Metamorfoze door Louis Couperus

SAMENVATTING

Metamorfoze (Louis Couperus)
Dit boek is geschreven in 1897, een autobiografisch boek in romanvorm. Het boek is verdeeld in ‘boeken’ (later blijken dit boeken te zijn die Aylva zelf schrijft).
Hugo Aylva, dichter/schrijver twintig jaar oud en woont met zijn moeder in Nederland. Gedurende het eerste boek wordt je mee terug gesleurd naar Nederlands Indië waar hij als kind gewoond heeft. Achteraf blijkt hij het te weinig gewaardeerd te hebben en hij verlangt eigenlijk weer terug ernaar. Intussen schrijf hij zijn eerste boek in dichtvorm, Torquato Tasso. Wanneer hij het boek in handen heeft schrikt hij en hij zet het vlug weg. Het boek is waarheid geworden en hij houdt er niet van: het is dood.
Na besloten te hebben om te stoppen met dichten wordt hij aangespoord door zijn beste vriendin Emilie. Hij schrijft een roman, zonder teveel problemen en hij bouwt een nog beter band op met Emilie en Dolf Den Bergh, een ondergewaardeerde jongen uit het dorp. Wanneer hij een struikelblok vindt stopt hij even met schrijven. Na een tijdje begint hij een novelle, die hij zomaar schrijft. Dan lijkt hij ‘de waarheid gezien te hebben’ en eindigt hij zijn tweede boek.
Boek 3 is heel anders. Na nog meer onvrede over de onveranderlijkheid van het boek besluit hij op reis te gaan. Wanneer zijn moeder en Emilie teruggaan van Frankrijk naar Nederland, blijft hij als enige. Hij doet er inspiratie op en bezoekt een fan van hem die hem wilde ontmoeten. Hij blijkt te vallen voor Hélène maar na veel proberen geeft hij op. Hij gat terug, beëindigt zijn boek en zet een punt achter zijn carrière.
Boek 4. Hij wandelt veel en is weer helemaal opgeknapt na ziek te zijn geweest (mede door de afwijzing van Hélène). Hij maakt dit keer een reis naar Italië en hij ervaart iets bijzonders: een visioen waarin hij een bron van inspiratie voelt. Hij begint als een gek te schrijven en het boek is al bijna af wanneer hij een brief van Emilie krijgt: vanwege liefdesproblemen heeft Den Bergh zelfmoord gepleegd. Hij is er kapot van en bedenkt opnieuw dat hij hem niet genoeg gewaardeerd heeft. Als hij ook nog een telegram krijgt dat zijn moeder op sterven ligt gaat hij halsoverkop naar huis. Hij is te laat en zijn moeder is overleden.
Hij trekt in bij de moeder van Emilie en hij schrijft een einde aan zijn boek. Hij herstelt van zijn verliezen en verklaart Emilie uiteindelijk de liefde.
Boek 5 begint met het samenzijn van Emilie en Hugo. Ze wonen bij de moeder van Emilie en het gaat ze goed. In een gesprek over de luiheid van Hugo wordt deze aangezet tot denken. Een verlangen diep in hem komt weer boven drijven en schrijft alweer een boek: alleen niet op zichtbaar papier. Hij heeft eindelijk begrepen hoe hij moet waarderen en wat zijn fouten zijn geweest. Hij verklaart nog een maal over zijn metamorfoses. Hij voelde zich, tijdens het schrijven van een boek, een met de held van het boek. Hetzelfde gebeurde toen hij Petrarca bestudeerde en achter zijn verleden aanging. Zijn laatste boek heet dan ook Metamorfoze. Hij vertelt het boek aan Emilie en het blijft hun eigen sprookje: nu is hij tevreden over een boek!

RECENSIE

=====
Louis Couperus: Metamorfoze
Uitgegeven door Pandora in 1997; 262 pagina’s
ISBN 90 254 5831 9
=====
Typisch in deze roman is de sinistere sfeer die over het boek hangt, als een waas. Zelfs in de meest positieve stukken, wanneer Aylva de vrouw van zijn leven ontmoet lijkt te hebben en geheel in de ban is van deze dame, zelfs dan lijkt er een luchtje aan te zitten. Het is een kunst die beslist niet iedereen bezit, maar het is niet prettig tijdens het lezen. Ook wordt de lezer doodgegooid met oneindige gedachtegangen en filosofische redevoeringen.
Wat Couperus absoluut goed gedaan heeft in dit boek is de gedachte erachter. Zoals al besproken in de samenvatting zet hij herhaaldelijk spreuken neer die zowel Aylva als de lezer terechtwijzen: waardeer alles in je omgeving, voordat je er spijt van krijgt. Dit eindigt uiteindelijk in een slot waarbij de ‘sinistere waas’ verdampt en je als het ware op een roze wolk zit. Aylva is getrouwd, woont samen met zijn vrouw en ze zijn gelukkig. Aylva heeft ondervonden wat zijn fouten zijn en leert ervan. Hij heeft gedurende het slot uitgelegd hoe hij zich voelt en hoe hij is (hij ondervind psychische metamorfoses, waarbij hij een is met de held in zijn boek) en dit verklaart hij met zijn laatste ‘boek’ dat niet gedrukt wordt maar een hersenspinsel blijft.
En dan de depressies die Aylva in zijn ban hebben. Het houdt de spanning in het boek waardoor op sommige moment het boek zeer gemakkelijk leest. Maar over het algemeen is het voor de lezer ook deprimerend: wanneer je als lezer het boek leest voel je de voldoening die Aylva nergens vindt, duidelijk mee. Je gaat ook denken aan het waarderen in het leven, wat waarschijnlijk op verschillende punten beter kan.
Tot slot: het is goed eraan te zien dat dit een autobiografie is. Alles is tot in de details beschreven en de metamorfoses zegt hij zelf ook te ondergaan: zijn reactie op het boek Metamorfoze is een citaat uit het boek!