Philip en de anderen door Cees Nooteboom

Verwachtingen en eerst reactie

Ik heb dit boek uitgekozen omdat ik thuis de serie ‘Penta Pockets’ heb, waar dit boek dus uit komt. Ik werd op een maandag ochtend verrast door de docent Nederlands toen deze zij dat wij nog een boekverslag moesten maken voor de komende periode. Uit schrik heb ik toen maar tussen de boeken opschool gezocht en vond ik dit boek. Ik herkende de titel uit de serie die ik thuis ook heb en aangezien ik geen pasje bij me had om het boek te lenen, heb ik maar besloten dit boek te kiezen.
Later vertelde de docent mij dat het een lastig boek is, wat ook bleek uit de eerste paar hoofdstukken.

Beknopte samenvatting en analyse

*Titelverklaring
De titel verwijst naar de hoofdpersoon Philip Vanderley en de mensen die hij ontmoet op zijn tocht door Europa.

*Motieven
Dit boek heeft een, voor zover ik kan oordelen, leidmotief: Philip gaat op zoek naar het Chinese meisje en zij is hierdoor het steeds terugkerende element wat een leidmotief nodig heeft. Het meisje is als het ware het ene wat Philips leven zin geeft.

*Perspectief
Ik-perspectief vanuit Philip Vanderley.

*Thema
De werkelijkheid achter de herkenbare werkelijkheid.

*Personages
De hoofdpersoon uit het boek is Philip Emmanuel Vanderley. Je komt niet veel te weten over zijn karakter, verder dan de conclusie dat hij een rustige jongen die weinig initiatief toont en op zijn achttiende door zijn oom aangespoord wordt om de wereld te verkennen.
Hetzelfde geld voor zijn oom: een oude man met veel levenservaringen die hij met zijn neefje wil delen, hij herkent zichzelf in hem. Maar goede indrukken van karakters en dergelijke kom je niet te weten.
Het Chinese meisje komt uit dromen van Philip en hij gaat uiteindelijk op zoek naar haar. Hij voelt zich sterk tot haar aangetrokken en wil haar dus vinden.
Jacqueline, Fey en Heinz zijn de ‘anderen’ in het verhaal, deze ontmoet Philip in zijn reis door Europa en brengen hem verder de volwassenheid in.

*Tijd
Het verhaal speelt zich net na de oorlog, van ongeveer 1945 tot ergens in de jaren ’50. De vertelde tijd van het verhaal is ongeveer tien jaar. De verteltijd is 150 bladzijdes, de verhouding tussen vertelde tijd en verteltijd is ongelijk: de vertelde tijd is langer dan de verteltijd, er worden
Philip is zes jaar als hij voor het eerst bij zijn oom op bezoek gaat. Zes jaar later komt hij weer en verblijft er dan twee jaar. Vervolgens gaat hij naar Frankrijk liften en na een paar maanden heeft hij een groot deel van Europa gezien.
Het verhaal verloopt niet chronologisch, er komen flashbacks en tijdsprongen voor in het verhaal. Tussen elk hoofdstuk zit een tijdsprong.

*Ruimte
Het verhaal begint en eindigt in het oude huis van zijn oom in het Gooi. Philip zoekt naar het Chinese meisje in Frankrijk, de Benelux, Duitsland en Scandinavië. Het verhaal speelt zich soms ook af in een droomwereld, wat het verhaal er niet makkelijker op maakt. De ruimte is vrijwel altijd buiten en het regent vaak.

*Stijl
Cees Nooteboom gebruikt lange zinnen met veel bijvoeglijke naamwoorden, maar weinig moeilijke woorden. Ik vond ook dat er veel ouderwetse woorden werden gebruikt. Door de combinatie van deze aanmerkingen vond ik de zinnen vaak onduidelijk.
Nooteboom gebruikt relatief weinig ruimtebeschrijvingen en laat de dialogen een beetje doods overkomen, maar dit heeft hij misschien met opzet gedaan om de flashbacks zo realistisch mogelijk over te laten komen.

*Samenvatting
Als zesjarige bezoekt Philip enkele dagen zijn oom Alexander. Zes jaar later komt hij opnieuw bij zijn oom. Hij blijft twee jaar bij hem en vertrekt dan naar Frankrijk. In Frankrijk maakt Philip kennis een monnik die hem vertelt over een Chinees meisje.
Op zijn zwerftochten door Frankrijk ontmoet Philip de anderen die hem hun levensgeschiedenis van desillusie en eenzaamheid vertellen. Zo ontmoet hij Jacqueline met wie hij een hele avond danst. Zij roert in hem aan dat hij zijn tijd doorbrengt met afscheid nemen en herinneren, en het verzamelen van adressen in zijn agenda als kleine grafstenen. Fey, een wreed, dierlijk meisje blijft volmaakt onverschillig onder de mannen die zich schaamteloos aanhaar opdringen. Voor haar is het leven een spel met alleen maar verliezers. Heinz is een epileptische jongen. Hij wilde al vanaf zijn jeugd in het klooster, niet omdat hij van God hield zoals de andere mannen in het klooster. Voor Heinz was het klooster een schuilplaats in een wereld waar hij zich niet thuis voelde. Daar had hij in ieder geval het gevoel dat hij ergens bij hoorde. Toch werd hij het klooster uitgestuurd nadat hij een toeval had gehad. Sargon wordt door de stem van de nieuwslezer op het spoor van zijn droom gebracht. Deze droom is een vergeten of verdrongen gebeurtenis uit zijn jeugd.

De anderen ervaren hunleven als één grote ontluistering van de verwachting die zij van het leven hadden. Philip is zover nog niet. De anderen zien in hem hun alter ego, het positieve van een bestaan waarin zij het negatief zijn geworden.
Het Chinese meisje weet niet alleen nauwelijks wie zij is, maar ze weet helemaal niet waarom zij leeft. Zij erkent daarmee een dubbele ongeschiktheid voor het leven: een uiterlijke ongeschiktheid die zich manifesteert in een wereldvlucht, en een innerlijke ongeschiktheid omdat zij elke levensvervulling afwijst. Toch is het Chinese meisje niet als de anderen. Ze ziet het leven als een liefelijke aangelegenheid en de tederheid opwekkend. Philip trekt met het Chinese door Scandinavië. Na haar vertrek keert hij bij zijn oom terug.

Oordeel & evaluatie

Ik vind het boek ‘Philip en de anderen’ maar een raar en ingewikkeld boek, totaal niet wat ik er van verwacht had. Voor mij persoonlijk is het een te ‘diep’ verhaal, ik hou meer van een beetje actie en spanning maar dan wel op een realistisch niveau.
Het taalgebruik was evenals het verhaal onduidelijk. Er waren weinig moeilijke woorden maar door de ouderwetse woorden, de langdradige zinnen met de vele bijvoeglijke naamwoorden wordt het verhaal als geheel onduidelijk en vergt het veel aandacht om zo de verhaallijn te begrijpen.

Nadat ik het boek uit had, snapte ik nog niet veel van het verhaal en heb ik besloten eerst een andere visie op het verhaal te lezen. Ik heb eerst door middel van een ander boekverslag het verhaal als het ware ‘geanalyseerd’, en vervolgens mijn eigen visie gegeven. Ik begreep ineens het verhaal stukken beter, maar nog niet zo goed als de vorige boeken waar ik boekverslagen over gemaakt heb.
Het maken van dit boekverslag heeft me in verhouding tot de drie andere dit jaar meer tijd gekost.