Spaanschen Brabander door G.A. Bredero

De spaansche brabander
De schrijver G.a. Bredero kwam uit de Amsterdamse middenstand. Hij had een behoorlijke opleiding en leerde daarnaast voor schilder. Amsterdam komt in zijn werken sterk terug. Het meesterwerk van Bredero was de Spaanse brabander. Dit gaat over Jerolimo Rodrigo, zoon van een Spanjaard en een Antwerpse. Hij vlucht voor zijn schuldeisers naar Amsterdam. Robbeknol is zijn bediende. Hij kleedt zich altijd erg rijk en daarom denken mensen dat hij veel geld heeft. Hij leent veel geld van mensen en zodra hij dit terug moet betalen is hij weer gevlucht. ‘Al ziet men de lui, men kent ze daarom niet’.

Renaissance is de wedergeboorte van de Klassieke Oudheid. God wordt in deze tijd minder belangrijk, dingen komen meer voort vanuit de mens zelf. Ook werd de mens zelf belangrijk, de individu werd belangrijker. Ook het zelf onderzoek doen werd steeds belangrijker (empirisme).

De literatuur in de Renaissance onderging drie stappen, translatio (vertalen), imitatio (het navolgen) en aemulatio (overtreffen). Hierdoor werden klassieke werken voor iedereen toegankelijk. In deze tijd kwam ook de epigram of puntdicht weer op, een kort gedicht van twee of vier regels met een geestige inhoud en verassend slot. Een aforisme of spreuk is een korte, krachtige zin waarin een levensles wordt verkondigd. Een essay is een korte prozatekst, waarin de auteur zijn persoonlijke mening over een onderwerp geeft. In de Renaissance was een essay sterk moralistisch getint. Het sonnet is een lyrisch gedicht dat bestaat uit twee strofen van vier regels (twee kwatrijnen), die samen het octaaf vormen, en twee strofen van 3 regels (terzetten) vormen samen het sextet. Het rijmschema is meestal abba/abba/cdc/dcd, waarbij soms wat afwijkingen voor kunnen komen. Een sonnet is gebouwd op twee gedachten; de overgang daartussen die meestal tussen het octaaf en het sextet ligt heet volta of wending. Dit is vaak een overeenkomst, tegenstelling of oorzaakgevolg. Het sonnet ontstond in Italië.

Estheticisme heeft te maken met de regels die in de tijd van Renaissance opgesteld werden voor het maken van literaire werken. Zo moest een werk verfijnd, elegant en een genot voor het oor zijn. Men wilde laten zien wat ze allemaal met de taal konden door woordspelingen, metrum en ingewikkelde verstypen. En een werk moest tot een bepaald genre behoren.
Het realisme kwam tot uiting in de eis dat het literaire werk geloofwaardig was. Dit hield in dat mensen zich behoorde te gedragen zoals mensen zich echt gedragen, er mochten wel bovennatuurlijke krachten aangesproken worden.

Het verhaal de Spaansche Brabander is gebaseerd op het boek Lazarillo de Tormes, in dit boek is de hoofdpersoon ook een dief die andere mensen besteelt. Dit boek was een schelmenroman (een specifieke soort roman, de hoofdpersoon is iemand die opgroeit zonder beschermen van een gezin).

Spaansche brabander is een blijspel (=komedie), gespeeld in 5 bedrijven van 7 scènes. 4 flashbacks; Robbeknol terug op zijn jeugd, Jerolimo over zijn jeugd en terugdenken aan Antwerpen, An (de prostituee) vertelt over haar verleden net als Trijn.