Mijn zoute zoen door Gerda van Erkel

Mijn zoute zoen

Het boek vertelt over het leven in ‘Het Zeepreventorium’. De schrijfster, Gerda Van Erkel, is enkele maanden daar verbleven om het leven van de patiënten te observeren. Er zijn drie hoofdpersonages: Nienke, Kobe en Steffie. Alle drie vertellen ze over hun ervaringen daar. Verder zijn er ook de mammies en pappies, dat zijn de begeleiders van de kinderen en de families van Nienke, Kobe en Steffie. Nienke lijdt aan mucoviscidose. Dat is een ziekte aan de longen. Door haar agressieve vorm van muco, weet ze dat ze niet oud zal worden. Toch wil ze voluit van elke dag genieten. In tegenstelling tot haar ouders heeft zij haar ziekte volledig aanvaard. Toch hoopt ze nog in stilte op een doorbraak binnen de geneeskunde, jammer genoeg blijft die uit. Ze moet een aantal keren per dag aan een machine oefenen en slijmen ophoesten. Ze krijgt vele vermoeiende behandelingen, moet veel sporten om de slijmen uit haar keel los te krijgen, en ze volgt daar ook les. Ze werkt zeer hard om haar lichaam gezond te houden, maar het gevecht met haar ziekte wordt steeds zwaarder. Vaak denkt ze na over doodgaan en leven, ze zit met vele vragen. Opmerkelijk aan haar is dat ze nooit opgeeft, ze blijft niet bij de pakken zitten en blijft hopen en dromen over de toekomst. In het verhaal wordt ze verliefd op Kobe. Hij heeft obesitas, dat is zwaar overgewicht. Hij moet vooral veel sporten. Het speciale dieet dat ze volgen in ‘Het Zeepreventorium’ vindt hij vaak te weinig en hij heeft vaak nog honger. Toch zet hij door want hij wil de overtollige kilo’s kwijt. Kobes thuissituatie is ook niet ideaal, zijn vader heeft geen vaste woonplaats en houdt geen rekening met Kobes dieet. Hierdoor is hij vaak bijgekomen als hij zondag terug aankomt in ‘Het Zeepreventorium’. Zijn moeder steunt hem wel in het verliezen van gewicht maar niet in zijn relatie met Nienke. Ze vindt dat hij beter niet verliefd wordt op ‘iemand die toch sterft’. Dat neemt Kobe haar erg kwalijk. De relatie tussen Kobe en Nienke is zeer bijzonder. Ze begrijpen niet altijd even goed wat de andere in hun ziet. Toch blijven ze gedurende het hele verhaal een koppel, tot de dood hen scheidt…Tenslotte is er nog Steffie, ze lijdt ook aan obesitas. Ze brengt daar net haar eerste dagen door in ‘Het Zeepreventorium’ en ze heeft het erg zeer moeilijk. Ze deelt haar kamer met Nienke en ze is soms jaloers op haar. Thuis is de situatie slecht, haar broertje weent voortdurend s’avonds en doet overdag zeer bot tegen haar, haar zus heeft annorectia en geeft alles over wat ze opeet. In ‘Het Zeepreventorium’ gaat het ook niet gemakkelijk, ze heeft steeds honger, en is verslaafd aan roken. Ze vindt het sporten te zwaar en wil meer aandacht. Tot ze plotseling een vriendje verzint, waardoor ze meer aandacht krijgt van de andere leden van haar leefgroep. Verder wordt ze ook verliefd op begeleider, Tim, bij wie ze steeds terecht kan. Ook loopt ze weg van ‘Het Zeepreventorium’ met de intentie om van een brug te springen en zo zelfmoord te plegen. Gelukkig wordt ze gevonden door de begeleiders voor ze dat plan kan uitvoeren. Uiteindelijk vindt ze haar weg en wordt ze vriendinnen met Nienke. Verder zijn er nog verschillende bijpersonages. Het laatste hoofdstuk van het verhaal wordt verteld door de grootvader van Nienke en ook de ouders van de kinderen spelen een belangrijke rol in het verhaal. De opvoeders, dokters, leerkrachten,… komen ook vaak terug in de verhalen omdat ze een belangrijke rol spelen. Ze begeleiden de kinderen voortdurend en staan steeds op en voor hun vragen en verdriet.

Het verhaal is opgebouwd uit een aantal hoofdstukken en een nawoord. In elk hoofdstuk bespreken de drie hoofdpersonages de gebeurtenissen van die periode. Je ziet zo duidelijk wat er allemaal gebeurt en hoe de personages dit ervaren. Het verhaal is geschreven in dagboekvorm. Er zijn dus drie grote verhaallijnen: het leven van Nienke, dat van Kobe en dat van Steffie. Op het einde van het verhaal smelten die verhaallijnen samen. Telkens als een ander personage vertelt staat zijn of haar naam vetgedrukt boven het stukje tekst zodat het duidelijk is wanneer er aan welke verhaallijn wordt verder gebouwd. Op het einde van het verhaal sterft Nienke. Haar dood werd gedurende het verhaal voorbereidt en ze sterft precies zoals ze het zelf wilde: in blauwe lakens en ze wilde ook uitgestrooid worden over de zee. Verder wist ze al snel welke muziek er op haar begrafenis moesten spelen. Het is wel droevig maar toch is het mooi. Het einde van het verhaal is open, we weten niet hoe het verhaal voor Kobe eindigt. Ook weten we niet wat er met Steffi zal gebeuren. De dood van Nienke is een droeve gebeurtenis maar omdat het precies was zoals ze wilde is het ook mooi. Ze heeft vrede met haar einde waardoor het beter leest en minder droevig over komt.

Het thema van het verhaal is de strijd die de drie kinderen dagelijks leveren met hun ziekte. Je leest over hun tegenslagen, hun verlangens en wensen. De voorflap van het verhaal maakt al duidelijk dat het een emotioneel en moeilijk verghaal wordt. Je ziet de zee en het land. Dat wijst op de locatie van ‘Het Zeepreventorium’ haar ook op de dood van Nienke. De onderkant van het kaft is zeer donker wat wijst op het verdriet en de grote tegenslagen. De bovenkant van de cover is zeer licht, dat wijst de dromen en toekomst waar ze zich aan vasthouden. In dat licht zien we een jongen en een meisje die samen aan het lachen zijn. Dat zijn Kobe en Nienke. Verder zijn we ook een hemelbed met witte lakens, het bed waarin Nienke uiteindelijk sterft ten gevolge van haar ziekte. De titel ‘mijn zoute zoen’ wijst op het zout van de zee, het zout van hun tranen, het zout van het zweet als ze waren inspanningen leveren enz. Maar ‘zoute zoentjes’ is ook de bijnaam van de kusjes die je krijgt van de jonge muco patientjes. En de kus van graag zien, die kennen ze daar ook allemaal. In de eerste plaats Nienke en Kobe, maar ook de anderen, in liefde of in vriendschap. De thema’s in het boek zijn dood, overleven, liefde en ziekte. Het verhaal is waargebeurd en ook zeer aangrijpend. Het is zeker een aanrader omdat het zeer vlot leest, en omdat het thema je zo meeneemt in de wereld van de personages. Het geeft je ook een zeer goed beeld van de wereld in een instelling als ‘Het Zeepreventorium’.