BESCHRIJVING

Zakelijke gegevens
Titel: Over de liefde
Auteur: Doeschka Meijsing
Verschijningsdatum eerste druk: 31 januari 2008
Aantal bladzijden: 237
Wint met het boek de AKO-Literatuurprijs 2008
Uitgegeven bij: Querido

Genre

“Over de liefde”is een psychologische roman over de verwerking van de drie grote liefdes die een vrouw op middelbare leeftijd heeft gehad.  

Samenvatting

Verhaalopbouw
Er zijn drie delen die geen titel dragen.

Deel I beschrijft de depressie waarin Philippa verkeert na het verbreken van de relatie en daarna het ongeluk dat haar overkomt. Dit deel wordt onderverdeeld in 9 hoofdstukken die wel een (korte) titel dragen. Het is november en die periode duurt tot de Kerst.

Deel II beschrijft de reis van de vier kinderen Van der Steur naar het kleine Zwitserse vakantieplaatsje waar het gezin vroeger een vakantiehuisje had. Het is maart. Dit deel heeft vier getitelde hoofdstukken.

Deel III beschrijft de ontmoeting van Philippa met haar eerste grote liefde Buri Vermeer en het definitieve afscheid van haar derde relatie Jula. Dit deel heeft vier getitelde hoofdstukken.

Deel I
Philippa van der Steur is een vrouw van middelbare leeftijd. Haar intieme vrienden noemen haar Pip en ze zit in het begin van dit deel in een vrij diepe mentale crisis, omdat de liefdesrelatie die zij met ene Jula (directeur van de Wereldomroep) na twaalf jaar beëindigd is. Julu die veertien jaar jonger is dan Pip, heeft haar in de steek gelaten voor een liefdesrelatie met een man die bovendien nog ouder is dan Pip. Zou het de wens om kinderen te krijgen zijn? Pip weet het niet. Het is november en Pip ontvangt een dvd waarop een tv-documentaire staat over Nederlands-Indië. Hij gaat o.a. over het Jappenkamp. Ze kent de afzender, Jan Vermeer, niet. Voordat Pip een relatie met Jula had, ging ze vijf jaar als partner om met Marit, die een echte kunstvrouw was. Een goede vriend van haar Jason, adviseert haar de dvd te bekijken en dan blijkt dat ze een van de belangrijkste figuren op de dvd wel kent. Het is Buri vermeer, een oud lerares van haar toen ze op de mms zat. Op deze Buri Vermeer was Pip stapelverliefd. Het begon al toen ze 12 jaar oud op die school kwam. Het is nu veertig jaar later en dat betekent dat Buri Vermeer achter in de zestig moet zijn. De zoon van Buri geeft aan dat de tijd in jet Jappenkamp van grote invloed is geweest op het leven van Buri. Zo vertelt hij de anekdote van de zware straf die Buri heeft gekregen in het kamp, toen ze een stuk hout had gestolen. Pip vindt de inhoud van de documentaire niet zo geslaagd.

Jula is een heel sportieve vrouw en wanneer ze samen met Pip op vakantie is geweest naar Toscane verandert er iets. Tijdens de vakantie was Jula begonnen over een Lat-relatie maar Pip had gedacht dat dit maar een grap was. Een ander verschil tussen beiden was dat Pip steeds bleef zeuren over een houtkacheltje dat ze graag wilde hebben, maar waar Jula niets in zag.

Jason is een bijzondere vriend: hij houdt er zelfs drie minnaressen op na. Hij neemt steeds de vrouw mee op zijn reizen die er het meest recht op heeft. Voordat hij op reis gaat, zegt hij tegen Pip dat ze eens iets moet doen aan de vlek op haar parketvloer. Pip gaat inderdaad op weg naar een gerenommeerde zaak, maar ze raakt verzeild in een bizar ongeluk. Als ze op een terras zit, ziet ze dat een cementwagen een tram niet meer kan ontlopen en ze zorgt met een handige actie ervoor dat ze twee vrouwen redt, die anders om het leven zouden zijn gekomen. Daarna valt ze tegen een paaltje en ze komt weer bij in het ziekenhuis, waar ze een schedelbasisfractuur hebben geconstateerd. Wanneer ze bijkomt, zitten haar drie broers aan het ziekenhuisbed. Ze praten over vroeger en vertellen over een ongeluk dat hun vader op één van de vakantiereizen ook was overkomen. Pip kan zich niet meer herinneren wat ze ging doen op de Willemsparkweg. Het is gewoon een gat in haar geheugen.

Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam krijgt een heel positieve recensie van Pip.

Dan komt ook Jula naar het ziekenhuis: ze heeft weliswaar de relatie verbroken, maar wil gewoon blijven omgaan met Pip die daar weer niets voor voelt. Pip krijgt van Jula te horen hoe ze eruit ziet: ze heeft een “blauwe bril”en omdat ze geopereerd is, heeft ze ook een kaal hoofd. Alles wordt nu aan de lezer duidelijk gemaakt. De gehele kennissenkring van Pip wist dat Jula al twee jaar lang vreemd ging met een man; alleen Pip wist het zelf niet. Waarschijnlijk wilde Jula een kin, maar helemaal zeker weten doet Pip dat niet. Wanneer ze uit het ziekenhuis komt, is het al half december. In een flashback wordt duidelijk gemaakt hoe Jula een einde had gemaakt aan de relatie. Pip was gastdocent geweest in Wenen over begrafenisrituelen en toen was het uitgekomen, wat iedereen om haar heen al wist. Dan analyseert Pip de drie liefdes die ze heeft gekend in haar leven.

De eerste liefde voor Buri Vermeer was groots en meeslepen, afhankelijk, al snel overgaand in macht en onderdanigheid, wreedheid en wedijver: duur zeven jaar

De tweede liefde voor Maret was onverwacht en verrukkelijk, lichtvoetig, onafhankelijk, verrassend, plotseling eindigend: duur 5 jaar.

De derde liefde was voorzichtig, groeiend, warm, vol genegenheid, stabiel, duur twaalf jaar.

Dan keert Jason in december terug van zijn reis. Pip heeft veel kaarten gekregen die ze niet heeft geopend. Jason ontdekt tussen de brieven een schrijven van Buri Vermeer. Hij denkt dat dit gene toeval kan zijn. Juli blijft erg behulpzaam, maar Pip wil haar de toegang ontzeggen. Voor haar is een relatie voorbij wanneer de één die verbroken heeft.

De stelregel ”Goede vrienden blijven”, vindt ze maar onzin.

Deel II
Het is maart. Pip gaat met haar drie broers (Lucas, Pieter en Brent) naar een klein dorpje in Zwitserland dat tegen de Italiaanse grens aan ligt. Het idee was bij Brent op de derde sterfdag van zijn vader opgekomen. Vroeger waren ze altijd in de auto naar dit dorpje gereden en ze bivakkeerden dan in een huis dat hun vader “overhandigd” had gekregen van een invloedrijke inwoner van het dorp met wie de vader van Pip veel optrok. (Floretti) Ze dronken ook samen te veel en deden soms dingen die het daglicht minder goed konden verdragen. Het huis is nu oud en vervallen en vrijwel niets waard. Ze knappen met zijn allen het huis wat op. Brent heeft echter een theorie dat er een bijzonder waardevol schilderij van Mantegna in het huis hing en dat hij wel te gelde willen maken. Wanneer z e ’s avonds bij elkaar zitten ,krijgen ze het natuurlijk over Jula en haar bijzondere verandering van liefde voor het heteroseksuele geslacht. Het is ook nog eens vreemd dat ze op een oudere man is gevallen. Na zo’n gesprek zegt Piap dat ze voor haar verjaardag een pistool wil hebben. Brent gaat op zoek naar het kostbare schilderij, maar kan het niet vinden. Dan willen ze het huis terugoverhandigen aan Floretti, maar die wil hen liever niet ontvangen. Zijn zoon die in een supermooie gele Ferrari rijdt, komt hem achterna en zegt dat het huis eigenlijk nooit van iemand is geweest. Brent denkt dat het geld van het schilderij in de Ferrari zit, maar zijn broers vinden dat hij niet zo achterdochtig moet zijn. Wanneer Pip in een bureau op zoek gaat, ziet ze dat het monogram dat ze vroeger heeft aangebracht B.V. nog steeds aanwezig is. (Buri Vermeer)

Deel III
Langzaam wordt het zwarte gat in het geheugen van Pip witter. Ze weet zich op een bepaald moment weer te herinneren waarom ze naar de Willemsparkweg is gegaan. Namelijk om adviezen over de vlek in haar parketvloer te krijgen.

Jason dwingt Pip om de twee brieven die ze van Buri Vermeer heeft ontvangen te openen. Dan blijkt dat Pip met haar actie op het terras het leven van Buri heeft gered en die wil haar daarvoor bedanken. Ze is de oud-lerares op wie Pip verliefd is geweest. Ze reist met de trein naar Abcoude en wordt daar ontvangen door de lerares op leeftijd. Dat doet ze twee dagen achtereen. Buri wil haar de story van haar leven vertellen. In het Jappenkamp had ze een blok hout gestolen, waarvoor ze dagen in afzondering had moeten zitten in een hok. Maar in tegenstelling tot wat iedereen dacht, was dat helemaal niet vervelend. Ze was namelijk als 12-jarige stapelverliefd geworden op de 25-jarige kampcommandant. Die had haar steeds verhalen (in het Japans) verteld. Toen ze wegging, had hij haar een gouden kettinkje gegeven. Dat krijgt Pip nu van haar omdat die haar leven heeft gered. Ook heeft Buri een massagekliniek en een medewerkster van haar, zal Pip bovendien een lekkere nek/schoudermassage geven. Wanneer ze heerlijk ontspannen raakt tijdens de massage, denkt ze dat de handen van de masseuse de handen van Buri zijn en Pip krijgt dan toch het lang verwachte orgasme voor haar liefde van Buri. Dat noem je met recht een uitgesteld orgasme (nl. van veertig jaar) Het is juli 2005 (bommen in de Londense metro)

Jula heeft intussen gevraagd of Pip op haar verjaardagsfeest wil komen. Allerlei vriendinnen van Jula komen ook: het zijn vrijwel allemaal roeisters. Er wordt lekker geroddeld over relaties die aangegaan zijn of juist verbroken. Wanneer Pip gaat staan om een toespraak voor Jula te houden, struikelt ze en valt ze in de Prinsengracht. Er zijn handen genoeg om haar te redden, maar Pip zwemt met een stevige schoolslag uit het leven van Jula weg. Verderop wordt ze door een actie van de brandweer en ambulancepersoneel op de kant geholpen.

Wanneer ze haar willen opnemen komt Jason bij toeval langs. Hij zegt dat hij haar zal thuisbrengen en voor haar zal zorgen die nacht.

PERSONAGES
De hoofdpersoon in Over de liefde is, Pip, een intellectuele vrouw van middelbare leeftijd die verlaten is door haar vriendin, Jula. Ze kan niet met de breuk omgaan, sluit zich af van de buitenwereld en wentelt zich in zelfmedelijden. Dan krijgt ze een ernstig ongeluk, dat een deel van haar geheugen aantast. Herstellende van het ongeluk probeert ze te achterhalen hoe het ongeval heeft kunnen gebeuren. Terwijl ze haar geheugen afstruint komen ook de herinneringen aan haar vroegere liefdes naar boven: Maret, de liefhebster van schone kunsten met wie ze vijf jaar gelukkig was en Buri, haar vroegere gymlerares op wie ze heimelijk verliefd was. Dan blijkt dat Buri ook één van de slachtoffers van het ongeluk was. De twee komen met elkaar in contact. Dan vertelt de vroegere gymlerares haar verhaal over de liefde. 

PERSPECTIEF
Het perspectief berust bij Philippa van der Steur (voor intimi Pip genoemd) Het is een vrouw op middelbare leeftijd (eind vijftig, begin zestig) (Doeschka Meijsing werd geboren in 1947 en er zitten waarschijnlijk wel enige autobiografische elementen in de roman) Het is een ik vertelster die in de o.v.t. het verhaal aan de lezer duidelijk maakt. Alle drie haar relaties zijn achter de rug.

 
MOTIEVEN, THEMA EN TITEL
In “Over de liefde “gaat het vanzelfsprekend over de liefde. Meijsing heeft in interviews aangegeven dat ze het liefst een soort essay zou hebben willen schrijven over de liefde, maar dat er uiteindelijk een roman uit kwam. Bovendien lijkt het boek een verslag van een autobiografisch element : Meijsing heeft een relatie gehad met Xandra Schutte die op een vergelijkbare wijze is beëindigd. In de ikfiguur Pip moeten we dan Doeschka zien en in Jula wordt dan Xandra gereïncarneerd.

De roman geeft aan hoe Meijsing o.a. denkt over heteroliefde en homoliefde, het homohuwelijk etc. maar ook wat voor schaamtegevoel je kunt krijgen wanneer je aan de kant wordt gezet voor een heteroseksuele opponent, zoals Pip in de roman overkomt. Bovendien wist de gehele omgeving van de nieuwe relatie van Jula, terwijl Pip onwetend werd gehouden. Dat bezorgt Pip een groot gevoel van schaamte: ze worstelt met veel vragen wanneer haar het ongeluk overkomt. Maar bij dit ongeluk komt ze bij toeval weer bij haar eigen eerste grote liefde voor een lerares op een meisjesschool. Die redt ze met een onbewuste actie het leven en deze vrouw wil daarna weer contact met haar. Dan wordt duidelijk dat deze vrouw ook haar hele leven lang geworsteld heeft met een schaamtegevoel, omdat ze liefde had opgevat voor een veel oudere kampcommandant die haar had moeten straffen voor het stelen van hout. Hout speelt bovendien als een rode draad door het hele verhaal: Pip wil in haar relatie met Jula steeds een houtkachel kopen (ze is op zoek naar warmte!) en in het Zwitsers/Italiaanse grensdorpje zijn de broers en Pip bezig om het vervallen huis weer op te knappen en achter houten panelen op zoek te gaan naar een mogelijk achtergelaten en waardevol schilderij.

Buri die dus een vroege exponent is van het Stockholmsyndroom (slachtoffers worden verliefd op hun kwelgeesten) schaamt zich voor haar liefde en het cadeau dat ze heeft gekregen (een gouden kettinkje) Pip krijgt het als beloning. Evenals een gratis massage van een vriendin van Buri Vermeer. Diens handen voelt ze over haar lichaam gaan en ze krijgt een “een bewegingsloos orgasme.” Daarna is ze letterlijk en figuurlijk klaar met Buri. Want voor Pip is het adagium: wanneer een geliefde de relatie verbroken heeft, wil ze eigenlijk geen gewone vrienden blijven. Jula denkt daar heel anders over en blijft contact zoeken met Pip. Die ziet niets in zo’n vriendschap: mooi is dan ook de slotscène waarin ze uit de handen van Jula zwemt, regelrecht in de handen van Jason. Dat is een echte vriend, namelijk geen relatie.

In de roman komen dus vele varianten van motieven met betrekking tot de liefde voor:
- eerste jeugdliefde
- heteroseksuele liefde
- lesbische relatie
- overspel
- vriendschap
- Stockholmsyndroom

Andere motieven:
- het geheugenverlies
- broers-zusrelatie
- het fatale ongeluk
- verschil tussen fantasie en werkelijkheid

De titel is natuurlijk niet lastig te verklaren. Meijsing wilde in eerste instantie een soort essay schrijven over de gevolgen van de liefde,( zie interview hierboven) maar het werd tenslotte een roman, waar in de hoofdpersoon met haar ideeën over de liefde op de loop ging. Die ventileert in het verhaal haar opvattingen over de liefde en haar gevolgen, over de impact van homoseksuele liefde ten opzichte van haar heteroseksuele opponent, over het homohuwelijk, over de eerste grote liefde in iemands leven. 

AUTEUR
Doeschka Meijsing (Eindhoven, 1947) schrijft verhalen, gedichten, essays en romans. Ze debuteerde in 1974 met De hanen en andere verhalen. Voor Tijger, tijger! (1980) ontving ze de Multatuliprijs. De tweede man (2000) werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs en betekende Meijsings doorbraak naar het grote publiek. Haar roman 100% chemie (2002) werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs en kan worden gezien als een opmaat naar Moord, haar deel van de spraakmakende roman Moord & Doodslag (2005), die ze samen met haar broer Geerten schreef. In 2007 publiceerde ze de kleine roman De eerste jaren en in 2008 volgde haar veelgeprezen bestseller Over de liefde die bekroond werd met de AKO Literatuurprijs 2008. Doeschka Meijsing heeft een indrukwekkend oeuvre op haar naam staan, dat in 1997 werd bekroond met de Annie Romeinprijs.

 
JOUW EINDOORDEEL
Ik vond het geen leuk boek, ik vond het te langdradig een kon me er niet in vinden. Het was goed geschreven maar het thema is niets voor mij. Toch was het wel leuk om eens een boekverslag te maken over een boek dat ik niet leuk vond. En ik hoop dat jullie het leuker vinden om dit verslag te lezen dan dat ik het vond om dit boek te lezen.