Perenbomen bloeien wit
Gerbrand Bakker

● Bibliografische gegevens
Auteur: Gerbrand Bakker
Titel: Perenbomen bloeien wit
Jaartal 1e druk: 1999
Aantal bladzijden: 143

● Wat gebeurt er in het boek?

Klaas en Kees, een tweeling, speelden met hun broertje Gerson vaak Zwart, een zoekspel waarbij de regel is dat ze hun ogen niet mochten opendoen en ze een voorwerp of plaats uitkozen waar ze dan naartoe moesten lopen. Wie het eerste bij die plek aangekomen was had gewonnen.
In de lente gingen ze met Daan, de hond, en hun vader Gerard naar hun grootouders Jan en Anna. Gerson en Gerard wilden een omweg langs de boomgaard zodat ze de perenbomen zagen bloeien. Op een kruispunt in de boomgaard kregen ze een botsing omdat Gerard niet oplette door een discussie tussen Gerson, Klaas en Kees of perenbomen of appelbomen nou wit of roze bloeien. Gerard kreeg veel glassplinters in zijn gezicht en Kees en Gerson braken hun armen. Gerson had een scheur in zijn milt en zijn ogen waren ernstig beschadigd.
Zijn milt werd verwijderd en hij was blind geworden. Hij lag anderhalve week in coma en kon niet accepteren dat hij voor altijd Zwart moest spelen.
In augustus bracht Gerard de broers en Daan naar Anna en Jan. Gerson had het erg naar zijn zin. Hij ging ’s avonds met Daan naar het meertje dat naast het huis lag. Hij ging het water in en beviel Daan op de stijger te lijven liggen. Gerson kwam niet meer boven water. Jan en Anna hadden door dat Gerson te lang weg bleef en haalden hulp. Even later werd Gerson uit het meertje gevist door een duiker. Gersons graf lag dicht bij de plaats op de begraafplaats dat hij vroeger vaak uitkoos voor Zwart.

● Waar gaat het boek eigenlijk over?

Thema: Het boek gaat over blind worden en de bijbehorende gevolgen.

Motieven:
- Zwart: Het boek begint met het spel zwart, ze blijven het ook regelmatig over het spel zwart hebben. Gerson wordt blind en blijft dus voor altijd zwart spelen, hij wordt er alleen nooit beter in.
Citaat: ‘’Vroeger speelden we het. We hebben het jarenlang gespeeld. Tot een half jaar geleden, toen deden we het voor het laatst. Daarna had het weinig zin meer.’’ Blz. 5

- Blind: Na het auto ongeluk werd Gerson blind. Dit is niet alleen voor hem een moeilijke periode maar ook voor de rest van de familie. Gerson ziet het vaak niet meer zitten waardoor hij later in het boek ook zelfmoord pleegt.
Citaat: ‘’Toen ik in het ziekenhuis lag, was ik nog niet echt blind. Dat kwam pas toen ik thuiskwam en ik wist dat ik altijd thuis zou blijven. Dit thuis, of later een ander huis. Thuis is een kooi’’ Blz. 104

- Familie: De familie staat centraal in dit boek. Gerson, Kees en Klaas zijn onafscheidelijk van elkaar, tot de dag dat Gerson blind word. Ook de
moeder die ze nooit gekend hebben speelt een rol, de kinderen hebben soms het gevoel dat ze iets missen.
Citaat: ‘’We kunnen er niets aan doen dat we een tweeling zijn. Dat is nu eenmaal zo. We kunnen zo nu en dan wel net doen alsof we geen tweeling zijn, bijvoorbeeld om iemand een plezier te doen, maar dat is en blijft een spel.’’ Blz. 22

- Perenbomen bloeien wit: Door deze zin wordt het ongeluk veroorzaakt. Deze zin bleef ook in Gersons hoofd rond spoken toen hij in coma lag. Zie titel verklaring.
Citaat: ‘’ ‘PERENBOMEN BLOEIEN WIT!’ ik ben hem kwijt, die zin. Het luchtte verschrikkelijk op. Ik had weer ruimte in mijn hoofd.’’ Blz. 60

Titel: Doordat Gerson een discussie met Klaas en Kees aan het voeren was of perenbomen of appelbomen nou wit of roze bloeien kregen ze het auto-ongeluk. Als Gerson in coma ligt blijft de zin ‘Perenbomen bloeien wit’ door zijn hoofd spoken zonder dat hij beseft dat de perenbomen het laatste was wat hij zag.

Personages:

Gerson: De hoofdpersoon in het boek. Gerson wordt na het ongeluk egoïstisch, onaardig en trekt zich vaak terug om alleen te zijn. Hij wordt ook steeds minder gelukkig, en slaapt veel. Hij is erg jaloers op de band die Kees en Klaas met elkaar hebben.

Gerard: De vader van de drie zoons. Zijn vrouw is vlak na de geboorte van Gerson naar Italië vertrokken. Na deze gebeurtenis is hij soms wat kribbig. De hond Daan heeft hij voor zichzelf aangeschaft maar deze twee kunnen het absoluut niet met elkaar vinden.

Kees en Klaas: De broers van Gerson. Je komt niet veel over hun persoonlijkheden te weten. Je ziet het hele verhaal door hun ogen.

Daan: De hond van het gezin, het is een jack russell terriër. Daan geeft het meest om Gerson en Gersons moeder.

● Wat vind je van het boek?

Emotieve argumenten: Ik kreeg erg veel gevoelens toen ik dit boek las. In het begin komt er nog wel humor in voor maar daarna wordt het vooral ellende. Ik werd erg verdrietig toen ik las dat Daan’s achterpoten zwaar waren geworden toen hij tijdens de botsing uit de auto was gevlogen. Niemand kwam hem extra eten en snoepjes geven en niemand gaf hem klopjes op zijn kop.

Esthetische argumenten: Ik vind de tekst niet opvallend qua woordgebruik en zinsopbouw. De tekst is wel origineel omdat de stukjes tekst erg kort waren maar toch bij elkaar horen. Doordat het in een soort ‘’wij’’ vorm is geschreven leest het gemakkelijk en snel.

Morele argumenten: Het komt niet echt ter sprake of de personen een standpunt hebben over goed of kwaad. Nadat Gerson blind is geworden gedraagt hij zich anders maar zijn familie vind dit niet vreemd, maar op den duur wel een beetje irritant omdat zij Gerson zo goed mogelijk proberen te helpen.

Realistische argumenten: De gebeurtenissen zijn erg geloofwaardig op me overgekomen omdat alles zeer gedetailleerd is verteld. Het was gemakkelijk om me in de gebeurtenissen in te leven omdat de gevoelens ook erg goed beschreven worden. Het is eenvoudig om je in Gerson in te beelden omdat het logisch is hoe hij reageert op het blind zijn.

Structurele argumenten: Er zijn 21 hoofdstukken, er staan geen nummers maar wel één of een paar woorden bij, daardoor kan je al een beetje inschatten waar het hoofdstuk over gaat. Ik vind de opbouw van het boek logisch, omdat het vaak chronologisch verteld wordt. Zo af en toe komt er een herinnering voor. Er zijn zes speciale hoofdstukken waarin je Gerson’s gedachten kunt lezen en er is ook één zo’n hoofdstuk van Daan. Deze tekst staat dan cursief gedrukt.

Intentionele argumenten: Waarschijnlijk wilde de schrijver duidelijk maken dat er ook op het platteland ernstige dingen kunnen gebeuren. Ook word het voor de lezer heel duidelijk hoe een blind kind zich kan voelen.

● Is het onderwerp nieuw voor je?

Het onderwerp over blind zijn is best nieuw voor me omdat ik er nog niet zo veel van afwist, het komt nu wel schokkender op me over als iemand blind is. Nu weet ik beter wat blindheid inhoud dan toen ik het boek nog niet gelezen had. Ik vond het een erg leuk boek met een originele draai aan alle dramatische dingen die het gezin overkomt.

● Verwerkingsopdracht

Recensie 1:
Recensent: Toef Jaeger
Recensietitel: Herhalingen in het polderland
Bron: NRC Handelsblad
Publicatiedatum: 30-03-2007

Toef Jaeger vindt ‘Perenbomen bloeien wit’ geen goede volwassen roman. Citaat: Perenbomen is als jeugdroman dus geslaagder: het accent ligt dan meer op het verhaal dan op de kunstgrepen. ‘Perenbomen bloeien wit’ vindt hij vergelijkbaar met ‘Boven is het stil’ omdat ze ongeveer dezelfde onderwerpen hebben. Citaat: De twee verhalen zijn samengesteld uit vergelijkbare ingrediënten: een tweeling, een dode broer, homoseksualiteit, de relatie tot de vader en een afwezige moeder. De personages zijn allemaal wat jonger, maar het drama, het auto-ongeluk, de polder: ze komen in beide boeken voor. Hij vindt het hoofdstuk waar de hond het drama van de blinde zoon die zelfmoord pleegt slecht, het is overbodig. Citaat: ‘’Deze manier van vertellen lijkt bedoeld te zijn om de waarheid te verzachten, maar het is eigenlijk een overbodige truc. Misschien niet voor het kinderboek - waarin het hondenperspectief de waarheid op een wat indirecte manier duidelijk kan maken. Maar daarmee wordt het drama niet indringender. Eén kort hoofdstuk vanuit het perspectief van de hond, heeft het karakter van een niet ter zake doende kunstgreep.’’
Hij vindt dat je ‘Perenbomen bloeien wit’ beter voor ‘Boven is het stil’ kunt lezen, anders wordt je teleurgesteld. Citaat: ‘’Wie Perenbomen bloeien wit leest na Boven is het stil, zal vermoedelijk enigszins teleurgesteld zijn en kan zich afvragen of Bakker een 'one-issue-auteur' is. Ook geeft dit boek met terugwerkende kracht een andere kijk op het 'debuut' Boven is het stil.’’

Recensie 2:

Recensent: Teunis Bunt
Recensietitel: De schijn van vredigheid
Bron: Nederlands Dagblad
Publicatiedatum: 06-04-2007

Het boek wordt vergeleken met het succes van het programma ‘Boer zoekt vrouw’.
Hij vindt dat de romantische hang naar het platteland er mede voor gezorgd heeft dat ‘Boven is het stil’ een enorm succes is geworden. Citaat: ‘’Wellicht dat die romantische hang naar het platteland er mede voor gezorgd heeft dat Boven is het stil van Gerbrand Bakker een enorm succes is geworden.’’ In hoeverre de huidige versie verschilt van die van acht jaar geleden kan Teunis Bunt niet beoordelen en het is voor hem ook moeilijk in te schatten of het nog steeds een boek is dat voor jongeren geschikt is. Citaat: ‘’Nu is er van dat boek een 'herziene en bewerkte versie'. In hoeverre de huidige versie verschilt van die van acht jaar geleden kan ik niet beoordelen en het is ook moeilijk in te schatten of het nog steeds een boek is dat voor jongeren geschikt is. In ieder geval is het nu (ook) een roman voor volwassenen.’’ In beide boeken van Bakker lijkt de vrede van het platteland te heersen, de vredigheid die de kijkers naar boer zoekt vrouw waarschijnlijk zoeken, maar juist in die omgeving voltrekking zich de rampen. Citaat: ‘’ Het lijkt een idyllische wereld en juist dat is het verraderlijke.
Het vredige decor is dat van een streekroman, waarin een boer zijn vrouw zou kunnen vinden en voor eeuwig gelukkig zou kunnen worden, maar de vredigheid is schijn. Achter het decor rommelt en woelt het. De zon schijnt, de bomen ruisen, maar er is een schrijnende pijn.’’

Recensie vergelijking en mening over oordeel van de recensenten:

In de recensie van Toef Jaeger gaat voor een klein beetje over de vergelijking van ‘Boven is het stil’ met ‘Perenbomen bloeien wit’. Ook bij de recensie van Teunis Bunt komt dit ter sprake. Het gaat eerst een groot gedeelte over het boek ‘Boven is het stil’ en daarna pas over ‘Perenbomen bloeien wit’. Teunis Bunt vergelijkt beide boeken met de serie ‘Boer zoekt vrouw’ dat erg populair was. Deze vergelijking vind ik een beetje vreemd. Ook snap ik niet goed waarom beide recensenten het zo veel over het boek ‘Boven is het stil’ hebben. Ze vinden het beide een beter boek dan ‘Perenbomen bloeien wit’ wat ik niet helemaal snap omdat ik ‘Boven is het stil’ nog niet gelezen heb. Beide recescenten zijn niet erg tevreden met het feit dat ‘Perenbomen bloeien wit’ nu ook een volwassen roman is. Ik ben het ermee eens dat ‘Perenbomen bloeien wit’ een jeugdboek is omdat het voor mij een makkelijk boek was, ik had hem zo uit. Het is overbodig dat Toef Jaeger het heeft over het hoofdstuk over Daan en over een passage over taal en waarneming dat hij ronduit langdradig vindt. Citaat: ‘’Eén kort hoofdstuk vanuit het perspectief van de hond, heeft het karakter van een niet ter zake doende kunstgreep….. Een passage over taal en waarneming is zelfs ronduit langdradig. 'We ontdekten dat het verdomd moeilijk is iets te zeggen zonder een toespeling te maken op zien.' Waarna anderhalve bladzijde lang voorbeelden volgen waar de auteur een beetje prat lijkt te gaan op zijn vondsten ('Niemand kroop meer door het oog van de naald', et cetera).’’ Ik vind het hoofdstukje over Daan wel leuk en die langdradige passage is juist weer eens wat anders, een afwisseling.