Sisa door Joyce Pool

SAMENVATTING VAN \"SISA\"

Het verhaal speelt zich af in Suriname rond het jaar 1712. Marie-Louise Overbeke van Raamsdonk is een plantersdochter. Marie-Louise wordt Map genoemd, omdat iedereen dat meer bij haar vindt passen. Haar vader werkt op een plantage, maar de Fransen trekken moordend en plunderend door Suriname. Map en haar moeder worden gewaarschuwd voor de Fransen, zij zouden namelijk zeer gemakkelijk plantage Overbeke kunnen binnenvallen. Daarom besluit moeder dat zij, Map en huisslaven Kwasi en Ruth moeten vluchten naar neef Olaf, waar ze tijdelijk kunnen blijven. Ook neef Olaf heeft een plantage; een houtplantage. Maar deze plantage ligt dieper het land in, dus de Fransen zullen daar niet zo gauw binnenvallen. Maar dan op een dag is neef Olaf zich aan het volzuipen in de tuin want hij is chagrijnig omdat er weer twee slaven zijn weggelopen. Hij is nogal prikkelbaar en dan komen er ineens twee Franse soldaten de tuin van neef Olaf binnenstormen, omdat neef Olaf al een aantal glazen op heeft doet hij nogal bijdehand en maakt de Fransen belachelijk. De soldaten kunnen er niet om lachen en ze doden neef Olaf. Moeder schrikt van het schot en rent naar buiten, dan wordt ook zij vermoord door de Fransen en op dat moment komt net Map aanrennen. Map ziet hoe haar moeder in elkaar zakt en neervalt op de grond. Ze wil het liefst snel naar d’r moeder toe, maar dat kan niet. Map is samen met Kwasi, en Kwasi beveelt haar zo hard mogelijk weg te rennen. Gelukkig worden Map en Kwasi net niet geraakt. Map en de slaaf Kwasi vluchten het oerwoud in. Map vindt het vreselijk want ze wordt omringd door ongedierte en dat terwijl ze haar moeder en vader ontzettend mist. Na een heel eind door het oerwoud gelopen te hebben komen ze bij het kamp aan waar Kwasi vandaan komt, het is een kamp voor weggelopen slaven. Iedereen in het kamp kijkt Map vreemd aan, want Map is blank met een dure rok en korset aan. Het lijkt alsof de weggelopen slaven haar niet accepteren, want zij is blank en over het algemeen worden slaven erg slecht behandeld door blanken. In het slavenkamp ontmoet Map de slaaf Séry. Ze werkt er overdag mee op het land en daarna wassen ze zich in de rivier. Séry vertelt Map alles over het leven van de slaven. Ze vertelt Map ook iets vreselijks: als slaven weglopen van een plantage, krijgt de achtergebleven familie klappen. Map kan niet geloven dat het ook bij haar vader op de plantage gebeurt. Intussen heeft ze nog niks over haar vader gehoord die op de plantage is gebleven. Kwasi en nog een paar slaven van de plantage gaan kijken of er nieuws is over haar vader. De slaven komen een paar dagen later terug met zeer goed nieuws voor Map: haar vader is niet dood, hij heeft wel een hersenschudding en is gewond aan zijn voet. Map wil zo snel mogelijk naar huis, zodat ze eindelijk haar vader weer kan zien. Maar dat kan alleen als het veilig is en er dus geen Fransen meer rondom de plantage zijn. Maar een paar dagen later wordt het gebied rondom de plantage veilig verklaard en kan Map eindelijk terug naar haar vader. Maar onderweg mist ze Séry heel erg, en ze moet weer denken aan wat Séry laatst zei: Je bent voor mij een zus, een blanke zus. Dit deed Map heel veel. Als ze thuis komt springen de tranen in haar ogen. Ze wou dat dit allemaal niet was gebeurd. Dan ziet ze M’Amba, dat is als het ware haar tweede (bruine) moeder. M’Amba is de huisslaaf van haar vader. Map vraagt zich af hoe het met Ruth gaat. De laatste keer dat ze haar zag was Ruth ziek achtergebleven in het huis van neef Olaf. Misschien is Ruth ook wel vermoord door de Fransen. Gelukkig is Ruth niet vermoord door de Fransen en is ze weer helemaal beter. Nadat Map iedereen gezien heeft vertelt ze alle verhalen aan M’Amba, haar vader en natuurlijk aan haar goede vriendin en huisslaaf Ruth. Ook krijgt Map iets nieuws te weten; zij en Ruth zijn halfzusjes. De vader van Map is ook de vader van Ruth. Dit is fantastisch, haar beste vriendin is nu ook d’r halfzusje. Map vindt het wel fijn om weer bij haar vader te zijn. Maar na zo’n lange tijd tussen de slaven te hebben geleefd kan ze het niet aanzien hoe de slaven worden behandeld. En ze kan er niet tegen dat zwarten als ondergeschikte mensen worden gezien. En bovendien mist ze Séry en Kwasi. Door al deze redenen besluit Map stiekem terug te keren naar het slavenkamp samen met M’Amba, Séry en 4 jongens. Ze wil wat voor de slaven betekenen en vanaf nu gaat ze ervoor zorgen dat geen enkele slaaf meer onnodig zal worden mishandeld. Natuurlijk vindt Map het moeilijk om een keuze te maken, maar uiteindelijk kiest ze toch voor de slaven. Ze laat wel een briefje achter voor haar vader waarin ze laat merken dat ze snel weer terugkomt en dat ze heel erg veel van hem houdt.

VRAGEN BIJ HET BOEKVERSLAG

1A Wat is de titel van het boek? Sisa 1B Verklaar de titel? Later in het verhaal komt in een gesprek met Ruth en M’Amba ter sprake dat de vader van Map ook de vader van Ruth, de huisslaaf, is. Dat was in de slaventijd niet erg bijzonder want veel slavenhouders hadden een tweede relatie met een slaaf. Marie-Louise komt er dus achter dat zij en Ruth halfzusjes zijn. En zusje betekent in het Surinaams sisa. 1C Geef de eventuele ondertitel? In dit boek is geen ondertitel vermeld. 1D Leg uit waarom deze ondertitel vermeld is door de auteur? Omdat het boek geen ondertitel heeft is deze vraag voor mij niet van toepassing. 1E Is er een motto ter inleiding? Verklaar dat motto. Ja, in dit boek is er een motto ter inleiding: ‘And when a child is born into this world, it has no concept, of the tone the skin it’s living in’. In dit boek komt het verschil tussen blank en zwart erg naar voren, terwijl het eigenlijk alleen een omhulsel is van een persoon. De buitenkant geeft nooit de binnenkant weer. Vandaar dit motto: ‘ Wanneer een kind wordt geboren in deze wereld, heeft het geen recept, alleen de kleur van de huid waarin het leeft’. 1F Is het boek aan iemand opgedragen? Zo ja, aan wie? Ja, dit boek is aan Lucia F. Hennep, de moeder van de schrijfster, opgedragen. 1G Hoeveel bladzijden heeft het boek? 188 bladzijden. 1H Zijn er illustraties in het boek? Wie is daarvan de maker? Nee, er zijn geen illustraties in het boek. 1I Beschrijf de indeling van het boek? Het boek bestaat uit 24 delen, die weer ingedeeld zijn in 3 delen.

2A Wat is de volledige naam van de auteur? Joyce Pool. 2B Is er sprake van een pseudoniem? Nee, er is geen sprake van een pseudoniem. 2C Zo ja, heeft dit pseudoniem een betekenis? Deze schrijver gebruikt geen pseudoniem, dus ik kan deze vraag niet beantwoorden. 2D Geef een beschrijving van leven en werk van de auteur? Joyce Pool werd in 1962 in Delft geboren. Ze volgde een opleiding aan de pedagogische academie en studeerde vervolgens onderwijskunde in Leiden. Sinds een jaar of tien woont ze op Texel, waar ze maatschappijleer geeft op een middelbare school. Joyce Pool is ervan overtuigd dat er in de geschiedenis een enorme schat aan spannende, avontuurlijke en ontroerende verhalen verborgen ligt. Die schat hoeft volgens haar alleen maar opgegraven te worden. Ze vindt het fantastisch om kinderen iets te leren, maar buiten dat is ze ook gek op schrijven. Dus eigenlijk heeft ze twee beroepen die ze beiden volop uitoefent met veel plezier. Maar ze is pas sinds vijf jaar begonnen met schrijven, vandaar dat ze pas twee boeken heeft geschreven. Maar ze verzekert alle mensen dat er nog meer boeken zullen volgens. 2E Noem een aantal andere werken van de auteur? 2000: Vals beschuldigd (historische jeugdroman over de moord op Willem van Oranje) 2002: Sisa (historische jeugdroman over Suriname in de tijd van de slavernij)

3A Noem de uitgever en de plaats waar deze gevestigd is? Uitgeverij Malmberg, deze is gevestigd in Den Bosch. 3B Welke druk van dit boek heb je gelezen? Ik heb de eerste druk van dit boek gelezen. 3C Wat is het jaar van de eerste druk? 2002.

4A Vertel iets over het genre van het boek? Het boek “Sisa” is een historische jeugdroman. Het is een verhaal van bijna 300 jaar geleden, maar het wordt verteld alsof het bij wijze van spreken gisteren is gebeurd. Het is een heel spannend verhaal, waarin het verschil tussen blank en zwart erg sterk naar voren komt. In het verhaal komt het meisje genaamd Map (Marie-Louise) voor een moeilijke keuze te staan; ze moet kiezen tussen de slaven of de blanke wereld. 4B Wat is de vertelwijze? Het verhaal wordt vanuit het hij/zij-perspectief verteld.

5A Waar speelt het verhaal zich voornamelijk af? Het verhaal speelt zich de hele tijd in Suriname af. In het eerste deel van het verhaal vluchten Map, haar moeder en de huisslaven Ruth en Kwasi uit angst voor de Fransen van plantage Overbeke naar plantage Klein Helder van neef Olaf. Het tweede deel van het verhaal speelt zich in het oerwoud af, in een dorp van weggelopen slaven. In het derde deel van het verhaal keert Map tijdelijk terug in de bewoonde, blanke wereld van de plantage van haar vader. Maar al na een paar dagen besluit ze terug te keren naar de slaven, uit afkeer van de mentaliteit van de slavenhouders en vooral uit verlangen naar Kwasi. 5B Geef kenmerken van dit gebied? Plantage Overbeke en plantage Klein Helder zijn beide erg luxueus en groot. De slavenhouders leiden daar een rijk leven met veel bedienden. In het oerwoud is het wat minder: het is er dichtbegroeid en er is veel ongedierte. In het slavendorp is het erg primitief, er staan een paar kleine, vervallen hutjes waarin de slaven “wonen”.

6 In welke tijd speelt het verhaal? Het verhaal speelt zich af in het jaar 1712. In de tijd van de slavernij in Suriname.

7A Noem de hoofdpersonen en beschrijf hun karakter? Map (Marie-Louise): Map heeft blauwe ogen en dik bruin haar. Ze is altijd opgewekt en komt uit voor haar mening. Map is vijftien jaar oud. Aan het begin van het verhaal is zij nog helemaal de blanke plantersdochter. Het bezit van slaven die je al het werk uit handen nemen, is voorhaar en alle andere blanken vanzelfsprekend. Ook al worden bij Map thuis de slaven niet vernederd en mishandeld, zoals op andere plantages regelmatig gebeurt, het is duidelijk dat de zwarten simpel gezegd de onderdanen van de blanken zijn. Maar ook Map voelt zich niet vrij, het liefst zou ze gewoon uit haar korset springen in plaats van zich netjes aan de regels van de etiquette te houden en het bestaan te leiden zoals dat voor een blank meisje is voorgeschreven. Kwasi: Kwasi is een donkere man. Hij heeft zwart haar en grote bruine ogen. Hij heeft overal littekens zitten en zijn voeten liggen helemaal open. Hij heeft alles over voor Map en haar familie. Hij ziet het als zijn plicht om voor Map te zorgen na de dood van haar moeder. Kwasi is de huisslaaf van Map en haar familie. Hij is een hele goede vriend van Map. En ze leren elkaar in de loop van het verhaal steeds beter kennen. Neef Olaf: Neef Olaf is een blanke man, hij is stevig en heeft blauwe ogen en blond haar. Als Map, haar moeder en huisslaven Kwasi en Ruth weg vluchten van plantage Overbeke mogen ze bij neef in huis komen. Neef Olaf is de broer van de vader van Map. Hij is een onaardige man, hij denkt dat vrouwen niks kunnen en mishandeld zijn slaven. Hij heeft een houtplantage, genaamd Klein Helder, en hij heeft heel veel slaven. Als de slaven niet hard genoeg gewerkt hebben laat hij wilde honden los die de slaven letterlijk doodbijten. Hij mag Map niet, omdat zij zegt wat ze denkt en voor haar eigen mening opkomt. Later in het verhaal wordt neef Olaf doodgeschoten bij een inval van de Fransen. De moeder van Map: Zij is een mooie, blanke vrouw met blauwe ogen en lichtbruin haar. Zij houdt zich erg streng aan de regels van het etiquette en zij vindt dat vrouwen het altijd eens moeten zijn met de man, en ze legt zich altijd snel overal bij neer, ook al is ze het er niet mee eens. Zij wordt tegelijk met neef Olaf doodgeschoten ook door de Fransen. 7B Noem een aantal bijfiguren? Séry: Séry is ongeveer even oud als Map. Zij is een donker meisje met kleine bruine ogen en zwart kroeshaar. Ze is altijd vrolijk en erg spontaan. Als Map terecht komt in het slavendorp ontmoet ze Séry. Séry laat Map het slavendorp zien, want zij is zelf een van de weggelopen slavenmeisjes. De vader van Map: Over de vader van Map wordt haast niks verteld. Alleen dat Map heel erg op hem lijkt, want hij heeft ook blauwe ogen en dik bruin haar. Hij komt in het begin van het verhaal haast niet voor, maar later in het boek komt hij wel ter sprake. Ruth: Ruth is een donker meisje met zwart haar en hele donkerbruine ogen. Zij is de huisslaaf van Map en haar familie. Zij reist ook mee naar de plantage Den Helder van Neef Olaf. Maar daar wordt ze ziek en na het binnenvallen van de Fransen gaan Map en Kwasi naar het slavendorp en blijft zij daar ziek achter.

8A Hoeveel tijd verstrijkt er in het verhaal? Er verstrijkt ongeveer een maand in het verhaal. 8B Is het verhaal chronologisch geschreven? Ja, het verhaal is chronologisch geschreven. 8C Is er sprake van een open of gesloten einde? Er is sprake van een open einde, want Map besluit om samen met Ruth, M’Amba en vier jongens weg te sluipen van plantage Overbeke en weer terug te gaan naar het slavendorp op zoek naar Kwasi en Séry. Maar of ze haar vrienden ooit weer terug zal zien of dat Map weer terug keert naar haar vader en de plantage zullen we nooit te weten komen.

9 Geef een goede samenvatting van het verhaal in 300 woorden? Ik heb de samenvatting van het boek op de volgende bladzijde geschreven.

10 Geef beargumenterend je mening over het boek? Ik vind het een heel erg leuk, maar bovenal interessant boek. Ik vind het zo interessant omdat verhaal zich 300 jaar geleden afspeelt, en ik ben zelf erg geïnteresseerd in geschiedenis. Het verhaal is wel fictief, maar het is heel goed geschreven; het verhaal is niet mooier gemaakt, de ware realiteit staat erin. Ik vind het boek ook heel goed omdat het verschil tussen blank en zwart in die tijd heel erg sterk naar voren komt. In die tijd waren de zwarten er alleen maar om een onderdaan van de blanke te zijn, de blanken mensen waren de baas over de zwarten. De slaven werden mishandeld, geslagen en zelfs doodgebeten door wilde honden en dat allemaal in opdracht van de slavenhouder. Dit is natuurlijk vreselijk om te lezen, maar aan de andere kan is het ook goed om zo’n verhaal te lezen omdat je daardoor goed kunt zien dat in het heden het verschil tussen blank en zwart heel minimaal is. Kortom een goed en bovenal interessant boek.

11 Geef een beschrijving van de voorkant van het boek en leg uit om welk gedeelte van het boek et daarbij gaat? Op de voorkant zie je het gezicht en een stukje van de hals van een donker meisje. Dit meisje is hoogstwaarschijnlijk Ruth, het halfzusje van Map. Of in het Surinaams: de “sisa” van Map. De voorkant beeld dus niet een bepaald gedeelte uit het boek uit. Maar het is eigenlijk een soort conclusie, die in het eind van het boek naar voren komt. Dus pas als je het hele boek gelezen hebt begrijp je de voorkant.