Herman Heijermans – Op hoop van zegen

Inhoud:

Het eerste bedrijf begint in het huis van Kniertje. Clementine is een tekening aan het maken van Cobus. Dan komt reder Bos, haar vader binnen en vraagt of barend dienst wil nemen op zijn schip “De hoop van zegen”. Omdat Barend bang is om te varen slaat hij het aanbod af, wat Kniertje en Jo erg vervelend vinden. Vlak daarna probeert Kniertje Bos te overtuigen om haar zoon Geert dienst te laten nemen op het schip. Even later komt Geert thuis nadat hij zijn gevangenisstraf heeft uitgezeten. Hij is een echte socialist geworden in de gevangenis en heeft geen enkele spijt van het misdrijf dat hij gepleegd heeft, namelijk het slaan van iemand die hoger staat dan hem.

Het tweede bedrijf speelt zich af op Kniertje’s 61e verjaardag. Om 3 uur inde middag vertrekt de “Op hoop van zegen” met onder andere Geert, Mees en uiteindelijk wou Barend ook mee. Even later komen de vissersvrouwen en die komen Kniertje feliciteren. Een paar uur voordat de boot gaat vertrekken krijgen Geert en Bos ruzie, toen Geert een socialistisch lied aan het zingen is. Geert zorgde ervoor dat Bos ontslagen werd. Als straf mag Kniertje er niet meer schoonmaken. Vlak voordat de boot zou vertrekken is Barend bezorgd omdat hij van een scheepstimmerman heeft gehoord dat de “Op hoop van zegen” ontzettend rot is. Hij wordt uiteindelijk opgehaald door twee veldwachters omdat hij zijn contractuele verplichtingen moet nakomen. Kniertje voelt zich verdrietig en blijf beschaamd achter.

In het derde bedrijf is er een hevige storm. Omdat Kniertje ziek is krijgt ze een heleboel bezoek. Boekhouder Kaps en Clementine komen om haar beterschap te wensen eieren en soep brengen. Er worden allemaal verhalen verteld over vrouwen die hun kind of mand hadden verloren. Truus vertelt over wat zij allemaal heeft meegemaakt en ze eindigt met de woorden “De vis word duur betaald”. De verhalen werken op Jo’s zenuwen en Jo kan niet meer wachten om te zeggen aan Kniertje dat ze in verwachting is. De storm is nog steeds bezig.

Het vierde bedrijf is in het kantoor van Bos. Mathilde, de vrouw van Bos is bezig met een inzamelingsactie om de torenklok te financieren. Regelmatig komen er mensen vragen of er nog nieuws is over “De Hoop”. De waterschout verteld d.m.v. een telegram dat de “Op hoop van zegen” is vergaan. Alle 12 mensen zijn dood, o.a. Geert en barend. Het lijk van Barend spoelt iets later aan en word geïdentificeerd d.m.v. de oorringen van zijn vader. Clementine, Jo en Simon zijn boos op Bos omdat ze vinden dat hij wist van de slechte staat van de boot, en dat hij ze toch liet varen. Kniertje kan het niet meer aan en valt flauw. Mathilde troost haar door te zeggen dat ze weer mag schoonmaken en dat er in de krant een oproep naar steun wordt geplaatst.

Thema:

Ellende, omdat er allerlei problemen en ellendige levensomstandigheden in de maatschappij weergegeven worden.

Titelverklaring:

De titel is vooral ironisch bedoeld. “Op hoop van zegen” klinkt niet echt als iets positiefs, en dat is het ook niet want de vissers gaan allemaal dood. De enige die zegen viert is Bos want hij had er een verzekering op.

Personages:

Hoofdpersoon:

Kniertje Vermeer:

Kniertje is een 61 jarige vissersweduwe die bang is voor schaamte en snel tevreden is over hoe haar leven eindigt. Ook is ze huishoudster bij Bos
 

Bijpersonen:

Geert Vermeer:

Geert is de zoon van Kniertje. Hij is een socialistische jongen van 26 jaar die soms opstandig is.

Jo:

Is zwanger, verloofd met Geerd en woont bij Kniertje.

Barend Vermeer:

Barend is analfabeet, want hij kan niet lezen en schrijven. Hij is een bang persoon en 19 jaar.

Reder Bos:

Hij speelt de baas in het verhaal. Hij is getrouwd met Mathilde en heeft een dochter Clementine. Hij wil iedereen laten zien hoe goed en sterk hij is omdat hij zich hard omhoog heeft gewerkt.

Ruimte

- In het eerste tot het derde bedrijf in een vissersdorp aan de Nederlands kust

- Vierde bedrijf speelt het verhaal zich af in het kantoor van Bos

Genre

Vissersdrama

Opbouw

Het toneelstuk is opgebouwd uit vier bedrijven

Perspectief

Het verhaal geschreven in wisselende perspectieven, omdat om de beurt een persoon spreekt in de ik-vorm.