Noorderzon door Renate Dorrestein

Auteurs: Renate Dorrestein

Titel: Noorderzon

Druk: 6e druk

Uitgever: Pandora Plaats: Amsterdam Jaar: 2001

Jaar van eerste druk: 1986

Aantal pagina’s: 231 pagina’s

Indeling: Het boek bestaat uit twee delen.

Motto: Er zijn mensen die Voodoo afdoen als bijgeloof. Maar dat is niet verstandig…

Samenvatting:

Het verhaal speelde zich grotendeels af op een onbekend en geïsoleerd eiland dichtbij Israël, ergens tussen 1980 en 1990. Het verhaal ging over een jonge en energieke vrouw van dertig, Topaas. Ze hield veel van drank en zat daarom vaak, dronken op de fiets. Een ongeluk was daarom bijna onvermijdelijk. De automobiliste die voor haar moest uitwijken, kwam om het leven. Topaas raakte zelf ook zwaargewond bij dit ongeluk maar ze mocht het ziekenhuis na twee maanden al verlaten. Ze zat vol met schuldgevoelens: want zij was degene die dronken was. Topaas was er heilig van overtuigd dat zij ‘het Boze oog’ bezat. Om ‘het Boze oog’ kwijt te raken moest ze naar een klooster op een onbekend en geïsoleerd eiland gaan.
Topaas vertrok dan ook meteen en liet haar verloofde met veel vragen achter.

Na een lange reis kwam ze bij het eiland aan. Daar ontmoette Topaas allerlei vreemde figuren: Spider, een zeer aantrekkelijk man die met zijn zus ,Adrena, was getrouwd. Samen kregen ze een zoon, Wants, die geestelijk en lichamelijk gehandicapt was. In het klooster ontmoette Topaas de stoker, Carebara: een Duitse man die door Lepra was verminkt. De abt van het klooster kon niks doen voor haar en Carebara adviseerde Topaas om het probleem naast zich neer te leggen: ‘je kan jouw lot niet veranderen.’ Topaas luisterde echter niet naar het advies en probeerde boete te doen voor haar verleden. Ze dacht haar ‘Boze oog’ kwijt te kunnen raken door Wants (die doof was) te leren spreken. Maar toen sloeg ‘het Boze oog’ van Topaas weer toe. Tijdens een lange wandeling stortte Wants het ravijn in. Hij was het enige kind op het eiland. De eilandbewoners waren razend op Topaas en ze lieten haar niet gaan. Maar Topaas wist toch na een spectaculaire ontsnapping het vasteland te bereiken.

Thema

Het hoofdidee van het boek is dat je soms jouw problemen beter naast je kunt neerleggen. Je kunt niet altijd al jouw problemen oplossen. Soms lost je een probleem op door het met rust te laten.
Voorbeeld uit het boek:

De stoker:

Laat me eens raden. Je denkt je boete te doen. Wat had je in gedachten? Met kiezelstenen in jouw schoenen zevenmaal het eiland rond of iets in die geest. Wat had je verwacht hier aan te treffen? Een grote tobbe waarin je alleen maar ondergedompeld hoeft te worden om weer rein te worden. Ook als dat automobiliste niet van jou hoeven te schrikken, zou ze spoedig haar einde hebben gevonden. We zijn maar de instrumenten van god. En aan zo genaamde goede bedoeling die je nu hebt, heeft ze evenmin iets. Ze zal er geen moment minder dood zijn. We kunnen beter besluiten om iets naast ons neer te leggen dan in plaats van het als een kostbare bezit met ons mee te dragen.

Titelverklaring

De titel van het boek is Noorderzon. Topaas was meteen vertrokken toen ze iets over het klooster op het eiland hoorde. Ze had niemand gewaarschuwd over haar vertrek. Ze was meteen met het eerste en beste vliegtuig vertrokken. Ze was letterlijk met de Noorderzon vertrokken.
Topaas wist te ontsnappen van het eiland na een spectaculaire ontsnapping. Ze was letterlijk alweer met de Noorderzon vertrokken.

Analyse

Het verhaal zit eigenlijk tussen realistisch en niet realistisch in.
Het eerste deel van het boek ( Topaas in Nederland) is zeer realistisch beschreven.
(andermans dood door jouw schuld en schuldgevoelens)
Maar de gebeurtenissen op het eiland maken dit verhaal echter minder realistisch.
(de vreemde gebruiken en rituelen van de inlanders)
Maar toch is de realistische kant van het verhaal heel sterk en dat komt vooral door:

Vertrouwde plaatsen en gebouwen; Amsterdam en zijn smalle straatjes, druk verkeer met daarbij heen en weer rijdende trams, disco’s en gezellige snackbars. ( Topaas was een feestbeest.)
Het landschap van het eiland is ook zeer realistisch beschreven. (ook geografisch gezien)

Vertrouwde personages; De hoofd en bijpersonen uit dit verhaal zijn ook zeer realistisch beschreven. Iedereen kent wel iemand met hetzelfde karakter als de personages uit het boek.
Wie kende niet een zeer mooie vrouw, Adrena, die alleen maar mooie dingen wilde zien. Een vrouw die alle lelijke dingen verafschuwde, zelfs haar eigen kind.

Personages

Topaas
Aantrekkelijke vrouw, blond haar en blauwe ogen, gemiddelde lengte
Type: de vrouw die al haar schulden goed probeerden te maken.
In het verhaal probeerde ze het ongeluk goed te maken door Wants te leren spreken.

Adrene
Lang en zeer mooi, bruine haar en bruine ogen
Type: intelligente vrouw die alleen maar mooie dingen wilde zien. Een vrouw die alle lelijke dingen verafschuwde.
Ze behandelde in het verhaal haar kind als een hond: letterlijk en figuurlijk.

Spider
Lang en ook zeer aantrekkelijk, gespierd lichaam, bruine ogen en bruine haar
Type; een man die een krachtig uiterlijk bezat maar een zeer laf innerlijk had
In het verhaal deed hij alles wat Adrena aan hem opdaagde.

Justine
Engelachtig gezicht
Type: zeer jaloerse vriendin van Topaas. Ze wil de verloofde en de bezitting van Topaas inpikken.

Perspectief

Het verhaal is geschreven in de auctoriaal perspectief.
Als je dit boek leest dan merk je dat de schrijver alles van de personages weet. De schrijver kent hun geheimen en hier is een voorbeeld uit het boek:

Ze (Justine) gebruikt Topaas’ deodorant en trok Topaas’ borstel door haar haren. Ze liet de borstel zakken. Uiteindelijk waren het niet alleen haar bezittingen die Topaas had achtergelaten, alsof ze ze nooit meer nodig had – ze had haar baan haar minnaar, haar hele leven voor Justine klaargelegd. Dat had ze zelf gedaan. Het zou dus geen diefstal zijn als ze zich iet toeeigende.

Ruimte en tijd

De lezer vormt zich bij het lezen van dit verhaal een beeld van een benauwde ruimte. Verder creëert de beschrijving van dit verhaal een verwarrende en bedreigende sfeer. Maar ruimte speelt bij dit verhaal toch niet zo een belangrijke rol voor de sfeer. De schrijvers van het verhaal hebben meer aandacht geschonken aan het beschrijven van sfeer dan het beschrijven van ruimte.
Voorbeeld: een mysterieuze beschrijving van ruimte

Zonder met haar ogen te knipperen keek Topaas naar de processie van oliemannen en hun lorrenvrouwen die door de aarde werd gebaard. De monniken sloten de stoet. Limance, die de laatste was, stond stil en wentelde een grafsteen over het gat waaruit de eilanders te voorschijn waren gekomen. Als het deksel van een pennendoos schoof de zerk op zijn plaats.

Beoordeling

Ik vind het een goed boek omdat het heel spannend is. De schrijvers hebben in dit boek een goed en levensecht verhaal geschreven en de ontknoping van het verhaal is zeer verrassend. Het minpunt van het verhaal zijn echter de lange en soms onbegrijpelijke zinnen. Soms moet je de zinnen wel drie keer achter elkaar lezen om te snappen. Maar het verhaal is niet langdradig en zijn opbouw zorgt voor dat je niet in de war raakt met namen en gebeurtenissen. Verder is dit boek wel humoristisch, aangrijpend en daarom vind ik dit boek goed.

Een Humoristische stukje:

Even zat de oude vrouw roerloos. Toen richtte ze haar rug en legde ze haar handen in haar schoot: de houding van iemand die iets belangrijks gaat zeggen.

(Topaas:) Ik luisterde. Mijn Julius zegt altijd dat ik trechters in mijn hoofd heb in plaats van oren. Slurp, slurp, slurp. Naarmate ik ze openzette, werd het stiller. Ik zoog uit alle macht aan die suizelende stilte. Ik hoorde hoe de vrouw haar spieren spande, als bereidde ze zich voor op een grote krachtinspanning. Op het moment dat ik me schrap zette, legde ze haar hand op mijn arm en fluisterde: “vermemel je niet. ” Haar stem klonk als vloeipapier.

Informatie van de schrijver

Renate Dorrestein werd op 25 januari 1954 geboren te Amsterdam in een rooms-katholiek gezin. Ze genoot naar eigen zeggen een redelijk gelukkige jeugd. Niet door de geweldige sfeer die binnen het gezin hing, maar doordat haar eigen fantasie haar in staat stelde haar leven kleur te geven. In 1972 behaalde zij haar gymnasiumdiploma aan het Keizer Karel College te Amstelveen, waarna zij zich met energieke gedrevenheid stortte op het vervullen van haar droom: schrijfster worden. De eerste stap die zij ondernam, was het volgen van een stoomcursus tijdschriftjournalistiek bij de uitgeverij De Spaarnestad. Al spoedig hierna kreeg ze een aanstelling bij het weekblad Panorama. Door de vele reizen die ze mocht maken voor het blad en de ervaringen die ze opdeed, werd haar persoonlijkheid en daardoor ook haar schrijfstijl gevormd. Na een aantal jaren bij Panorama gewerkt te hebben, besloot ze in 1977 het tijdschrift te verlaten. Midden jaren zeventig was Renate al samen met een vriendin het productiebureau Proburo gestart, dat bijlagen verzorgde voor tijdschriften. In de periode 1977 - 1982 werkte ze als freelancer voor Het Parool, Viva en Opzij. Van Opzij werd ze in 1982 redactrice. Renate probeerde met haar columns en artikelen in allerlei tijdschriften de wereld wakker te schudden en te provoceren. Ze zette zich in voor het feminisme en daaraan gerelateerde zaken en stelde door haar krachtige taal de positie van de vrouw in de maatschappij aan de kaak. Tussen 1982 en 1983 werd ze ook nog eens hoofdredactrice van het inmiddels opgeheven tijdschrift Mensen van nu en schreef ze columns voor De Tijd en Bzzlletin. Hoewel ze zich op vooral journalistiek gebied liet gelden, wilde Renate Dorrestein het liefst boeken schrijven. Nadat ze jaren tevergeefs had geprobeerd haar boeken gepubliceerd te krijgen, ontdekte een uitgeverij in 1983 eindelijk haar talent en verscheen haar debuutroman Buitenstaanders. Deze roman werd een doorslaand succes en haar titel als schrijfster was gevestigd. Hierna volgden de romans Vreemde streken en Noorderzon. In 1986/87 vertrok ze voor een jaar naar de Verenigde Staten om daar op uitnodiging van de University of Michigan te fungeren als 'writer in residence'. Ze gaf les aan Amerikaanse studenten en deed zo nu en dan eens haar bekende 'woordje'. Dat de Amerikanen hier nog niet helemaal op voorbereid waren, bleek uit het opzien dat haar lezing Who wants to write like a woman? baarde.

Erkenning van de vrouw, en dus ook de schrijfster, was de kern van Renate's missie. Mede daarom hielp ze in 1986 bij het oprichten van de Anna Bijns stichting, die elke twee jaar een prijs uitlooft voor 'de vrouwelijke stem in de letteren.' Deze prijs is bedoeld om vrouwelijke Nederlandse schrijfsters een steuntje in de rug te geven.

Van de romans die in de loop van de jaren verschenen zijn, zoals Een nacht om te vliegeren, Het hemelse gerecht, Ontaarde moeders, Een sterke man, Verborgen gebreken en Een hart van steen, zegt ze zelf dat het nogal aparte boeken zijn. Voor haar gevoel hoort haar schrijfstijl nergens bij en maakt ze niet deel uit van een literaire beweging. De enige schrijfsters met wie ze zich enigszins verwant voelt zijn Fay Weldon en Beryl Bainbridge, omdat zij ook maatschappelijke kwesties niet onbesproken laten in hun boeken.
Dat de stijl van Renate Dorrestein in deze tijd vrijwel uniek is, belet niet dat haar romans een steeds groter publiek vinden. Haar boeken staan steeds langer op bestsellerlijsten en zijn al in aanmerking gekomen voor verschillende publieksprijzen. Zo werd Een sterke man genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs en werden Verborgen gebreken en Een hart van steen genomineerd voor de Trouw publieksprijs. Juist omdat haar werk zo eigenzinnig en onweerstaanbaar is, werd haar hele oeuvre in 1993 bekroond met de Annie Romein Prijs. In 1997 kreeg ze ook nog eens de jonge Gouden Uil voor Verborgen gebreken. Dat haar erkenning als schrijfster na deze prijzen alleen nog maar toenam, blijkt uit het feit dat ze nog datzelfde jaar op uitnodiging van het CPNB de mogelijkheid kreeg het boekenweekgeschenk Want dit is mijn lichaam te schrijven over het thema God.
Net als in haar columns verwerkt Renate in haar boeken vaak een boodschap aan de wereld. Zo ook in haar autobiografisch werk Heden ik, waar ze haar worsteling met de ziekte ME, maar nog meer met de manier waarop de maatschappij tegen ME aankijkt, beschrijft. Een ander autobiografisch werk over een van haar eigen worstelingen is Het perpetuum mobile van de liefde. In dit boek beschrijft ze haar verwerkingsproces na de zelfmoord van haar zus. Hoewel het boek vooral gaat over haar eigen verdriet, laat Renate het ook hier niet na de nodige kritische kanttekeningen te maken over de samenleving en haar ingeburgerde patronen.

Niet alleen in Nederland is Renate Dorrestein een succes, ook in het buitenland is ze gewild. Haar boeken zijn al verschenen in het Engels, Duits, Spaans, Japans, Italiaans, Zweeds, Frans, Fins en Deens en de rechten van Een hart van steen werden in 2000 voor 220.000 gulden verkocht aan de Amerikaanse uitgeverij Viking.

Verder verscheen in Nederland in 2000 de luchtige, maar goed onderbouwde vakbiografie Het geheim van de schrijver.