Op leven en dood door Anna Blaman

Titel (+ondertitel): Op leven en dood

Naam auteur: Anna Blaman

Plaats, jaar uitgave: Amsterdam, 1960

Jaar 1e druk: 1954

Gebruikt secundair materiaal: (minimaal 2 bronnen!)
1. Memoboekje

2. Kritisch literatuurlexicon
Genre: Roman

Literaire stroming: moderne Nederlandse literatuur

Aantal punten: 3

Nu zoek je een aantal gegevens over de auteur op. Denk aan geboortejaar (+ eventueel datum overlijden)., opleiding, bekroonde en verfilmde boeken, prijzen en persoonlijke gegevens.
Naam auteur: Anna Blaman
Belangrijkste gegevens: zie volgende blz.
Gebruikte bron(nen):*
Memoboekje

W2: VERWERKING: INHOUD 6 VWO '02/'03, PERIODE 2

Zoek in een secundaire bron ( Lexicon literaire werken, prisma uittrekselboek, memoreeks) een samenvatting van het door jou gelezen boek. Kopieer het en plak het hier in.

W3: realistische argumenten 6 VWO, '02/'03, PERIODE 2

Een aspect van de realiteit is de plaats waar het verhaal zich afspeelt.

Geef zo precies mogelijk aan in welke stad, in welk dorp het verhaal zich afspeelt.

Het verhaal speelt zich af in een stad. Dit is te concluderen uit de passages waarin de omgeving omschreven wordt: auto's, trottoirs, vele gebouwen. Bovendien zegt Stefan het zelf ook, dat hij geen natuurmens is en daardoor in de stad woont. Er valt te lezen dat de stad een havenstad moet zijn. Aangezien Anna Blaman in Rotterdam geboren is, zou het aannemelijk kunnen zijn dat het verhaal zich in deze stad afspeelt, maar directe verwijzingen zijn daar niet voor.

Zou het mogelijk zijn de plaatsen te bezoeken? Met andere woorden zijn de straatnamen, precieze locaties van kroegen en restaurants gegeven?

Neen, er worden geen straatnamen genoemd en er worden geen omschrijvingen gegeven die zouden kunnen duiden op het werkelijke bestaan van die plaats. De enige naam die er genoemd wordt, is café De Steiger. Deze bevindt zich in een natuurrijke omgeving en het wordt beschreven als een smalle rechthoek van grint, met de lengtezijde lans het water. Het water was vuil en er kwamen regelmatig schepen langs. Mocht het cafeetje in de werkelijkheid bestaan hebben, dan wil dat niet zeggen dat het nu nog bestaat. Misschien is het van naam en uiterlijk veranderd of al tientallen jaren geleden opgedoekt.

Vind je het belangrijk dat je iets uit de realiteit van het boek kunt herkennen?

Nee, niet direct. Het is natuurlijk wel leuk, maar niet noodzakelijk om over een bestaande plaats te lezen. Door een herkenning kun je als lezer meer geboeid raken, maar voor mij is dat niet nodig. Als ik vind dat een boek goed geschreven is, ben ik sowieso wel geboeid, dan voegt zo'n herkenning daar niks aan toe.

Schrijf in een goed lopend verhaal het gedeelte van de recensie over de realistische argumentatie m.b.t. de plaats waar het verhaal zich afspeelt.

Er zijn geen duidelijke verwijzingen naar een bestaande plaats te vinden, maar dit is niet erg. Het boek is op zichzelf al realistisch. Als lezer krijg je het idee dat Stefan zich in een stad bevindt die wij zo zouden kunnen bezoeken. Meer verwijzingen naar de realiteit zijn niet zo nodig, de omgeving is zonder die al realistisch genoeg.

W4 : emotivistische argumenten 6VWO 02/03 periode 2

In dit taakblad willen we weten of jij je in kan leven in de emoties van de hoofdpersoon
Welke emoties kwamen bij de hoofdpersoon naar boven?

Nr. Emotie in een woord Verklaring van de emotie.
1 Dood hart Stefan kon ooit houden van mensen. Stella heeft hem erg in deze gevoelens gekwetst door hem te verlaten en met haar verlieten vele gevoelens hem. Dit was een belangrijke schakel naar het doodse routineleven van Stefan. Hij vindt het leven niet mooi, heeft eerder het gevoel op een afgrond af te lopen. Het leven is voor hem niet de moeite waard om veel voor te voelen: of je nu rijk of arm bent, je zult altijd met problemen kampen. Hij leeft met een masker op en door zijn dode hart kan hij er niemand meer in toelaten en niet meer gekwetst worden.
2 eenzaamheid Doordat Stefan niemand meer in zijn hart toelaat en daardoor geen echte vrienden meer heeft staat hij er erg alleen voor wanneer hij hoort dat hij niet lang meer te leven heeft.
3 passie Vooral met zijn minnares Fransisca kon hij sterkte passie beleven en daardoor de wereld vergeten. Volmaakt romantisch en erotisch was zijn passie voor haar. Hij hield niet van haar en zij ook niet van hem, maar dat gaf niet. Als hij zich maar kon koesteren in dat allesoverwinnende gevoel van passie, dan was het al best. Hij kon, wat ik al zei, ook niet meer houden van mensen, dus was het mooi dat zij dit ook niet voor hem voelde.

Kun jij je daar iets bij voorstellen? M.a.w. begreep je de reacties van de hoofdpersoon?

Natuurlijk snap ik dat! Ik ben een minder doorleefd persoon dan Stefan, maar natuurlijk kan ik anderen dan nog wel begrijpen! Als de wereld voor jou de moeite waard niet is, en je bent bepaald geen optimistisch persoon, dan zijn er 3 mogelijkheden: zelfmoord plegen, doorleven met een constante pijn in je hart die te vaak gevoed wordt, of doorleven met een dood hart op een routinematige manier, zodat de ellende van de wereld jou niet meer raken kan en je veilig maar o zo eenzaam in je zelfgeweven cocon zit. Ik voel me ook wel eens eenzaam, als ik het idee heb dat m'n vrienden m'n vrienden niet meer zijn, of als ik te lang vrijgezel ben, maar hiervoor is altijd wel weer een oplossing. Ik kan mensen in mijn hart toelaten. Stefan kan dit niet en wil dit ook niet en daarom is dat gevoel van eenzaamheid erg logisch. Hij kan zich wel prettig voelen bij de momenten van passie. Het lijkt me hier gepast om enkel met 'ja' te antwoorden: 'Ja, op dit gebied snap ik de reacties van de hoofdpersoon, ja ik snap het gevoel van passie dat Stefan ondanks zijn dode hart kan hebben, omdat hij zich hierin verliezen kan en het hem aangenaam laat voelen.'

Schrijf nu een recensie in goed lopende zinnen wat betreft jouw emotionele betrokkenheid bij de hoofdpersoon van dit verhaal.

Het zou ontzettend saai zijn om je niet betrokken te voelen bij Stefan, want het hele boek gaat over zijn gevoelens, ideeën en gedachtes. Het lijkt mij persoonlijk vrij onmogelijk om dit boek te lezen zonder een greintje betrokkenheid bij de hoofdpersoon; ik vind hem regelmatig meelijwekkend, omdat hij niet met vreugde kan leven. Af en toe zou je willen schreeuwen:'Man, kijk nou eens om je heen, doe niet zo moeilijk en zie de vreugde van het leven en de wereld!' Maar helaas luistert hij niet. Ik heb niet om dit boek gehuild, wat ik jammer vond, want dat getuigd voor mij van geen ontzettend grote betrokkenheid. Wel heb ik Stefans trieste gevoelens kunnen delen en meegeleefd in zijn doen en laten. Van enige betrokkenheid was er dus zeker wel sprake. De schrijfstijl van de schrijfster heeft hieraan zeker meegeholpen: het was rustig geschreven, er gebeurde niet erg veel en daardoor had je alle tijd om je in de hoofdpersoon te verdiepen.

W5: morele argumenten 6 VWO, '02/'03, PERIODE 2

Morele argumenten leggen een relatie tussen het gelezen boek en morele beginselen. Handelingen van de personages kun je goed- of afkeuren op basis van je eigen morele overwegingen. Welke handelingen keur je goed of af. Noem kort tenminste drie voorbeelden..

Handeling Wat keur ik goed/af Waarom keur ik het goed/af
1. Niet meer om de wereld geven Af: de muur die Stefan om zich heen heeft gebouwd Door deze muur kan hij wel niet meer gekwetst worden en hoeft hij de pijn van de wereld niet meer te ervaren, hij kan zo ook niet meer om de wereld geven en de vreugde ervan zien.
2. Passie met dood hart
Goed: de passie
Af: het dode hart daarbij Met passie is echt niks mis, maar je kunt jezelf zoveel gelukkiger maken als je hierbij ook liefde ervaart. Ik vind het zo jammer voor Stefan! Er zijn heus wel vrouwen die passie en liefde met hem zouden willen hebben!
3. In discussie gaan met gelovige
Af: het mensen niet in hun waarde laten door ze met nuchtere argumentatie te overtuigen
Goed: proberen om mensen het wak in hun geloof te kunnen laten zien. Je zou mensen in hun waarde moeten laten. Laat ze lekker iets geloven als ze dat willen, zeker als ze daar gelukkiger van worden, zoals zijn collega zeker werd. Aan de andere kant is het wel goed om iemand aan het denken te zetten over een eventueel wak in hun geloof, omdat ze dan meer kennis hebben en beter kunnen bepalen of ze wel of niet willen geloven.

Schrijf nu dat gedeelte van een recensie dat jouw morele oordeel over de handelingen van de personages betreft. Doe dit in goed lopende zinnen. Vergeet niet je argumentatie te vermelden.

Ik vind het niet goed om het gedrag van iemand zomaar af te wijzen zonder eerst te kijken wat zijn beweegredenen daartoe zijn. Natuurlijk is het niet goed om onverschillig tegenover de wereld te staan, maar als dat voortkomt uit de behoefte om jezelf te beschermen tegen al het harde van de wereld en voorkomt uit ervaringen die erop wijzen dat de wereld de moeite waard niet is (eenzaamheid, leven in een illusie) dan zijn de handelingen van Stefan al een stuk beter te begrijpen.
Zo zou je ook op het eerste gezicht zeggen dat je passie met een dood hart zou afkeuren, maar dit zou op een gebrek aan inlevingsvermogen kunnen wijzen. Stefan hield van Stella. Stella verliet Stefan. Stefan bleef alleen achter. Stefan verleerde het houden van een vrouw en wilde het ook niet meer kunnen: houden van was verleden tijd.
Stefan ging ooit met een gelovige collega in discussie probeerde de grondvesten van haar geloof onderuit te halen. Ik zou dat niet direct goed kunnen keuren, omdat ik vind dat je iemand in zijn waarde moet laten. Maar Stefan wilde vooral de leugens in het geloof laten zien en dat vind ik niet slecht. Hoe meer kennis ze hebben, des te beter kunnen ze bepalen of ze wel of niet willen geloven.

W6: structurele argumenten 6 VWO, '02/'03, PERIODE 2

Een van de elementen die bij structuur ter sprake komt is het verband tussen de titel en de thematiek.

Wat is het thema van dit verhaal?

Liefde en lijden

Raadpleeg nu een secundaire bron. Wat is volgens de secundaire bron het thema?

Het verlangen, dat uit het menselijk tekort, de eindigheid wordt geboren, de hartstocht, de passie totterdood.

Wat is volgens jou de titelverklaring?

Stefan heeft moeite met het leven. Hij houdt niet van de wereld, maar toch wil hij in leven blijven.. De dood is belangrijk in zijn leven, omdat hij een ernstige hartkwaal heeft en omdat er belangrijke mensen dood gaan: zijn vader, Paul en Marian.

Raadpleeg nu een secundaire bron. Wat is volgens de secundaire bron de titelverklaring?

In letterlijke en figuurlijke zin heeft Stefan in verschillende rondes en strijd op leven en dood uitgevochten. Hij heeft zijn opstandigheid laten varen en een beslissende concessie moeten doen om verder te kunnen leven. Op een soortgelijke wijze als zijn arts hem dat voor zijn fysieke welzijn als leefregel heeft voorgeschreven, moet hij zich ook in zijn levenshouding zien aan te passen. In tegenstelling tot anderen loochent hij niet dat het menselijk bestaan een onherstelbaar gerief is. Maar alleen al doordat hij daar niet altijd aan wil denken, probeert hij nu in zekere zin een illusie te bewaren, zo lang als het leven hem dat toestaat.

Probeer nu aan de hand van de verzamelde gegevens een recensie te schrijven over de relatie tussen het thema en de titelverklaring.

Het verlangen en de passie gaven Stefan een mogelijkheid om te vluchten uit het bestaan, ze pleitten voor het leven, terwijl de eenzaamheid en de smart het leven niet ten goede kwamen. Om zijn opstandigheid tegenover de totale negativiteit van het leven te laten vallen en een nieuwe levenshouding aan te nemen, waren verlangen en passie nodig, die hij op het einde bij Jane vond. Daar kwam ook een soort van liefde bij kijken, wat voor Stefan als een belangrijke nieuwe stimulans gold.

W7: een recensie uit een krant of een opinieblad 6 VWO , '02/'03, PERIODE 2

Zoek nu een recensie uit de krant (NRC ,Volkskrant) of een opinieblad (HpdeTijd, Vrij Nederland, Elsevier) Je kunt hiervoor zoeken op het internet, maar je kunt ook naar de openbare bibliotheek in de stad gaan.
Plak de recensie hieronder en onderstreep de argumenten. Schrijf erbij met welke argumenten je te maken hebt.

W8: oordeel over de recensie 6 VWO, ‘02/’03, PERIODE 2

Geef nu in een lopend verhaaltje je oordeel over de recensie. Vind je de argumenten valide. Heb je iets aan deze recensie? Vind je de recensie goed opgebouwd?

De argumenten die gegeven worden, vind ik wel valide, maar het zijn er weinig. Ik krijg bij deze recensie niet de mening van 1 recensent te lezen, maar van meerdere en dat is wel interessant, het maakt het minder eenzijdig en zo kun je zelf makkelijker je mening vormen over het boek. Aan de informatie die hierin gegeven wordt, heb ik wel wat, zeker omdat ik zo een duidelijker beeld krijg van het existentialisme. Deze recensie is op zich wel goed opgebouwd, maar het lijkt mij waardevoller als er per onderdeel de mening van een aantal mensen wordt gegeven, in plaats van op deze manier, als een soort beschouwing. Er worden nu bijna enkel vernieuwingsargumenten gegeven, wat niet pleit voor de waarde van deze recensie.

Wg opzet betoog 6VWO 02/03 per2

Aan jou wordt gevraagd een korte spreekbeurt van 5 minuten te houden over het door jou gelezen boek. Schrijf hieronder de opzet in kernwoorden.

Hoofdpersoon: Stefan
Houdt niet van het leven
Zichzelf onverschillig gemaakt doordat hij gekwetst was door Stella
Belangrijke vrouwen: Fransisca: seks, Stella: liefde, Jane: nieuwe stimulans
Hartkwaal
Paul: soort vriend, fijngevoelige man, betrokken, verongelukt
Marian: zijn vrouw, hield van hem, maar was niet trouw, pleegt zelfmoord
Toch nog beetje gelukkig einde: Stefan en Jane komen samen.