Mariken van Nieumeghen door Onbekend

Boekopdracht Mariken van Nieumeghen

Onderdeel A: informatie over de schrijver

Originele auteur(s)
Mariken van Nieumeghen was van origine geschreven als toneelstuk. Over de auteur (of auteurs) is niets bekend. Er kunnen echter wel voorspellingen gedaan worden over wat voor iemand het waarschijnlijk was. Zo was het waarschijnlijk een rederijker, wat te zien is aan de vorm van de verzen. Ook is het waarschijnlijk een man geweest, aangezien dit gebruikelijk was voor de tijd waarin het boek geschreven is: tussen 1485 en 1510. Sommige geleerden denken dat het geschreven is door twee mensen, omdat sommige stukken rijmen (geschreven door de eerste auteur) en anderen niet (geschreven door de tweede auteur).

Willem Vorsterman
De eerste uitgave waarvan men weet was in ongeveer 1518, gedrukt door Willem Vorsterman. Hij werd in de 15^e eeuw geboren in Zaltbommel, gemeente Bommelwaard in Gelderland. Op 23 juli 1543 overleed Vorsterman in Antwerpen.
Willem Vorsterman was met ruim 400 drukwerken tussen 1504 en 1543 één van de grootste Antwerpse uitgevers in die tijd. Hij begon met drukken en uitgeven in 1504. In 1528 schreef hij de Vorstermanbijbel, wat ervoor zorgde dat de Bijbel zowel door rooms-katholieken als door protestanten gebruikt kon worden. Ook maakte het willem Vorsterman bekend. Een voorbeeld van een drukwerk van hem is de pauselijke bul tegen Luther (1520).
In het begin speelde het drukwerk van Vosterman af op de Lombaerdeveste “tegen den Yshont over”. Nog voor 1511 verhuisde hij naar het pand “In den Gulden Eenhoorn”, waar vanaf toen zijn drukwerk plaatsvondt. In 1512 werd Willem als meesterdrukker lid van de Sint-Lucasgilde.
Zijn werken en uitgaven spreken een breed publiek aan, omdat ze over veel diverse onderwerpen gaan. Ook drukte hij in veel talen: Nederlands, Frans, Spaans, Engels, Latijn en Deens. Wel was de helft van al zijn werken in het Nederlands.

Bronnen:
- Het boek :)
- Mariken van Nieumeghen - Wikipedia
- De auteur - Mariken van Nieumhegen (weebly.com)
- Mariken van Nieumeghen | Literatuurgeschiedenis
- Mariken van Nieumeghen - Literatuurmuseum
- Willem Vorsterman - Wikipedia
- Willem Vorsterman - Wikiwand
- Vorstermanbijbel - Wikipedia
- Vorsterman, Willem - Biblia Neerlandica

Onderdeel B: samenvatting (van het internet)

Mariken woont in de buurt van Nijmegen bij haar oom, de priester Gijsbrecht. Op een dag moet ze naar de markt in Nijmegen, waar ze bij haar tante zal blijven overnachten. Die had echter vlak voor Marikens aankomst ruzie gehad met een paar vrouwen over de arrestatie van hertog Arnold van Gelre door zijn zoon Adolf. Hierdoor is zij buiten zichzelf van woede en Mariken moet het ontgelden. Ze scheldt haar de huid vol en beschuldigt haar ervan een relatie met haar oom te hebben.

Mariken keert gekrenkt en wanhopig terug naar huis. Ze bidt om hulp, waarbij ze zo wanhopig is dat het haar niet uitmaakt of God of de duivel haar komt helpen. Laatstgenoemde hoort dit en verschijnt aan haar in de gedaante van een zekere Moenen, compleet met etterende oogbal. Moenen belooft Mariken alle talen en de zeven vrije kunsten te leren, maar niet de necromantie (zwarte magie). Mariken moet dan wel haar naam wijzigen, omdat hij Mariken te veel vindt lijken op de naam van de heilige Maria. Bovendien mag ze geen kruisteken meer maken. Daarop verandert ze haar naam in Emmeken: kleine M. Samen vertrekken ze naar 's-Hertogenbosch, om na een paar dagen door te reizen naar Antwerpen.

In Antwerpen leiden Moenen en Mariken een zondig leven. Pas na zeven jaar keert Mariken terug naar Nijmegen, waar ze op de markt een wagenspel ziet. In dit spel vraagt Masscheroen, een onderduivel, aan God waarom Hij de mensen vergeeft. Mariken krijgt berouw en doet een beroep op Gods barmhartigheid. Hierdoor wordt Moenen kwaad. Hij voert haar de lucht in en gooit haar van grote hoogte naar beneden, maar Mariken overleeft de val, doordat haar oom Gijsbrecht tussen de toeschouwers staat en voor haar bidt. Gijsbrecht weet Moenen te verdrijven door het uitspreken van een Bijbelpassage.

Mariken zoekt vergiffenis voor haar zonden en gaat daarom samen met haar oom naar een hoge geestelijke in Nijmegen. Deze durft echter geen absolutie te geven, waarop ze naar de bisschop van Keulen en later zelfs naar de paus in Rome reizen. Tijdens die reis probeert Moenen tevergeefs hen te doden.

Ze krijgt van de paus als straf drie ijzeren ringen om haar hals en armen. Deze zullen pas afvallen als haar zondige leven is vergeven. Ze trekt zich terug in het Wittevrouwenklooster in Maastricht, waar na jaren van boetedoening de aartsengel Gabriël haar komt verlossen van de ringen. Daarna leeft Mariken nog twee jaar en sterft in vrede omstreeks het jaar 1500. Na haar overlijden worden de drie ringen boven haar graf gehangen.

Bron: Mariken van Nieumeghen - Wikipedia

Onderdeel C: inhoudelijke vragen bij het verhaal

1. Welke kenmerken heeft de duivel Moenen?
   Een mens met één oog. Hij heeft zijn stem aangepast en gedraagt zich netjes (in het begin)
2. In welke situatie begeeft Mariken zich als ze Moenen ontmoet?
   Ze voelde zich hopeloos en wist niet hoe ze verder moest, omdat ze in het donker alleen in het bos was. Ze mocht namelijk niet bij haar tante slapen, waar zij en haar oom wel vanuit waren gegaan.
3. Waarom ontmoeten Moenen en Mariken elkaar?
   Omdat Mariken uit haar hopeloosheid vraagt om hulp en het maakt haar niet eens meer uit van wie, of het vanuit het goede of het kwade is. Voor de duivel was dit een makkelijke kans om te pakken.
4. Waarmee probeert Moenen Mariken te verleiden?
   Door er zo menselijk mogelijk uit te zien en zijn stem en gedrag zo lief mogelijk te maken. En met alle rijkdommen die ze zou willen.
5. Wat belooft Moenen Mariken én welke voorwaarde stelt hij in ruil voor de belofte?
   Moenen beloofde Mariken volledige kennis van de zeven wetenschappen: retoriek, musiceren, logica, grammatica, geometrie, rekenkunde en alchemie. Zo kon ze alles krijgen wat ze wilde.
   Voorwaardes: hij leert haar geen zwarte kunst (liegt dat hij dat niet kan), ze moet haar naam veranderen en ze mag geen kruistekens maken.
6. Waarom verandert Mariken haar naam in Emmeken?
   Moenen staat erop dat ze haar naam verandert maar Mariken vindt haar naam prachtig en wilt deze niet kwijt. Daarom vinden ze een tussenweg: Emmeken staat voor de letter M, de eerste letter van haar naam. Zo is haar naam veranderd naar een afgeleide van haar naam.
7. Welke Bijbelse getallen komen in het verhaal terug? Leg uit.
   De getallen 3 & 7.
   • Er zitten 7 letters in de naam Mariken.
   • Mariken is 7 jaar samen met Moenen.
   • Moenen belooft Mariken de 7 wetenschappen te leren.
   • Mariken vraagt op 3 verschillende plekken om vergiffenis: de priesters in Nijmegen, de bisschop in Keulen en de paus in Rome.
   • Mariken moet 3 ringen om haar nek dragen.
8. Wat betekenen deze Bijbelse getallen?
   3 betekent goddelijke volmaaktheid (Heilige Geest, Jezus & God)
   7 betekent volheid, een periode die klaar/afgerond is.
9. Wat betekent ‘berouw tonen’?
   Een ommekeer: een verandering in het hart, van richting, van levensstijl.
10. Waarom wil Moenen niet dat mensen berouw tonen?
    Met berouw verbeter je meestal iets in je leven. Tot nu toe heb je een verkeerde levensstijl gehad dus die verbeter je. Eerst zou je naar hel gaan, maar dat verandert dan naar hemel, omdat je de juiste levensstijl krijgt en God je vergeeft. Moenen wilt natuurlijk dat er zoveel mogelijk mensen naar hel gaan in plaats van naar de hemel, dus is hij tegen berouw.
11. Welke zonden begaat Mariken met Moenen?
    • Gebod 1: Ze stelt haar vertrouwen op de duivel, dus niet alleen op god (en Maria).
    • Gebod 6: Moenen doet omwille Mariken dagelijks veel kwaad en doodt zelfs mensen.
    • Gebod 9: Moenen liegt tegen mensen om hen te (laten) doden (omwille Mariken).
12. Waardoor komt Mariken tot inkeer?
    Ze beseft zich dat Moenen mensen doodt en haar verbiedt Maria te vereren en kruizen te slaan. De ernst hiervan had ze voorheen nog nooit gezien.
13. Welke boodschap van het wagenspel dringt tot Mariken door?
    Dat, hoeveel zonden je ook hebt begaan, God je altijd zal vergeven als je berouw toont.
14. Wat is een wagenspel?
    Een toneelstuk op een zogenoemde wagen: en platte wagen, inclusief decor, waarmee werd gereisd en toneelstukken opgevoerd op verschillende locaties. Het oorspronkelijke thema was religieus.
15. Hoe reageert Moenen als Mariken hun relatie verbreekt?
    Hij neemt haar mee hoog in de lucht en gooit haar vanaf daar naar beneden, zodat ze haar nek breekt (wat niet gebeurt).
16. Wie komt Mariken redden van Moenen?
    Haar oom, doordat hij bidt dat het goed komt met haar en vervolgens Moenen wegjaagt.
17. Waarom willen priesters Mariken in eerste instantie niet helpen?
    Omdat haar zonden zo extreem waren: 7 jaar omgang met de duivel. Misschien waren ze zelfs bang voor haar.
18. Met welk idee komt de paus om Mariken te verlossen van haar zonden?
    Ze moet drie ijzeren banden dragen: één om haar hals en de andere twee om haar armen. Zodra deze ringen zijn versleten of het begeven, is ze haar zonden kwijt. Dit zal namelijk alleen mogelijk zijn met de hulp van God.
19. Wat hebben deze ringen met de Bijbel te maken?
    3 ringen: het getal 3 is een bijbels getal.
20. Wat is een mirakel?
    Een onbegrijpelijke gebeurtenis.
21. Waarom is het verhaal van Mariken een mirakel?
    Omdat…
    • Mariken een val van hoog in de lucht overleeft, zonder haar nek te breken;
    • de banden worden verwijderd door een engel in Marikens slaap.