J. Bernlef
Onder Ijsbergen
eerste druk: 1981

Samenvatting

Het boek begint in het vliegtuig van Denemarken naar Groenland, waar Jakob Olsen als waarnemer naartoe is gestuurd door het gerechtshof van Denemarken waar hij een hoge functie (rechter) heeft. Hij moet daar gaan uitzoeken of het terecht is dat Jon Eira veroordeelt is wegens moord op zijn grotmoeder, of dat hij het slachtoffer is geworden van de botsing tussen de cultuur van de Denen en de van de Eskimo's. Jakob Olsen ontmoet verschillende mensen waar hij bevriend mee raakt. De belangrijkste hiervan is Lina Krog die zijn gids wordt. Als hij haar heeft ontmoet dan bevindt je je wisselend bij Lina en Olsen. Je komt er in de loop van de tijd achter dat Olsen wel een kortstondige relatie met Lina wilde. Lina zag dat ook wel zitten, want in het verhaal komt ze een keer klaar terwijl ze aan Olsen denkt. Als op een dag Olsen naar Eqe vertrekt om te kijken waar de moord heeft plaatsgevonden wordt hij vermoordt door een Eskimo met een mes. Lina vertrekt dan uit Groenland en gaat in Kopenhagen wonen vlakbij de vrouw van Olsen. Het toneelstuk in het verhaal, maar wij als vier havo leerlingen niets van snappen, speelt een heel belangrijke rol in het boek. Dit toneelstuk wordt een groot succes.

Personages

Jakob Olsen
Geboren op 23-10-1912. In het boek is hij 65 jaar. Hij heeft een hoge functie aan het gerechtshof van Denemarken. Hij wordt op een dag gevraagd om naar Groenland te gaan. Als hij daar aankomt blijkt zijn vader te zijn overleden. Eerst denkt hij dat hij niet zo mee zit, maar later wordt hij toch onzeker. Olsen heeft altijd ontzag voor zijn vader gehad. Zonder zijn baan is Olsen eigenlijk niets, hij is eenzaam. Hij is formeel, afstandelijk, redelijk zelfverzekerd en energiek. Vroeger door zijn vader is hij helemaal gecontroleerd en gestuurd. Hij mocht geen economie gaan studeren, zoals hij zo graag wou. Hij werd gedeeltelijk gedwongen om rechter te worden. Aan het eind van het boek wordt hij vermoordt.

Thema

De cultuurbotsing tussen het Deense Gerechtshof en Groenland.
Jakob Olsen staat symbool voor het westen en Jon Eira staat voor de Eskimo's. De bewoners van Groenland leven nog steeds zoals 3 eeuwen geleden. Motieven: - Ijsbergen,
- Bier,
- Vis,
- Muggen,
- Het 'eeuwige' licht,
- Eenzaamheid en
- Het toneelstuk.

Motto

Klein zijn de stranden,
Van kleine meren,
Klein is der mensen geest,
Niet alle mensen,
Zijn even verstandig,
Heel de mensheid is half.

Persperctief

Het verhaal is voornamelijk geschreven vanuit de personale verteller. Soms beleef je mee wat Jakob Olsen beleefd, soms heb je dat met Linda Krog. In het verhaal zitten ook momenten dat er een ik-perspectief is (bij brieven).

Titelverklaring

Ik denk dat het boek "Onder Ijsbergen" heet, omdat de hoofdpersson, Jakob Olsen, weinig begrijpt van de mensen om hem heen, maar af en toe komt er wat onder de ijsbergen vandaan en komt hij dingen over mensen te weten. Een andere mogelijkheid als verklaring zou misschien kunnen zijn dat het verhaal zich afsppelt in Groenland en daar zijn hoge ijsbergen.

Plaats en ruimte

Het verhaal speelt zich op de eerste paar bladzijdes af in het vliegtuig van Kopenhagen naar Jakobshavn. In het boek speelt het zich vooral af in het hotel waar Jakob logeerd en bij Lina thuis.
De schrijver heeft naar mijn mening de juiste plek uitgekozen waar het verhaal zich afmoest spelen, want Olsen moet gaan waarnemen en dat moet hij natuurlijk doen op de plaats waar de moord is gepleegd.

Opbouw

Het boek telt 165 pagina's, onderverdeelt in 5 hoofdstukken (aanduiding door datum). Die hoofdstukken hebben weer subhoofdstukken en die worden aangeduid door cijfers.

Tijd en werkelijkheid

Het speelt zich af in de tegenwoordige tijd. Het wordt niet chronologisch verteld, want het bevat enkele flash-backs (bv. Lina Krog die aan haar periode in NY terugdenkt) Het speelt zich af in 1975. Dit staat aangegeven in het boek. Alles in het boek zou werkelijk gebeurt kunnen zijn.

Verteltijd en vertelde tijd

Verteltijd : 165 bladzijdes. Vertelde tijd : 5 dagen. Er is weinig sprake van tijdsuitbreiding, ook is er weinig van tijdsverdichting.

Stijl

Ik vond het een vrij makkelijk te lezen boek, lettend op de formulering van zinnen en woorden. Er zit weinig humor in het boek.

Genre

Psychologische roman er wordt beschreven hoe Olsen handelt in een bepaalde situatie hij kan bepaalde zaken, zoals de beweegredenen van Jon Eira om z'n grootmoeder te vermoorden, niet begrijpen door z'n eigen karakter.

Waardeoordeel

Ik vond het een goed boek om te lezen, dit kwam doordat alles in het boek waargebeurd kan zijn en dat vind ik erg belangrijk in een boek. Het thema, verschil tussen Denenmarken en Groenland, vind ik ook wel goed verzonnen. Alleen het verhaal op zich vond ik niet zo boeiend. Ik vond het een erg saai boek, maar dat kwam waarschijnlijk omdat er totaal geen humor in het boek zit. Het einde vind ik ook niet leuk, want Olsen had van mij niet vermoord hoeven te worden. Het was leuker geweest als Lina en Olsen een heftige relatie zouden opbouwen. Misschien wel zielig voor de vrouw van Olsen, maar dat geeft niet.