Sisa door Joyce Pool

Auteur ‘Joyce Pool’. Titel van het boek: ‘Sisa’

De titel

Waarom denk ik dat het boek zo vernoemd is? Het verhaal speelt zich af rond het jaar 1712. Het gaat voornamelijk over de positie van de slaven op de plantages. Map Overbeke moet vluchten uit haar geboorteplaats Overbeke. Er dreigt gevaar. De Fransen trekken moordend en plunderend Suriname door. Hierbij krijgen Map en moeder van vader te horen dat vluchten de beste optie is. Ze vertrekken met een boot in de richting van neef Olaf. Neef Olaf bezit over een plantage waar slaven hard werk verrichten. In het begin heeft Map al het gevoel dat ze neef Olaf niet mag, hij eist erg veel en is ook niet echt beleefd tegenover Map. Neef Olaf behandelt de slaven als stukken vuil. Kwasi, de trouwe huisslaaf van Map, waar ze trouwens erg veel van houdt, vertelt haar dat er slaven zijn gesneuveld. Map kan hier niet tegen en besluit om in de richting van de plantage te vertrekken. Het is wel degelijk verboden terrein, maar daar geeft Map niet om! Het enige wat zij wil bereiken is dat neef Olaf de slaven beter zal gaan behandelen. Op de plantage leert Map Séry kennen. Dit is een meisje van ongeveer dezelfde leeftijd als Map. Zij leeft ook als slaaf op de plantage. Alleen zij is nog iets te jong om zulk zwaar werk te verrichten als de anderen. Sery helpt Map door de barre tijden. Ze is als een soort zusje voor Map. Vandaar de naam ‘Sisa’ als titel van het boek. ‘Sisa’ is Surinaams voor zusje.

Het genre van het boek? Ik denk dat het genre van het boek historie is. Het verhaal speelt zich immers rond 1712 af. En de positie van de slaven was is die tijd ook daadwerkelijk barslecht. Ik zal het met een aantal voorbeelden uit het boek duidelijk maken.

Voorbeeld 1: Blz. 6 (eigenlijk de introductie van het boek)

‘In de tijd van de slavernij in Suriname - vanaf de tweede helft van de zeventiende eeuw tot 1863 - deden de Nederlandse machthebbers er alles aan om de slaven onwetend en dom te houden. De slavenhouders waren bang dat het meer kennis zou leiden tot verzet onder de slaven tegen hun slechte leefomstandigheden. Daarom lieten ze hen bijvoorbeeld niet naar school gaan of de Nederlandse taal leren. In die periode ontwikkelde zich in Suriname een speciale slaventaal, het Nengre of Negerengels. Deze taal was een versmelting van vooral de Nederlandse, Engelse, Portugese, en Afrikaanse talen die destijds werden gesproken.’

Voorbeeld 2: Blz. 9 (begin verhaal Sisa)

‘Oktober 1712
Haar hoofd voelt alsof er tientallen piepkleine beestjes op rondkruipen – honderden… Iedere seconde worden het er meer. Ze krioelen door elkaar, wriemelen over haar huid. Dat ellendige fontangemutsje!!’

Deze fragmenten komen natuurlijk uit het boek zelf.

Inhoudsopgave;

1 Opdrachten inhoudelijk
2 keuzeopdrachten algemeen
3 persoonlijke reactie

1 Opdrachten inhoudelijk

Samenvatting Geef in je eigen woorden een samenvatting van de inhoud. Die samenvatting moet zo ‘lang’ zijn, dat iemand die het boek niet kent er een goed beeld van krijgt.

De samenvatting van het boek ‘Sisa’.

Suriname 1712. Map Overbeke van Raamsdonk is een plantersdochter. Haar vader werkt op een plantage, maar de Fransen trekken moordend en plunderend door Suriname. Zij en haar moeder en hun slaven Kwasi en Ruth, vluchten naar neef Olaf. Maar dan op een nacht komen er twee Franse soldaten bij neef Olaf, ze doden neef en de moeder van Map ook. Map en de slaaf Kwasi vluchten het oerwoud in. Map vindt het niet fijn in het oerwoud het liefst wou ze dat dit allemaal maar een nachtmerrie was, maar het is echt. Ze komen bij het kamp waar Kwasi vandaan komt. Iedereen kijkt Map vreemd aan omdat ze mooie rokken draagt en d’r haar vast zit, ook is zij blank en de mensen die daar zijn niet. Zij is de enige die geen weggelopen slaaf is. Map ontmoet de slaaf Séry. Ze werkt er overdag mee op het land en daarna wassen ze zich in de rivier. Dan ontdekt Map iets vreselijks als slaven weglopen van een plantage, krijgt de achtergebleven familie klappen. Map kan niet geloven dat het ook bij haar vader op de plantage gebeurt. Intussen heeft ze nog niks over haar vader gehoord die op de plantage is gebleven. Kwasi en nog een paar slaven van de plantage gaan kijken of er nieuws is over haar vader. Als ze een paar dagen later terug komen vertellen ze dat de vader van Map niet dood is. Hij heeft een hersenschudding en is gewond aan zijn voet maar hij leeft nog! Map wil onmiddellijk naar huis. Maar dat kan alleen als het veilig is. Eindelijk Map gaat terug, ze mist Séry nu al. Ze moet denken aan wat ze laatst zei: Je bent voor mij een zus, een blanke zus. Toen ze vanochtend wegging riep Séry: Dag Sisa! Als ze thuis komt springen de tranen in haar ogen. Ze wou dat dit allemaal niet was gebeurd. Dan ziet ze M’Amba, dat is haar bruine moeder ze vertelde vroeger altijd verhalen. Toen Ruth kwam vond Map het niet eerlijk, ze vond dat zij op
M’Amba’s schoot mocht. Ze kan er nu wel om lachen maar vroeger niet. Ze vraagt zich af hoe het met Ruth gaat. De laatste keer dat ze haar zag was in het huis van neef Olaf. Misschien is zei ook vermoord door de Fransen. Als ze Ruth ziet is ze heel erg blij ze heeft het overleefd! Ze vertelt alles aan M’Amba en haar vader en natuurlijk aan Ruth. Vanaf nu gaat ze er voor zorgen dat geen enkele slaaf zal worden mishandeld onnodig!

Maar dat is niet het einde! Map keert terug naar het Marrons dorp.

Ik hoop dat het beeld van het verhaal nu wel duidelijk is. In het verhaal worden er heel veel details beschreven. Van de omgeving en de gevoelens van de personen. Het is een erg intens verhaal en je wordt heel snel mee gegrepen in het verhaal!

Inhoud

Inh. 1
Wie zijn de belangrijkste personen in het verhaal?

De belangrijkste personen:

- Map Overbeke van Raamdsdonk de hoofdpersoon uit het verhaal. Zij is zeer belangrijk voor het verhaal, omdat het om haar draait. Haar omgeving en situaties worden beschreven. De bijna onmogelijke positie in Maps geboorteplaats, de plek waar ze terecht komt na de vlucht met de tentboot, de mensen die ze ontmoet zijn ook heel belangrijk voor Map. Zij zorgen er voor dat Map een leefbare plek heeft en zo doorstaat ze de barre tijd. - Ruth de vrouwelijke huisslaaf van Map. Ook zij reist met Map mee naar neef Olaf. Ze is erg zorgzaam en is bang dat ze haar taak zal verliezen, daarom doet ze erg haar best. Ze is bijna geliefd door iedereen. Map is ook helemaal weg van Ruth. Ze is als een soort oude zus voor Map. - Kwasi is zo’n verschrikkelijk belangrijk persoon in dit verhaal. Hij helpt Map de barre tijden doorstaan door samen met haar te zijn. Kwasi zorgde voor veiligheid tijdens de vlucht vanaf de plantage van neef Olaf richting het slavendorp. - Mevrouw Overbeke van Raamsdonk. Zij speelt een zeer kleine rol in het verhaal. Ze is in het begin wel te volgen, maar daarna lees je niet veel meer over moeder. Ze wordt tijdens de plundering van de Fransen vermoord. Map krijgt dit te horen wanneer ze terugkeert naar Overbeke. - Meneer Overbeke van Raamsdonk. De vader van Map. Hij is een zeer belangrijk persoon in dit verhaal, want hij stelt Map en z’n vrouw dat ze Overbeke beter kunnen verlaten voordat het te laat is. Deze beslissing heeft als gevolg de vlucht en de verdere situaties die er plaats vinden. Hij blijft achter in Overbeke. Om te strijden tegen de Fransen. - M’amba. Dit is als het ware de 2de moeder van Map. Map heeft M’amba leren kennen via moeder. M’amba heeft in het verhaal de rol van een liefhebbende vrouw. - Séry. Dit is het donkere meisje uit het Marrondorp. Map heeft haar leren kennen nadat ze in het dorp terecht kwam. Ze krijgen een hechte band en zijn er echt voor elkaar. Map en Séry beschouwen elkaar als echte zussen, omdat ze het zo goed met elkaar kunnen vinden. - Neef Olaf speelt een grote rol in het verhaal. Hij bezit over een plantage waar slaven te werk gaan. Maar neef Olaf is geen goede slavenbezitter. Hij mishandelt ze. De slechtste eigenschap van meneer Olaf is dat wanneer er een slaaf is ontsnapt van de plantage, dat een familielid zal moeten leiden.

Al deze personen zijn betrokken bij het feit dat Map in gevaar is in Overbeke en bij het verblijf in het Marronkamp. Ze hebben allemaal een taak. Het voornaamst zorgen voor de veiligheid van Map.

Er zijn nog meer personen aanwezig in het verhaal, maar die komen maar heel kort aan het licht en er is daarna niet veel meer te horen van de personen

Inh. 2
1/beschrijf de plaats(en) waar het verhaal zich afspeelt. 2/Vertel waarom die plaatsen zo belangrijk zijn voor het verhaal.

1/ 2
De stad Overbeke is erg van belang voor het verhaal. Hier is Map opgegroeid. Maar Overbeke speelt verderop in het verhaal niet meer zo’n grote rol. Vooral het Marrondorp is dan van belang en de Klein Helder plantage van neef Olaf!

Inh. 3
1/ Vertel iets over der rol die de tijd in het verhaal heeft. 2/ Wanneer speelt het verhaal zich af? 3/ Hoe lang duurt het verhaal? 4/ Wordt het verhaal chronologisch verteld?

1/De rol die de tijd speelt in het verhaal is eigenlijk niet zo heel erg van belang. Toen ik klaar was met lezen van het verhaal, had ik het gevoel alsof de gebeurtenissen in een aantal weken waren gebeurd. De tijd doet er dus niet zo toe bij dit boek van Joyce Pool. In vals beschuldigd namelijk wel!

2/het verhaal speelt zich af rond het jaar 1712. Dit waren de jaren van de Hoge en de Lage posities. Wie veel aanzicht had ,had het dus ook voor het zeggen! Slavernij was een groot probleem toen. Vooral in Suriname kwam dit vaak voor.

3/Om eerlijk te zijn heb ik dus absoluut geen besef van hoelang het verhaal duurt. Er staan geen data’s of jaargetallen beschreven. Blijkbaar is het dus de bedoeling om op je gevoel qua tijdbesef af te gaan. Ik denk dus dat het verhaal zo’n 10 weken duurt.

4/Het verhaal wordt inderdaad chronologisch verteld. Wat er gaat komen wordt nadat er iets is gebeurd verteld. Dus helemaal chronologisch.

Inh. 4
Vanuit welk vertel perspectief is het verhaal geschreven? Waarom is dat in het verhaal belangrijk? Wat zijn de gevolgen? Verduidelijk je antwoord met voorbeelden.

Het vertelperspectief van het verhaal is het Ik – perspectief. Je krijgt alleen te weten wat Map voelt of denkt. Je krijgt wel te weten wat en hoe de andere personen in het verhaal doen. De gevoelens van Map worden met veel details verteld, waardoor ik persoonlijk het boek erg leuk vind. Dit Ik - perspectief is erg van belang voor het verhaal, want Map maakt natuurlijk veel mee en met zulke situaties zullen in een boek altijd de gevoelens en gedachten worden beschreven. De gevolgen van het Ik – perspectief in dit boek?(…) Ik denk dat ik het wel een beetje jammer vind dat we(de lezers/lezeressen)van dit boek de gedachten en gevoelens van de andere personen niet te weten krijgen, maar dan zou het waarschijnlijk een oneindig boek worden.

Voorbeeld 1 (ik- perspectief vanuit Map) Blz. 17

‘Map wordt wakker door het geluid van rennende voeten over de galerij. Vlak onder haar kamer houden ze stil. Een boodschapper van papa? Hoopvol en nieuwsgierig glijdt ze haar bed uit en loopt naar het raam. Een donkere stem spreekt onverstaanbare woorden. Ze duwt het luik wat verder open. ‘….alweer een verdwenen.’ Dit gaat niet over papa denkt ze teleurgesteld. Toch blijft ze staan. Is een slaaf weggelopen? Waarom?’

Voorbeeld 2
Blz. 56

‘ “Misi!’ Glunderend duikt hij op. ‘Ik heb water gevonden.’ ‘water?’ herhaalt ze. Ineens voelt ze hoe droog haar mond is. ‘Waar?’ Ze trekt haar rok op en loopt hem vlug achterna. ‘Kijk,’ wijst hij. ‘Een palulupalm. Tussen de schillen van de stam houdt hij water vast. Ik zal het eruit drukken; vang het op.’ ‘Opvangen? Waarmee?’

Inh.5
Beschrijf 3 voor het verhaal belangrijke momenten(1/,2/,3/)leg uit waarom je juist die gedeelten gekozen hebt, waarom jij die belangrijk voor het verhaal vindt.

Fragment 1
Blz. 49

‘Wacht.’ Kwasi grijpt haar pols. ‘Wat weet u van het slavenleven op Klein Helder, *misi? Of M’amba?’ ‘Laat me los!’ Papa vertrouwde hem. Zij vertrouwde hem! Kwasi omklemt haar nog steviger. ‘Iedere dag stuurde *masra Katersloot zijn honden op de slaven af; bijt hij haar toe. ‘Gistermorgen is er nog een jongetje van drie doodgebeten. Het wilde wegkruipen in de hut van zijn grootmoeder. De hond kwam hem achterna, er was geen deur.’ ‘Je liegt het!’ ‘Het kind was nog niet begraven toen ik gisteravond naar het slavendorp werd gestuurd. Ik heb het gezien. De keel was doorgebeten.’ ‘Nee!’ Met alle kracht die ze kan opbrengen, probeert ze hem van zich af te stoten. Hij wijkt geen stap. ‘Bakra’s kijken met oogkleppen,’ zegt ze snijdend.’Wat ze niet willen zien, zien ze ook niet!’ *misi - Surinaams voor vrouw/meisje *masra – Leider/bezitter van iets
Dit fragment heb ik gekozen, omdat Map hier een beslissing trekt die als gevolg het verder avontuur heeft. Dit is een zeer belangrijk fragment uit het boek, want hier krijgt Map te horen van de positie van de slaven op de plantage Klein Helder. En die is echt verschrikkelijk!

Fragment 2
Blz. 59

Schaaltjes? Hier komen mensen,’ fluistert ze. Dat is de enige dat tot haar doordringt.’Die kunnen ons verder helpen.’ Ze voel haar hart opspringen.’We zijn gered.’ ‘ja,’ zegt kwasi vlak. ‘Hier komen mensen, maar ze kunnen wel kilometers ver weg wonen. Misschien komen ze eens per jaar.’ Hij blijft gehurkt zitten, zijn rechtervuist op de grond, de andere tegen de stam. ‘Waarschijnlijk vinden we ze nooit.’ Ineens dringt het tot haar door wat hij heeft gezegd. Offerplaats…? ‘Wie offeren hier?’ ‘*Loweman.’ ‘Wacht eens even..bedoel je dat jij…dat wij op weg zijn naar een marrondorp?’

*Loweman – Een negervolk

Dit fragment heb ik gekozen, omdat Kwasi en Map hier in de buurt komen van de uiteindelijke plek waar ze moeten zijn. Map lijkt erg geschrokken te zijn van het feit dat het een marrondorp is, maar wanneer ze in het marrondorp aan zijn gekomen en daar enkele dagen zijn verbleven, voelt Map zich toch wel op haar gemak.

Fragment 3
Blz. 86

‘Nee, misi.’ ‘Het is zwaar werk.’ ‘Dan kun je juist wat hulp gebruiken. Of…Wil je soms niet dat ik je help?’ O, nee, misi,’ haast Sery te zeggen. ‘dat is het niet, maar…’ ‘Maar…?’ ‘het is geen werk voor een *bakramisi,’ zegt ze verlegen. ‘Uw handen zijn zo zacht en glad, uw jurk…’ ‘O, nou… Ik ben niet bang voor een beetje aarde, er zijn toch geen mannen op je grondje?’

*bakramisi – Een licht(e) meisje/vrouw

het verblijf dat ze krijgen, wil ze graag nog een tijdje houden zo. In dit fragment leert Map Sery beter kennen. Ze biedt haar hulp aan en dat komt erg positief over bij Sery, nochtans laat ze dit niet merken. Gekozen om te laten zien dat Map zeker wel respect heeft voor het Nengra volk. Ik heb dit fragment gekozen, omdat Map een zeer goede band krijgt met Sery in de loop van het verhaal.

Inh. 6
Beschrijf drie situaties waarin jij anders zou handelen dan de personen in het verhaal. 1/Leg uit wat jij anders zou doen. 2/Leg uit hoe jij het zou doen. 3/Leg ten slotte uit waarom jij het zo zou doen.

Situatie 1: Tijdens de vlucht vanuit Overbeke, zijn Map en Kwasi op pad door het woud heen. Het woud is erg koud en nat. Kwasi vindt dat Map maar dicht tegen hem aan moet komen liggen, anders verkleumd ze. Maar Map denkt daar heel anders over en gaat liever alleen liggen. Ze brengt de nacht dus door onder een druppelende boom. Natuurlijk is ze na een paar uur helemaal verkleumd, dus gaat ze toch maar wel tegen Kwasi aanliggen.

Ik zou meteen tegen Kwasi aan gaan liggen! Brrr… lijkt mij echt veel te koud zo alleen liggen.

Situatie 2: Het moment dat Map te horen krijgt van Kwasi dat de slaven op Klein Helder mishandelt worden, pakt ze niet erg sterk aan. Ze gaat uit haar dak en wil meteen weg.

Ik zou het totaal anders aanpakken. Ik zou neef Olaf erop wijzen dat hij de slaven beter moet behandelen. Anders zou ik vertrekken, maar niet in de richting van het slavendorp. Gaat neef Olaf niet akkoord met het feit dat hij de slaven beter moet behandelen?… Dan zou ik dus vertrekken. Op de manier waarop Map handelt met de situatie vind ik niet erg slim. Ze zit hem alleen maar dwars en de relatie is ook niet erg goed. Terwijl Map toch een hele lange tijd zal moeten verblijven bij neef Map.

Sitatie 3: Wanneer Kwasi en Map aankomen in het slavendorp, wordt Map door alle vrouwen vies aangekeken. Map trekt er zich niets van aan. Ze wordt zo aangekeken, omdat ze een bakramisi is en dus niet thuis hoort in het slavenkamp.

Ik vind het heel slim van Map dat ze zich niets aantrekt van het feit dat de vrouwen haar zo vies aankijken, maar verderop in het verhaal laat ze zich eigenlijk wel doen door de opmerkingen die de vrouwen maken. Ik zou hierop fel terug reageren en laten merken dat ik helemaal een hun kant sta!

Waarom zou ik het zo aanpakken? Omdat ze moeten weten dat Map niet zomaar een klein meisje is. Ze weet goed wat ze wil en wat haar toe doen staat.

Keuzeopdrachten Persoonlijk Reactie

Mening
Werk de onderstaande opdracht uit. Doe dat zo uitgebreid mogelijk en vertel er altijd bij waarom je iets opschrijft. Zorg voor een duidelijke mening.

Pr 1. Kies 2 fragmenten uit het verhaal die je aan het denken hebben gezet.

1/neem de fragmenten over door die over te schrijven, te kopiëren of te scannen. Zet er altijd bij op welke pagina’s de fragmenten zich bevinden. 2/Leg duidelijk uit waarom je die fragmenten hebt gekozen. 3/Welke gedachten kwamen er in jou op bij het lezen van die deze fragmenten?

Fragment 1
Blz. 11

‘Denk toch eens aan je huid, kind, Weet je niet dat je zo pigmentvlekken oploopt?’ Ze geeft geen antwoord. Wat doen een paar vlekjes ertoe? In het slavendorp heeft ze ook niet altijd een parasol boven haar hoofd.Ze bijt op haar tanden om niet hardop te kreunen . de schaafwond schroeit vreselijk en druppeltjes bloed wellen op. Mama merkt het niet, ze tuurt nerveus over haar schouder.’Kwasi?’ Hij hurkt om in de tent kijken.’ja misi?’ ‘Spoor de boys wat meer aan, wil je?’ Ik zou graag voor het donker op Klein helder aankomen.’ ‘Goed misi.’ Soepel komt hij overeind. ‘Sneller,nengres! Nog sneller!’roept hij over de tent heen. De boot schiet vooruit.

Dit fragment heeft me voornamelijk aan het denken gezet, omdat de slaven echt als een soort honden worden gebruikt. ‘Spoor de boys wat meer aan’. Ik vind dat echt zo verschrikkelijk. Stel je voor dat wij dat waren! En ik vind het ook onvoorstelbaar dat het vroeger zo ging!

Fragment 2
Blz.

‘Ik maak je mijn echte zuster. Mijn bloed zal in jouw aderen stromen en jouw bloed in de mijne.’ Map begrijpt de bedoeling. Ze trekt haar arm uit zoals ze eerder Joelius en de andere mannen heeft zien doen. Sery grijpt haar hand en maakt een klein sneetje in haar middelvinger. Donkere druppeltjes wellen uit het wondje. ‘Nu jij.’ Voorzichtig doet ze hetzelfde bij Sery. Dan drukken ze de sneetjes op elkaar. ‘Zwart bloed in jou, blank bloed in mij,’ fluistert Sery. Met hun vingers tegen elkaar aangeduwd omhelzen ze elkaar. ‘Zolang ik leef, blijf je bij in mij. Waar en wanneer ik je ook tegenkom, altijd zal ik je herkennen.’ Map slikt om haar tranen de baas te blijven. ‘Ik vergeet nooit wat ik heb gezworen,’ zegt ze gesmoord. ‘Ik zal alles doen om de slaven te helpen.’ Sery glimlacht. ‘Dat weet ik.’

‘Zwart bloed in jou, blank bloed in mij,’ Dat heeft me aan het denken gezet. Dat verschil tussen Zwart en Blank is toch zo groot geweest! Echt onvoorstelbaar. Als je nu eens naar Europa kijkt. Dan is het dus de normaalste zaak van de wereld! Maar toen… In 1712! Wat een verschil zeg!

Dit was mijn boekverslag van het boek ‘Sisa’ van Joyce Pool.