SAMENVATTING 

BART CHABOT BEGINT met het schrijven van zijn boek wanneer hij in het ziekenhuis ligt. Ondanks dat het erg slecht met hem gaat, vraagt hij zijn vrouw, Yolanda, om een pen en wat papier zodat hij over zijn jeugd kan schrijven.  

BART IS NOOIT het favoriete kind geweest. Zijn ouders noemden hem regelmatig een mislukkeling of misbraaksel. Vaak als Bart zijn vader boos werd, pakte hij Bart bij zijn oor of legde hem over de knie. Dit gebeurde bijvoorbeeld vaak wanneer hij de “Oefening van Berouw” niet goed kon opzeggen. Zijn moeder keek op die momenten toe, en greep pas in zodra zij vond dat het écht te ver ging.  Dit gebeurde zo frequent, dat Bart begon te wensen dat zijn ouders verongelukten. Daarbij wachtte hij zijn vader op met een mes, maar besloot toch zijn plan stop te zetten. 

Op school wouden de meesters en juffen, en later de docenten, ook niks met hem te maken hebben. Hij stak weinig moeite in zijn werk, en haalde lage cijfers. Dit hield strak vast en uiteindelijk werd Bart naar de MULO overgeplaatst. Daar ging het gelukkig een stukje beter, maar toch was er één Duits docent die hem het leven zuur probeerde te maken.                                                                                                Uiteindelijk slaagde Bart van de MULO met vier tienen op zijn eindexamen, natuurlijk geloofden zijn vader en Duits docent hem eerst niet.                           Daarna ging hij terug naar de Aloysius en sloeg zelfs een klas over. Nadat hij een militaire dienstplicht had uitgevoerd, ging hij Nederlands studeren. 

NATUURLIJK WAS BART ook geïnteresseerd in liefde en seks. Zijn eerste nieuwsgierigheid begon bij zijn nicht, Noortje. Hij was bij zijn tante, en Noortje, aan het logeren, toen ze besloten elkaar een ‘helpende hand’ te geven. Later kregen ze er spijt van, en is Noor kwaad gebleven op Bart. 

Bovendien was hij niet alleen geïnteresseerd in mensen van zijn eigen leeftijd, maar ook volwassenen, zoals kinderen dat wel vaker zijn. Er bestaan dan toch wel problemen, als die volwassene óók geïnteresseerd is in hem. De moeder van een vriendje probeerde Bart te verleiden terwijl haar zoon niet thuis was, maar daar kwam uiteindelijk gelukkig niks van, hoewel ze beide wel wouden. 

Bij Barts buurjongen, Frans, was de smacht echter niet wederzijds. Frans lokte Bart naar binnen om naar treinen te kijken, maar bedacht toen dat Bart hem de kieteldood moest geven voordat ze verder liepen naar de kelder. Na dat voorval zei Frans Bart dat hij niemand iets mocht vertellen en zette hem weer buiten. 

Later kreeg hij een Engels vriendinnetje waarmee hij voor het eerst onbeschermd seks had. Hier kreeg hij van op zijn kop van zijn ouders, en de relatie hielt niet veel langer stand. 

BART GAAT SAMENWONEN met zijn vrouw, Yolanda. In de buurt komen uiteindelijk Barts ouders wonen, maar hij probeert hen te vermijden. Bart zijn vader overlijdt zonder zijn zoon nog te hebben gezien, hoewel hij wel om Bart gevraagd had. Kort daarna pakt Bart het contact met zijn moeder weer op. Bart besluit het verleden weg te stoppen om toch nog een tijdje gezellig contact met zijn moeder te kunnen hebben. Wanneer ze uiteindelijk doodgaat, komt Bart wel op háár begrafenis en ziet daar oude familieleden terug. Zoals de nog boze Noortje. 

Ook heeft Bart door zijn leven heen vaak het gevoel gehad dat grafstenen bewogen, en de dood tot leven kwam. Dit gevoel werd verergerd nadat zijn ouders overleden. 

ONDERTUSSEN LIGT BART in het ziekenhuis voor een nier-infectie. In dit ziekenhuis schrijft hij over zijn verleden, en krijgt hij hallucinaties over zijn vaders hand die boven de zee uitsteekt. 

TITELVERKLARING 

HOEWEL ER VEEL onderwerpen worden besproken in het boek, heeft Bart toch gekozen voor de titel ‘Mijn vaders hand’. Dit verwijst niet alleen naar de hallucinatie in het ziekenhuis, wanneer de hand boven de zee uit kwam gestoken, maar ook naar de andere hallucinaties die Bart heeft gehad.  

Buiten dat, verwijst het ook naar de harde hand waarmee Bart is aangepakt door zijn vader. De mishandeling is één onderwerp wat regelmatig in de biografie voor komt. Ook wanneer Bart eindelijk weg is bij zijn vader, blijft het genoemd worden of wordt ernaar gehint.  

LITERAIRE BEGRIPPEN 

TIJD IS EEN van de meest opvallende keuzes in dit boek. Bart schrijft als het ware twee verhalen door elkaar heen, waardoor het boek niet chronologisch is opgesteld. Toch is het, grotendeels, goed te begrijpen. De aparte verhalen zijn dan wél weer in chronologische volgorde. Vaak wordt er tussen verhalen gewisseld bij een nieuw hoofdstuk, maar soms ook in een hoofdstuk. Wanneer dit gebeurd is het in het begin een beetje onoverzichtelijk, maar na een paar regels is alles dan weer duidelijk.  

Er zit altijd wel een rede die aangeeft waarom zo’n tijdsprong plaatsvindt. Meestal is er in het heden iets aan de hand, wat te maken heeft met het verleden en dat wordt dan bij elkaar neergezet.  

Richting het einde, beginnen de twee verhalen steeds dichterbij elkaar te komen, totdat ze uiteindelijk samenkomen en eindigen wanneer Bart eindelijk weer naar huis mag.  

De keuze om de twee verhalen zo door elkaar heen te vertellen, en het dus niet chronologisch te maken, is een goede keuze geweest. Zo is het echt duidelijk waarom dingen uit het heden zijn zoals ze zijn, door het verleden erbij te houden. Zou het boek wel in chronologische volgorde geweest zijn, dan was je de oorzaak al vergeten voordat je het gevolg had gelezen. 

ER IS EEN interessant perspectief. Het hele boek heeft een ik-perspectief van Bart zelf, maar toch zit er wat opvallends in.  

Bart schrijft over zijn verleden, wat betekent dat hij al precies weet wat alle uitkomsten van zijn acties waren, toch laat hij dat niet merken in de stukken waar hij over zijn verleden schrijft. Hij schrijft daar alsof hij alles weer voor de eerste keer meemaakte. Toch gebruikte hij wel de taalkennis, en volwassenheid, die hij op het moment van schrijven had. Hij schreef dus alsof hij in het hoofd zat van zijn jongere zelf, zonder idee over wat er nog komen zou, maar wel met de volwassenheid, zinsopbouw en woordgebruik die hij op het moment van schrijven had. 

Dit heeft het effect dat de lezer wel door heeft dat die over een kind leest, maar ook onthoudt dat Bart degene is die het vertelt. 

OOK IS HET interessant om te zien hoe de verschillende personages ontwikkelen. De grootste ontwikkelingen of veranderingen, zijn te vinden in Bart en de relatie tot zijn ouders. 

Bart was op de tijd van het schrijven van dit boek ongeveer 64 jaar, maar door het boek heen kunnen we allerlei leeftijden voorbij zien komen. Hierdoor is Bart zijn ontwikkeling extra goed te volgen. Dit is vooral te zien in zijn gedrag rondom school. Hij begon als een druk, onrust makend kind, maar op de middelbare school werd hij langzaam wat rustiger en begon hij betere cijfers te halen. Zo begon hij zijn middelbareschooltijd vol onvoldoendes, en eindigde met zelfs een aantal tienen op zijn eindexamen. 

Daarbij verandert zijn relatie met zijn moeder ook aardig, vooral tegen het einde van haar leven. Bart had altijd al minder haat naar zijn moeder dan naar zijn vader, maar toch was het er. Ze was streng, en keek vooral toe toen Bart hardhandig werd aangepakt door haar man. Toen Bart uiteindelijk volwassen was, kwam hij haar tegen in de supermarkt en daar maakte ze weer verwijten en problemen. Toch is Bart langsgegaan bij haar bed toen zijn moeder dementie had. Daar komt een verzoening tot stand en kan Bart toch nog goed omgaan met zijn moeder. Hun laatste tijd samen bestond dan ook uit positieve momenten, in plaats van alles wat Bart daarvoor had meegemaakt met haar, 

Bart zijn mening over zijn vader is nooit veranderd. Hij bleef hem haten voor wat hij hem had aangedaan, en kwam ook niet langs toen zijn vader dementie kreeg. Hij kwam zelfs niet langs op zijn begrafenis. 

Bart ontwikkelt zelf dus aardig goed en weet een mooi leven voor zichzelf op te bouwen, en zelfs zijn relatie tot zijn moeder wordt beter. Maar Bart had besloten zijn vader achter zich te laten. Dit is ook een mooie ontwikkeling, aangezien Bart zo had gezorgd verdere conflicten en problemen te voorkomen. Het is knap hoe hij zo volwassen was geworden dat hij hierover na kon denken en een goede beslissing kon maken. 

THEMA/MOTIEVEN 

ER ZIJN VERSCHILLENDE belangrijke motieven in deze autobiografie. Zoals vader-zoon relaties, ziekte, de dood en het schoolleven, Samen komen al deze motieven samen tot één thema: Jezelf vinden en vormen terwijl er van buitenaf allemaal factoren zijn die je proberen te verhinderen, maar die factoren helpen ook mee om jou te vormen. 

DE RELATIE TUSSEN Bart en zijn vader is niet goed. Bart wordt regelmatig uitgescholden, geslagen en beledigd. Dit drukt Bart natuurlijk de grond in, en zo heeft hij niet goed de kans om zijn eigen vaardigheden en persoonlijkheid te ontwikkelen, omdat hij terug in zijn ‘holletje’ wordt geduwd door zijn vader. Aan de andere kant helpt dit Bart ook om zichzelf te ontwikkelen. Het geeft hem de kans om een manier te vinden hiermee om te gaan, en hij moet later een manier zoeken om het achter zich te laten. Dit is natuurlijk niet optimaal, maar deze vaardigheden zijn nooit door goede gebeurtenissen te leren. 

ZIEKTE EN DE dood spelen ook een grote rol in het boek. Zo is Bart in het heden erg ziek, en hoewel hij zichzelf al helemaal gevormd heeft op die leeftijd, heeft dit toch een effect op hem. Het geeft hem de tijd om na te denken over zijn verleden en het nog een keer te verwerken. Zo komt er van een slechte situatie een goede uitkomst. 

Bart heeft een aparte relatie tot de dood. Hij ziet soms grafstenen bewegen, of de hand van zijn dode vader boven de zee uitsteken. Dit geeft hem een andere kijk op de dood dan andere mensen.  

OP SCHOOL WERD Bart vaak tegengewerkt door docenten. Dit kwam doordat hij begon met best lage cijfers, en veel problemen. Maar zelfs toen hij hogere cijfers begon te halen, konden docenten het niet geloven. Dit zorgde ervoor dat hij alsnog lagere cijfers kreeg, en ze hem vaker uitkozen voor dingen waarvan ze verwachtten dat hij het niet zo kunnen. Dit geeft natuurlijk een enorme deuk in niet alleen de cijferlijst, maar ook het zelfvertrouwen van een leerling. Dit stimuleerde Bart toch om beter zijn best te doen en zichzelf te bewijzen. Hierdoor kreeg hij meer vaardigheden als doorzettingsvermogen en beter studeren. 

AL IN AL is er tijdens de ontwikkeling uit elke slechte situatie iets goeds te halen, ook al is die situatie niet optimaal.  

HAMVRAAG 

OP WELKE MANIER gebruikt Bart herinneringen en nostalgie om het vormen van zijn identiteit te begrijpen? 

CHABOT GEBRUIKT HERINNERINGEN om zijn verhaal te vertellen. Hierbij vertelt hij niet alleen de herinneringen op zichzelf, maar laat hij ook de persoonlijke ontwikkeling. Door terug te kijken op zijn verleden, kan Bart inzien wie en wat er allemaal heeft meegespeeld in de ontwikkeling van zijn identiteit. 

Daarnaast verkent het boek ook nostalgie. Nostalgie verwijst normaal naar een warm en goed gevoel in combinatie met verlangen naar het verleden, maar Bart gebruikt ook gevoelens van verdriet en pijn, naast de gebruikelijke liefde en vreugde, om te helpen begrijpen met wie hij is geworden. 

Door deze twee onderwerpen te bespreken, onderzoekt ‘Mijn vaders hand’ de complexiteit van identiteitsvorming door middel van het benadrukken van persoonlijke geschiedenis en ervaringen in betrekking tot je identiteit.