Dit boek werd mij aangeraden door mijn docent toen ik nog boeken nodig had voor mijn leeslijst. Ik vertrouwde erop dat het een leuk boek was om te lezen, maar vond het zelf een beetje een duister boek. De hoofdpersoon was best wel in zichzelf gekeerd en geconcentreerd op de die goeie oude tijd.

 De ik-figuur en Oeroeg zijn beste vrienden. Oeroeg is de zoon van Sidris en Deppoh. Zijn vader werkt bij de onderneming van de Nederlandse administrateur. De jongens doen alles samen, van jongs af aan. Waar Oeroeg is, is de Nederlandse jongen, en andersom. De ik-figuur heeft tijdens zijn kindertijd niet door dat Oeroeg in rang lager staat dan hij. Dat merkt hij pas als het personeel Oeroeg een beetje gaat plagen en als hij door krijgt dat zijn vader liever niet wil dat hij met Oeroeg omgaat. Toch is Oeroeg de belangrijkste persoon voor hem. Het is de vader van de ik-figuur een doorn in het oog dat hij zo slecht Nederlands spreekt. Daarom wordt meneer Bollinger ingehuurd om hem persoonlijk les te geven. Oeroeg luister altijd mee en pikt er veel van op.

Op een avond gaan Oeroegs ouders, Bollinger en nog wat gasten naar Telage Hideung, het Zwarte Meer. De ik-figuur mag mee. De groep is aangeschoten en wild. Ze varen met een vlot het meer over, maar een stuk vlot breekt af. De ik-figuur raakt verstrikt en Deppoh probeert hem te redden maar hierdoor verdrinkt hij zelf. De vader van Oeroeg is dood. Hierdoor moet de familie van Oeroeg verhuizen. Maar omdat de ik-figuur zo gehecht is aan Oeroeg, mag hij blijven. Ze reizen samen elke dag naar school, echter wel voor elk een andere school in Soekaboemi.

De ouders van de ik-figuur scheiden en hierdoor komt hij bij Lida in Soekaboemi te wonen. Als blijkt dat hij Oeroeg heel erg mist, mag hij er ook komen wonen. Lida raakt heel erg op Oeroeg gesteld en geeft hem alles wat hij nodig heeft. Ze ziet namelijk dat hij erg slim is en ze wil hem de kans geven te studeren. Oeroeg laat zo min mogelijk merken dat hij een inlander is en schaamt zich voor zijn afkomst.

De ik-figuur gaat naar een internaat van de HBS in Batavia. Later komt Oeroeg daar ook terecht omdat hij wel wat structuur kan gebruiken. Hij misbruikt Lida’s goedheid nogal door ’s avonds laat weg te blijven en naar bed te gaan met andere huurders uit Lida’s pension. Op het internaat groeien de jongens nog verder uit elkaar doordat Oeroeg toch echt een inlander is en de andere jongens dat niet accepteren. Oeroeg gaat naar de MULO waar voornamelijk halfbloedkinderen zitten. Hier voelt hij zich beter thuis. Na de MULO gaat Oeroeg medicijnen studeren in Soerabaja. Lida betaalt ondertussen alle kosten van Oeroegs opleiding. Tijdens zijn studie krijgt hij interesse in de politiek en keert Oeroeg zich tegen de Nederlanders, en dus ook tegen de ik-figuur.

De ik-figuur gaat studeren in Delft. Sporadisch contact hebben alleen hij en Lida nog, eerst nog weleens met een korte krabbel van Oeroeg maar steeds minder. Als de ik-figuur klaar is met zijn opleiding, keert hij terug naar zijn geboortegrond - maar alles is anders geworden.

Naam roman: Oeroeg                                  schrijver: Hella s. Haasse

Tijd

Het boek is geschreven voor 1945, toen er nog een Nederlands-Indië was. Oeroeg is chronologisch verteld en dit was ook makkelijk om te volgen. Verder werden er best wel wat tijdsprongen gemaakt in het boek, waardoor je plotseling bijna een jaar verder was in het verhaal. Het boek is geschreven vanaf de tijd dat de hoofdpersoon nog een klein kind is tot het afstuderen.

Ruimte/plaats

Waar

        Sfeer

        Spanning

        Bevestigend

        Tegengesteld

Symbolische ruimte

Thematische ruimte

 Het verhaal speelt zich af in Nederlands-Indië, de sfeer in het verhaal is erg nauw. Het boek is geschreven alsof het ik-figuur in een kleine wereld leeft, hij woont in een mooi groot gebied waar voor een klein kind veel te ontdekken viel en toch had je het gevoel dat zijn denkwereld niet veel groter was.

Personages

  Karakter

              round

              flat

              karikatuur

              type

  hoofdpersoon

          (bijfiguren)

 Identificatie (speaking names)

Oeroeg

Oeroeg veranderd veel in het verhaal. Hij is slim, leergierig en ambitieus. Oeroeg heeft goed in de gaten hoe de verhoudingen zijn, al als hij jong is. Hij kan in feite een beetje meeliften op de vriendschap met de ik-figuur. Zo komt hij ook terecht bij Lida die voor hem zorgt en zijn opleiding betaalt  omdat ze potentie in hem ziet. Bij Lida krijgt hij veel vrijheid en hierdoor gaat hij van stille jongen naar een verwende puber. Eerst verloochent hij zijn afkomst maar komt daar later weer op terug en keert zich dan tegen de Nederlanders.

Ik-figuur

Hij heeft geen naam in het boek maar vertelt wel het hele verhaal. Een naïve jongen die niet doorheeft dat zijn vriend lager staat in rang dan hem. Hij verandert in het verhaal doordat hij op latere leeftijd leert hoe de wereld in elkaar steekt.

Lida

Lida heeft een pension in Soekaboemi, en verhuurt daar kamers aan gasten. De ik-figuur komt bij haar in huis wonen en ze zorgt voor hem en later ook voor Oeroeg. Lida is verpleegster en ongetrouwd. In het boek wordt benadrukt dat verpleegsters meestal eenzame vrouwen zijn. Als Lida Oeroeg leert kennen ziet ze hem een beetje als haar eigen kind, omdat ze dat wel graag zou willen. Oeroeg kan doen wat hij wil bij Lida, en Lida laat het maar gebeuren. Ze blijft het hele verhaal dezelfde persoon.

Handeling

Thematiek:

          Motieven

Grondmotief/thema

          Klassiek

          Leidmotief

titelverklaring

Vriendschap

Het voornaamste thema is de vriendschap tussen Oeroeg en de ik-figuur. De vriendschap is gebaseerd op het feit dat kinderen zo puur zijn ze nog klein zijn. De jongens beseffen op jonge leeftijd niet wat voor soort vriendschap ze hebben, dat het in de toekomst niet goed zou kunnen gaan. Ze horen bij elkaar, zo voelen ze dat. De vriendschap blijkt echter niet bestand tegen de veranderingen die de jongens doormaken tijdens hun pubertijd en studie.

Het motief is eenzaamheid

De ik-figuur voelt zich vaak alleen en Oeroeg is eigenlijk de enige die echt dichtbij hem staat, en zelfs Oeroeg was soms ver van hem af. Zonder Oeroeg heeft hij niemand.

Het boek heet Oeroeg omdat dat de naam was van de beste vriend van de ik-figuur.

Perspectief         +betrouwbaarheid

+spanning

+verteller:

Ik-verteller

      vertellende ik

       belevende ik

 personaal:

       Hij/zij verteller      Alwetend/auctoriaal

Er is een achteraf vertellendek-verteller. Dit merkte ik in het begin al.

“Oeroeg was mijn vriend.

De verteller verteld vanuit de ik-figuur hoe het is geweest om vrienden te zijn met Oeroeg.

Type boek:

Soort:

Motto:

Roman

Dagboek

"Oeroeg was mijn vriend"

 Ik vond Oeroeg een leuk boek om te lezen. Ik vind de schrijfwijze van de schrijfster heel makkelijk lezen. Het einde van dit boek klopt precies, aan het einde van het boek is ook de vriendschap compleet ten einde gekomen, terwijl de jongens in het begin van het boek niet zonder elkaar konden. Het boek geeft dan ook een goed beeld hoe de situatie in die tijd was in Indië. Veel mensen hebben denk ik vriendschappen kapot zien lopen door de oorlog tussen Nederland en Indië.

Het schrijven van het verslag heeft mij geen andere kijk op het boek gegeven, omdat ik al veel over het boek nadacht en waarom het verhaal zo was.

 Mening Etsel over het boek 'Oeroeg'

blindheid voor onderdrukking
Het knappe van dit boek is de blindheid waarmee de ik-figuur leeft wordt beschreven. Hij heeft lange tijd niet in de gaten dat Oeroeg eigenlijk anders is dan hij. Als kind heb je natuurlijk zoiets ook niet echt in de gaten. Je ziet elkaar als gelijkwaardig en houd je niet met politiek bezig. Een vriend is een vriend. Maar toch, Oeroeg voelt de ondergeschiktheid wel. Haasse heeft dus willen uitdrukken dat je pas de ongelijkheid merkt als je zelf gediscrimineerd wordt. Wat voor mij vervolgens dan het meest in het oog springt is het feit dat de hoofdpersoon in Nederland de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt en weet wat het is om onderdrukt te worden. Waarom had hij dan daarna niet meer begrip op kunnen brengen voor Oeroeg en diens strijd voor vrijheid?

vriendschap
Omdat we alleen de gevoelens van de hoofdpersoon kunnen lezen, weten we niet hoe Oeroeg de vriendschap al die tijd heeft ervaren. Was het slechts een gespeelde vriendschap omdat hij zich onderdanig voelde? Of was de vriendschap echt, maar hebben de nationalistische gevoelens daar een abrupt einde aangemaakt?

Nederlands koloniaal verleden
Moet de Nederlander zich overigens anno 2009 schamen voor haar koloniale verleden? Gedeeltelijk wel. Er zullen best positieve dingen zijn gebeurd in Nederlands-Indië onder Nederlands bestuur, maar de manier waarop inlanders als tweederangs burgers werden behandeld verdient geen schoonheidsprijs. Daarbij dient echter te worden opgemerkt dat het na de kolonisatie van Nederlands-Indië ook niet altijd goed is gegaan in Indonesië. Zo was president Soekarno een autoritaire leider. Er werden tussen de 500.000 en 1 miljoen mensen gedood tijdens zijn bewind. Einde aan kolonisatie betekent dus niet automatisch dat de inheemse bevolking in vrijheid kan leven.

eenvoudig taalgebruik
Het boek is in mooie eenvoudige zinnen geschreven. Je proeft de sfeer van Indonesië, hoewel ik zelf nooit in het land ben geweest. Toch weet de schrijfster de omgeving zo goed te omschrijven dat je ook zonder er geweest te zijn er een goede voorstelling van kan maken. Daarbij dient natuurlijk wel opgemerkt te worden dat het boek uit 1948 dateert en er ondertussen in Indonesië natuurlijk ook al weer heel wat is veranderd en gemoderniseerd.

 Ik vind het een goeie recensie die in weinig woorden de essentie van het boek heeft samengevat.

p 2 februari 1918 wordt Hella (Hélène) S. (Serafia) Haasse in Batavia geboren. Zij is dochter van de concertpianiste Katharina Diehm Winzenhöhler en Willem Hendrik Haasse, die in Nederlandsch-Indië de belastingontduiking bestreed. In 1920 vertrekt het gezin Haasse voor een twee jaar durend verlof naar Nederland. Hélène is niet alleen en heeft ook nog een broertje Willem.

In 1922 keert de familie terug naar Indië, naar Soerabaja. Hier gaat Hella Haasse naar de kleuterschool en als zij zes jaar is naar een katholieke lagere school waar zij les krijgt van de nonnen. In 1924 wordt haar moeder ziek en moet opgenomen worden in een sanatorium in Davos. Zij neemt de kinderen mee naar Europa. Hella woont bij haar moeders moeder in Heemstede en vervolgens in een kinderpension in Baarn. In 1928 is de moeder hersteld van haar ziekte en zij steken weer over naar Nederlandsch-Indië. Na een jaar Bandoeng en een kort verblijf in Buitenzorg, verhuist het gezin naar Batavia, waar Hella naar het lyceum gaat. Daar wordt haar liefde voor de Nederlandse literatuur gestimuleerd. Het zijn vooral de Nederlandse dichters die tot de verbeelding spraken: Slauerhoff, Roland Holst. Als kind heeft ze behoefte alleen te zijn maar ook een behoefte erbij te horen, opgenomen te worden in de groep. Deze twee kanten van haar karakter komen wel eens met elkaar in botsing, ze is bang haar individualiteit in de groep te verliezen.

Na het eindexamen in 1938 vertrekt ze naar Nederland om aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam Scandinavische Talen en Letteren te gaan studeren. De bedoeling is dat het gezin in 1940 in Nederland herenigd zal worden, maar door het uitbreken van de oorlog verloopt alles anders. De ouders worden tijdens de Japanse bezetting van Nederlandsch-Indië geïnterneerd en pas in 1946 zien zij in Nederland hun dochter, inmiddels getrouwd, terug.

In 1941 beëindigt zij haar studie Scandinavische Talen en Letteren en doet toelatingsexamen voor de Toneelschool in Amsterdam. In 1943 doet ze eindexamen aan de Toneelschool en speelt in een aantal voorstellingen. Na haar huwelijk met mr. Jan van Lelyveld in 1944 beëindigt Haasse haar professionele toneelactiviteiten.

Vanaf 944 schrijft ze vooral proza. In 1948 verschijnt Oeroeg anoniem ter gelegenheid van de Boekenweek. Lezers mogen raden wie de auteur is. (In het najaar van 1993 is de verfilming van Oeroeg uitgebracht, onder regie van Hans Hylkema). Met haar debuut heeft ze veel succes. Sindsdien verschijnen regelmatig boeken van haar hand. Opvallend zijn haar historische romans. De eerste verschijnt in 1949, Het woud der verwachtingen, waarin ze het leven van Charles d’Orleans beschrijft. Haar oeuvre omvat vele historische romans. Haasse plaatst de hoofdpersonen in hun eigen tijd, maar vooral de psychologie van de personages krijgt de aandacht.

‘Ik heb nooit de behoefte gehad om verschrikkelijk autobiografisch te werk te gaan. Mijn eigen leven is niet alleen van mij, het is ook het leven van mijn man, mijn kinderen, ouders en grootouders. Er zijn zoveel mensen bij betrokken als je werkelijk over je eigen leven gaat schrijven.’ (Haagse Post, 21-4-1990)

Op 15 december 1947 wordt Ellen Justine geboren, op 8 maart 1951 wordt dochter Marina geboren. In augustus 1981 verhuist Haasse met haar man naar het Franse plaatsje Saint-Witz, vlak bij Parijs.

In augustus 1990 keren Haasse en haar echtgenoot terug naar Nederland. In april 1992 ontvangt zij uit handen van koningin Beatrix de Eremedaille in Goud voor Kunst en Wetenschap in de Huisorde van Oranje.

In september 2011 overlijdt Hella Haasse op 93-jarige leeftijd.

Over de thematiek in haar werk heeft ze in een interview in 1980 gezegd:

Mijn thematiek is dat alles en iedereen verbonden is. Dat niets op zichzelf staat. Allerlei schijnbaar zinloze gebeurtenissen doemen in je leven op waarvan je aanvankelijk de samenhang niet ziet, maar die later met elkaar in relatie blijken te staan.