ook veel meer meeleven met de hoofdpersoon. Dit is van cruciaal belang, want je ervaart het verhaal tenslotte vanuit zijn ogen.

Tijdversnelling:

Tijdversnelling is een veel voorkomend begrip in Turks fruit. Vooral wanneer Olga en de hoofdpersoon uit elkaar zijn, want dan worden vooral de delen waarbij de hoofdpersoon iets hoort over Olga beschreven, die vaak gepaard gaan met een bijbehorende flashback die de hoofdpersoon krijgt.
Het feit dat de schrijver alleen deze gebeurtenissen omschrijft in het tweede deel van het verhaal, heeft een logische functie voor de lezer. Op die manier bouwt het verhaal namelijk op tot de dood van Olga, zonder dat alle details die in de jaren zonder Olga passeren worden omschreven.

Ik heb twee citaten uit het boek gekozen die een duidelijk beeld geven van de tijdversnelling.

 “Zo ging een jaar voorbij, toen hoorde ik weer iets van haar” (blz. 162)

In dit citaat omschrijft de hoofdpersoon een scene waarbij hij een oude vriendin van Olga en hem tegenkomt. Ze vertelt over de toestand waar Olga zich op dat moment in bevindt, die overigens niet bepaald fijn is. De verstreken tijd kun je opmaken uit de tijdsaanduiding die er in deze zin (duidelijk) wordt weergeven, er gaat namelijk een jaar voorbij.

In het laatste deel van het boek, wanneer Olga ernstig ziek is, wordt er een heel jaar in slechts een aantal bladzijden verteld. Je herkent de tijdsversnelling vooral aan de seizoenen die kort na elkaar worden omschreven:

 “Door dat raam … sneeuw zien vallen” (blz. 186)
In dit citaat is het winter. Een zin later is het lente:
“Toen alles weer groen werd.” (blz. 186) 

Dit soort versnelde stukken tekst komen vaak voor.

Tijdverdichting:

In Turks fruit komt er ook veel tijdsverdichting voor. In een bepaalde flashback wordt er door de hoofdpersoon beschreven hoe hij met Olga leefde en hoe hun dagen eruitzagen. Dit wordt natuurlijk niet dag voor dag beschreven, want dan zou de tekst zich steeds blijven herhalen. Alleen de belangrijkste onderdelen van hun leven samen worden omschreven.

“En dat jaar heeft ze bijna aan een stuk door naakt in mijn atelier gelopen … en ondertussen zorgde ze nog voor het huishouden ook op een fantastische manier …” (blz. 83 en 84)

In dit fragment wordt er in een flashback van de hoofdpersoon een jaar uit zijn relatie met Olga kort omschreven. Hoe ze bijna altijd naakt rondliep, want hij maakte allemaal kunst van Olga’s lichaam, die hij vol bewondering bekeek. En hoe Olga altijd heel erg haar best deed om van het atelier een gezellig plekje te maken.
Als lezer krijg je door deze tijdverdichting een duidelijk beeld van hoe gelukkig en onbezorgd ze samenleefdenzonder dat hier veel tekst voor wordt gebruikt.
Voor de personages heeft dit ook een functie, want deze flashback is voor de hoofdpersoon ook vergelijkingsmateriaal voor hoe gelukkig ze toen leefden en hoe erg dat is gaan veranderen nadat ze uit elkaar zijn gegaan, want zowel de hoofdpersoon als Olga zijn doodongelukkig geworden.

Vertelde tijd

De vertelde tijd van het verhaal is ongeveer twaalf jaar, want Olga’s relatie met de hoofdpersoon duurde ongeveer vijf jaar, daarna heeft ze nog twee korte relaties gehad van ongeveer een jaar en een langere relatie van ongeveer vier jaar. Daarna ligt Olga nog een jaar in het ziekenhuis waar ze uiteindelijk overlijdt.

Verteltijd

Turks fruit is geschreven in 189 bladzijden. Het boek bestaat uit 19 hoofdstukken.

Perspectief

Dit verhaal is geschreven in de ik-vorm. Dit werd vanaf de eerste bladzijde al duidelijk.

“Ik was aardig in de rotzooi terechtgekomen nadat ze bij me weggegaan was.” (blz. 13)

Er wordt in het boek verder niet meer gewisseld van perspectief, dat was voor dit verhaal ook niet nodig en dit perspectief leest voor dit verhaal heel fijn.

Thema

Er komt veel dood voor in Turks fruit. Olga’s vader overlijdt, Olga overlijdt aan een hersentumor en ook veel dieren van Olga en de hoofdpersoon komen te overlijden.
  De kanker van Olga en haar overlijden staat tevens symbool voor het rouwproces van Jan Wolkers zelf. Dit rouwproces gaat over het beëindigen van zijn relatie met zijn tweede vrouw, Annemarie Nauta.
Er komt veel dood in dit boek voor en daar komt veel eenzaamheid bij kijken.
 Het thema van dit boek is dus eenzaamheid die wordt veroorzaakt doordat dingen beëindigen. En met dingen bedoel ik levens van mensen en dieren, maar ook de relatie tussen Olga en de hoofdpersoon.

Motieven

Zwangerschap
Olga hield niet van kinderen, wel van dieren. Olga was ontzettend bang om zwanger te worden, ze deed er alles aan om een eventuele zwangerschap te voorkomen. Later, in haar tweede huwelijk, raakt Olga toch nog per ongeluk zwanger.
 
“En omdat de dokter van die vriendin al aborterend met de justitie in aanraking was gekomen, liet ze het kind door een omsteekster met zeepsop wegmaken.” (blz. 163)

Dit citaat gaat over Olga die abortus pleegt, dit wordt niet door een dokter gedaan en het loopt niet goed af. Olga houdt er ontstoken eierstokken aan over en veel pijn.
De afkeer voor kinderen Olga voor kinderen is iets wat ontzettend vaak terugkomt in het boek, ook in sommige beelden die de hoofdpersoon maakt, waar Olga vaak model voor had gestaan.

Seksualiteit
Seksualiteit speelt een ontzettend grote rol in het hele verhaal. Het komt vaak voor in de relatie van de hoofdpersoon en Olga. Daarin staat de seks als symbool van de liefde. Maar ook nadat de relatie is verbroken heeft de hoofdpersoon heel veel seks met veel verschillende vrouwen in de hoop om iets van Olga terug te kunnen vinden in al die vrouwen, maar dat lukt hem niet. Dit is dus seks die niks betekent, puur om zijn eenzaamheid weg te stoppen.
In het begin leek het boek alleen maar om seks te draaien. Dat bleek niet zo te zijn, maar het is wel een onmisbaar en ontzettend vaak terugkerend motief in Turks fruit. Onmisbaar, omdat het een hele grote rol speelde in het leven van de hoofdpersoon en je beleeft alles vanuit zijn ogen.

Dood
De dood is een veel voorkomend aspect in Turks fruit. In het begin van het boek overlijdt Olga’s vader. En ook met de dieren die Olga en de hoofdpersoon samen hadden liep het vaak niet goed af. Uiteindelijk overlijdt Olga zelf ook. Het zijn niet alleen dierbaren die overlijden, er komt ook een einde aan relaties. De steeds terugkomende dood slaat dus op het steeds verliezen van iets dierbaars, zowel mensen en dieren, als relaties.

Boeken
Er zijn twee boeken die meerdere keren terugkomen in het verhaal. Dat zijn Onder moeders vleugels en Stijfkopje. Dat heeft de schrijver niet voor niets gedaan. Onder moeder vleugels slaat op het feit dat Olga toch nog telkens terugkomt bij haar moeder. En Stijfkopje slaat op het feit dat Olga ontzettend eigenwijs is. Door deze twee elementen te verwerken in het verhaal en telkens te laten terugkomen heeft de schrijver nog een duidelijker beeld gegeven van Olga en haar karakter.

IJdelheid
Door het hele boek heen wordt meerdere malen omschreven hoe mooi Olga was. En dat wilde ze ook graag blijven. Ze was daarom heel ijdel. Maar op een gegeven moment begint haar uiterlijk langzamerhand te veranderen, want ze werd ouder. Dit kon ze maar niet accepteren en ze kreeg een minderwaardigheidscomplex. Toch blijft ze er alles aan doen om er zo goed mogelijk uit te zien. Ze probeert zelfs rare smeersels uit Abu Dhabi:

“Ze zei dat ze er borstensmeersel voor gebruikte. Ze had er potten vol van meegenomen.” (blz. 179)

Ook op het eind wanneer ze doodziek is en ze al haar haar heeft verloren blijft ze ijdel. Olga krijgt een vuurrode pruik van de hoofdpersoon, waar ze dolgelukkig mee is. 

 Ruimte

Wanneer je begint met lezen, bevindt de hoofdpersoon zich in zijn atelier in Amsterdam, waar hij woont. Gedurende hun relatie woont hij er samen met Olga.

“En ze zette het atelier vol schalen met vruchten. Vermengd met de muffe lucht van de klei was het of we in een boomgaard leefde…” (blz. 84)

In het fragment uit dit citaat woont Olga nog bij de hoofdpersoon. Het atelier ziet er dan gezellig en warm uit. Daar doet Olga ook heel erg haar best voor.

 “Toen ik het niet langer uithield en dat stinkhol ontvluchtte, nadat ik eerst de kattendrollen en gipsscherven, de stinkende vaas met bloemen die langs het glas gedropen waren, …” (blz. 127)

Nadat Olga bij hem was weggegaan zag het atelier er een stuk minder netjes en verzorgd uit. Net als de hoofdpersoon zelf.
Het verhaal speelt zich veel af in dezelfde ruimte, maar deze ruimte verandert dus wel veel en daardoor verandert de sfeer van het verhaal ook steeds.

Olga komt uit Alkmaar. Het verhaal speelt zich daar ook af. Steeds wanneer Olga’s relaties op de klippen lopen gaat ze terug naar haar moeder, in Alkmaar.

Wanneer Olga voor de derde keer trouwt verhuist ze naar Amerika, best ironisch, want de hoofdpersoon heeft een grote afkeer van Amerika.

In Turks fruit wordt ook het weer vaak in verband gebracht met bepaalde gebeurtenissen. Bijvoorbeeld wanneer Olga’s katje geopereerd moet worden:

“Dat kwam door het onheilspellende onweer en bliksem die steeds de tuinen helwit verlichtte zodat je een fractie van een seconde al die boompjes zag die je nooit eerder van je leven had gezien. ” (Bladzijde 101)

In het fragment hiervoor wordt het weer uitgebreid omschreven en in dit fragment ook. Eerst kwam er een enorme donderslag, toen ging het heel hard waaien en daarna ging het heel hard regenen. Olga dacht beslist dat de operatie niet goed was gegaan. Het weer speelt hierbij een grote rol. (De operatie is gelukkig wel goed afgelopen.)

En wanneer de hoofdpersoon naar Alkmaar gaat om te praten met Olga in de hoop hun huwelijk te redden is het een sombere dag.

“En zo kwam ik op die verkankerde regendag in mei in de trein te zitten door die natte troep heen naar Alkmaar.” (blz. 128)

Wanneer de hoofdpersoon Olga twee jaar na hun scheiding tegenkomt, staan ze in de Bijenkorf.
Op het laatst speelt het verhaal zich af in het ziekenhuis. De seizoenen worden steeds beschreven en zo gaat er een jaar voorbij. Olga sterft op een mooie voorjaarsdag.