Karin Giphart – Maak me blij (2005)

Gebruikte uitgave
De eerste druk van “Maak me blij” verscheen in maart 2005 bij Nijgh & van Ditmaar te Amsterdam . Deze druk werd door de samensteller van deze analyse gebruikt. Het is de debuutroman van singer/ songwriter Karen Giphart, het zusje van……De tweede druk verscheen al in april 2005. De roman over een lesbische liefdesrelatie telt 205 bladzijden. Op de voorkant van de roman staat een zoenend lesbisch stel in een steegje bij avond.

Aanrader/afrader?
Hoewel haar broer heel populair is, kan de eerste roman van zus Karin me niet zo bekoren. Het verhaal gaat over een lesbische relatie en op zich is dat gegeven al niet voor iedereen even aardig om te lezen. Maar ik vind het boek niet spannend, en eigenlijk ook wat oppervlakkig. De lesbische relatie wordt wat lichtzinnig beschreven en ook de dood van de moeder van Ziggy maakt eigenlijk weinig indruk op de lezer. Ronduit vervelend zijn de verwijzingen Star-Trek en de fanfictieverhalen. Een lezer die niet in de sf-serie geïnteresseerd is, zal deze passages die breeduit in de roman zijn opgenomen als hinderlijk en overbodig beschouwen. Ik vind het niet zo’n veelbelovend debuut. De ophef erom heen, komt m.i. meer dat Karin kan teren op de roem van haar populaire broer.


Genre
Een psychologische roman over het wel en wee van een lesbische relatie.

Motto
Er zijn twee motto’s
1. “Maar ik hou je vast, ook tegen je zin
En na een uur ga je ’t doosje weer in (Annie M.G. Schmidt)
In hoofdstuk 5 droomt Ziggy van een rechtzaak die tegen haar is aangespannen omdat ze haar geliefde steeds in een doosje wil stoppen.
2. “Regale me with Thassian wine
For whatever ails my heart”. (–antidote (4e eeuw voor Christus)

Na hoofdstuk 3 speelt het verhaal zich af op het Griekse eiland Thassos.

Aan het einde van de roman volgt nog een citaat met een soort motto-bedoeling.

“Am I to judge them as they are”
Paris asked Hermes
“or should they be naked.” (Robert Graves)

Titelverklaring
In de roman gaat het om de verhouding tussen de ik-verteller Ziggy en haar ex-vriendin Adisa. Bij één van hun eerste ontmoetingen gaan ze in Amsterdam naar het museum Nemo. Op blz. 49 van de roman vraagt Adisa aan Ziggy of ze nog een fanfictie verhaal vanuit een bepaald perspectief wil schrijven. Ze gebruikt dan haar favoriete zinnetje: “Maak me blij”voor de eerste keer in de roman. Daarna wordt het zinnetje nog enkele keren herhaald. Ook de laatste zin in de roman is “Maak me blij”. Adisa vraagt aan Ziggy of die nog terugwil naar het Griekse eiland van hun vakantie na de crematie van haar moeder. Het zinnetje is dus typerend voor de relatie tussen Ziggy en Adisa.

Verhaalopbouw
De roman wordt opgebouwd in zes hoofdstukken. Ze zijn met letters aangegeven maar niet getiteld. Het verhaal wordt niet geheel chronologisch verteld. Het heden is in het jaar 2001( zie daarvoor onder “ruimte en tijd”) In hoofdstuk 1 wordt verteld dat Ziggy op vakantie gaat met haar ex-vriendin Adisa en in hoofdstuk 2 wordt de geschiedenis van de kennismaking verteld. In hoofdstuk 3 gaan ze op weg naar Griekenland en in hoofdstuk 4 verblijven ze op het eiland Thassos. De hoofdstukken 4 tot en met 6 worden chronologisch verteld.
Het verhaal heeft een opening in handeling ( constructie: in medias res) Het begint namelijk midden in de gebeurtenissen. De roman heeft een open einde. Het is niet zeker of Ziggy na de dood van haar moeder mee teruggaat naar het Griekse eiland Thassos.

De vertelde tijd is ongeveer een maand. De verteltijd is 205 bladzijden en neemt ongeveer 4 á 5 uur leestijd in beslag.

Perspectief
De roman wordt verteld in de ikvorm, waarbij de verteller de jonge vrouw Ziggy is. Ze ontleent de naam aan haar favoriete sf-programma Star Trek. Ze is lesbisch en heeft als de roman begint net een relatie met haar geliefde Adisa achter de rug. Wel geeft ze in het eerste hoofdstuk aan dat ze nog met deze Adisa op vakantie naar Griekenland gaat. Ziggy is 29 jaren jong.

Ruimte en tijd
Het decor van de gebeurtenissen is in eerste instantie de topgrafische ruimte van Amsterdam tijdens het begin van de 21e eeuw. Het is het lesbocircuit van de hoofdstad. Hier draaien de lesbiennes om elkaar heen: ze weten alles van elkaar, er heerst haat en nijd onderling en het is een kleine papegaaiencircuit. In het derde hoofdstuk gaan de beide hoofdfiguren Adisa en Ziggy naar Griekenland: met je ex op vakantie. Ze komen daar aan op 1 mei. Dat is af te leiden uit een sms-bericht op 30 april 2001 verzonden, waarin Adisa aangeeft dat Ziggy nu toch maar alleen op vakantie moet gaan. De moderne tijd wordt verder vertegenwoordigd in de msn-cultuur en de e-mails die de beide (ex)-geliefden aan elkaar sturen.

Thematiek
“Maak me blij” is een roman over een lesbische liefdesrelatie tussen twee mensen die elkaar soms niet kunnen luchten of zien en zich aan de andere kant erg tot elkaar aangetrokken voelen. Ziggy en Adisa hebben een heftige liefdesrelatie. Adisa gaat in hun relatie veel verder dan Ziggy o.a. door te experimenteren met drugs en seks. De relatie loopt stuk als Ziggy merkt dat Adisa haar bedriegt met een ander meisje. Toch besluiten ze met elkaar op de geplande vakantie naar Griekenland te gaan en het kan natuurlijk bijna niet anders of de twee eindigen weer bij elkaar in bed. Intussen heeft ook Ziggy enkele andere M&M-etjes gehad (meeneemmeisjes) . Ze neemt zich steeds voor van die meisjes af te blijven, (het zijn soms heteromeisjes) maar op de een of andere manier lukt haar dat niet. Ziggy en Adisa lijken elkaar in Griekenland weer min of meer teruggevonden te hebben, maar dan slaat het noodlot voor Ziggy toe. Ze krijgt bericht dat haar moeder overleden is.
Meteen is hiermee het tweede thema in de roman genoemd: de verhouding tussen moeder en dochter. Hoewel de moeder hetero is en ook liever zag dat Ziggy hetero was geweest, is hun verhouding zeker niet slecht te noemen. In het eerste hoofdstuk verzorgt Ziggy haar aan een ernstige spierziekte lijdende moeder. Ziggy’s moeder spreekt met gevoel voor humor over de relatie van haar dochter, maar waarschuwt haar wel voor de slechte invloed die Adisa op haar heeft.

Intussen praten ze samen over het derde thema in de roman: de passie van beiden voor de sf-serie Star-Trek. Ziggy gaat in haar passie zover dat ze zelf fanfictieverhalen schrijft. Dit zijn gefantaseerde vervolgen op de televisieserie die door amateur-schrijvers op het internet worden geplaatst. Wie de website van Karin Giphart raadpleegt, kan lezen dat ze zelf een aantal van deze fanfictieverhalen heeft geschreven: ze geeft zo haar hoofdfiguur een autobiografisch trekje mee, evenals haar seksuele geaardheid. In fanfictieverhalen wordt vaak een erotisch tintje gegeven aan de relaties tussen de personages. Voor het slapen gaan leest Ziggy een verhaaltje aan haar moeder voor. Het liefst zou ze bij de crematie ook een fanfictieverhaal hebben voorgelezen. Haar moeder zou dat zeker gewaardeerd hebben.
De drie thema’s in deze roman worden uitgewerkt met een aantal vrij logische motieven: bedrog in een relatie, jaloezie in een relatie, overspel, seksualiteit (in deze roman dus expliciet de lesbische seksualiteit ) de ernstige ziekte van haar moeder en de dood.

Samenvatting van de inhoud
Een: Ziggy is de ikverteller van deze roman. Ze ontmoet in het eerste hoofdstuk een heteromeisje Nienke in een lesboclub. Het meisje is ter camouflage meegegaan met een lesbische vriendin. Ziggy valt onmiddellijk voor haar: ze gaan een partijtje poolbiljarten en later gaat Nienke met Ziggy mee naar huis. Het verhaal ontkomt er natuurlijk niet aan dat Nienke en Ziggy een seksavontuur met elkaar beleven en dat Nienke daardoor aangenaam verrast is. Het is typerend voor de seksuele relaties die Ziggy heeft: ze kan niet tegen M&M-tjes (meeneemmeisjes). Ze kan ze niet weerstaan, ze is niet van plan er iets mee te doen en toch ligt ze binnen no-time met het betrokken meisje in bed. Ze kan ze wel krijgen, ook de mooiste meisjes, maar ze kan ze alleen niet houden.
De volgende dag gaat Ziggy met de trein naar haar moeder die ziek is (ze heeft een ernstige spierziekte) en verpleegd moet worden. Ze kan niet veel alleen en Ziggy moet haar met alles helpen. Ze lijken een leuke relatie moeder-dochter te hebben en een passie voor de sf-verhalen van Star Trek. Ziggy schrijft fanfictie verhalen over de Star Trek programma’s en leest er altijd één voor aan haar moeder. In fanfictieverhalen schrijven Star Trek-fans de subaflevering van de serie. Het is een vervolg op wat er in de serie wordt geschreven en vaak is dit een erotisch gevolg. Die geeft haar nog wat welgemeende adviezen over haar vakantie met Adisa, haar ex-vriendin. Uit de woorden van de moeder mag je opmaken dat deze vrouw Adisa niet zo hoog heeft zitten.

Twee: (flash back) via de e-maillijn van hotmail.com komen Adisa en Ziggy met elkaar in aanraking. Ze hebben een gedeelde passie: de Star Trek- verhalen en in deze vreemde taal communiceren ze ook met elkaar. Hun eerste ontmoeting is in Amsterdam op het dak van het Nemo-museum. Ze drinken champagne en moeten als gevolg daarvan allebei plassen. Ze doen dat in de buitenlucht: het lucht natuurlijk op en het maakt hen bovendien aantrekkelijk voor elkaar. Ziggy snijdt zich aan de scherven van de kapot gegooide champagnefles en bloedt flink aan haar vingers, zeker ook veroorzaakt door de genoten alcohol. Na enkele weken al neemt Ziggy haar nieuwe vriendin mee naar haar moeder, die hetero is. Haar moeder waarschuwt haar voor Adisa: ze ziet haar niet zo zitten. Bij thuiskomst gaan Ziggy en Adisa weer met elkaar naar bed en Adisa vindt het niet prettig dat Ziggy geen kaalgeschoren geslachtsdeel heeft. Ze begint vol overgave het schaamhaar van Ziggy weg te scheren. Er worden nogal wat complimenten over en weer uitgedeeld over de schoonheid van hun vrouwelijk lichaamsdeel.
Aan de liefde komt toch vrij abrupt een einde wanneer Ziggy een telefoontje ontvangt van de vorige vriendin van Adisa, Barbara. Die zoekt Adisa weer op en als ze die nacht heel laat dronken en of stoned thuiskomst, is Ziggy gewaarschuwd. Bovendien ontkent Adisa dat ze Barbara gezien heeft.
Drie: In dit hoofdstuk is het uit tussen Adisa en Ziggy. Een dag na de verbreking van de verkering vallen de tickets voor de vakantie naar Griekenland op haar deurmat. Ze besluiten toch samen op vakantie te gaan. Ziggy maakt een lijstje met dingen die ze graag in Griekenland wil doen. De avond voor het vertrek is het Koninginnenacht in Amsterdam. Ziggy en haar homovriend hebben een plannetje bedacht om geld te verdienen: je mag hen kussen voor € 2,50. Op een bepaald moment komt Adisa in de lesbotent waarvoor dit alles geschiedt en ze begint Ziggy te tongzoenen. Die schrikt er wel van, maar Adisa vindt dat ze erom gevraagd heeft door het bord met de aanbieding die ze daarop doen. Ze betaalt ook voor haar nieuwe vriendinnetje Elike. Ziggy vindt het allemaal maar heel vervelend. Later op de avond krijgt ze een sms-je van Adisa die aangeeft dat ze maar beter alleen op vakantie moet gaan.
De volgende dag vertrekt Ziggy met nogal wat omwegen naar Schiphol. Het station is verstopt door teveel passagiers en ze moet met een taxi naar Schiphol. Bijna is ze te laat voor haar vlucht. In het vliegtuig ziet ze Adisa die toch gekomen is. Op het vliegveld van hun vakantiebasis blijkt dat Adisa nog wat restjes coke heeft genomen: ze doet heel opgewonden en dat doet Ziggy terugdenken aan de keer dat ze zelf coke had gesnoven met Adisa. Die had er haar toe verleid, omdat je er megaorgasmen door kon krijgen. (cokeseks) Wanneer Ziggy de dag erna coke heeft gekocht, snoepen ze er beiden van en inderdaad wordt er een vrij erotische liefdesuiting beschreven. Ze scheldt Adisa overhoop, omdat ze op een militair vliegveld zijn geland en druggebruik uiteraard heel strafbaar is. Ook moet Ziggy een foto maken van Adisa die met haar gitaar toeristen aan het vermaken is. Het lijkt er even op dat ze opgepakt worden, maar de douane en de militaire politie willen dat ze nog eens wat liedjes voor hen spelen. Ook daarvan worden foto’s gemaakt.

Daarna vertrekken ze naar hun vakantieappartement dat prachtig gelegen is op het eilandje Thassos. Ze delen een slaapkamer en krijgen min of meer een eerste ruzietje. Ziggy heeft via haar mobiel aan haar moeder laten weten dat ze goed is aangekomen.
Vier: dit hoofdstuk vertelt de eerste dag op het eiland Thassos. Ziggy is vroeg opgestaan en Adisa komt heel wat later uit haar bed. Ze krijgen al op de eerste dag onenigheid en Adisa wil met haar scooter wat bezienswaardigheden bezoeken. Ziggy is veel meer geïnteresseerd in de zee en het strand. Ze gaat duiken en vist een zee-egel op. Een oude Griek leert haar deze zee-egel te doden en het vocht op te drinken: het zou goed zijn voor de potentie van een vrouw. Ook ontmoet ze die dag een prachtige vrouw . Ze is weliswaar hetero en staat op het punt naar vriend Nicolai vaarwel te zeggen. Ze heet Helen (je zou bijna zeggen natuurlijk in Griekenland met zijn mythen vgl. Helena)
Ze spreken voor die avond af, nadat Ziggy eerst Helen heerlijk gemasseerd heeft. Adisa keert terug van haar dagje toeren op het eiland en ze voelt zich lichamelijk aangetrokken tot Ziggy. In de openlucht beginnen ze met elkaar te vrijen, totdat een nest mieren een einde aan hun vrijpartij maakt. Op de terugweg komen ze Helen tegen die Ziggy groet. Wanneer ze terugkeren in het appartement, is Adisa jaloers en woest. Ze vraagt aan Ziggy of ze met Helen geneukt heeft.
Ziggy gaat op bezoek bij Helen in haar studiootje en ze besluiten samen te gaan eten. Ze kiezen voor een gerecht met kreeft. Ze raken in gesprek en Helen vertelt dat ze in de gezondheidszorg werkt. Ze heeft recent een doodzieke patiënt meegenomen naar Cuba en heeft daarna last gekregen van caretaker-stress. Na het etentje vraagt Helen of ze nog meegaat naar haar appartement. Dan breekt weer het M&M-syndroom bij Ziggy door. Ze drinken nog wat en kussen elkaar heftig, maar daar blijft het deze keer dan ook bij. Ziggy wordt niet lekker en wil vertrekken. Als ze buitenkomt, arriveert daar de vriend van Helen. Ze vertelt hem dat Helen op hem ligt te wachten.
Vijf:Ziggy heeft een droom. Ze is een beklaagde in een Amerikaanse rechtbank en wordt ervan verdacht dat ze een ex-vriendin altijd in een doosje heeft willen stoppen. Haar ex doet verslag van het feit hoe ze in een doosje werd gestopt. Het is een rare droom (die natuurlijk naar het motto van Annie M.G. Schmidt verwijst)
Ze wordt kotsend wakker en hoort een enorme dreun die ook al in de droom te horen was. Adisa is met de scooter tegen een muurtje aangereden en heeft zich aan haar been geblesseerd. Ze vertelt daarna wat ze allemaal die dag heeft gedaan. Iemand ontmoet, in een demonstratie meegelopen; een landschildpadje het leven gered, al denkt Ziggy van niet, omdat die niet kunnen zwemmen. Ze gaan slapen (?) in elkaars armen. Ziggy belt de volgende morgen naar haar moeder: het lijkt allemaal wel goed te gaan thuis. Helen komt Ziggy opzoeken, maar Adisa is daar heel boos over en jaloers is ze ook. Toch verdwijnt Helen daarna uit Ziggy’s leven.
De volgende dag gaan Adisa en Ziggy naar de plaats Limenas op het eiland. Ze ontmoeten een oude Nederlandse vrouw die veel van kruiden weet: bijvoorbeeld van het door Ziggy zo gewenste guichelheil. Als ze door de natuur struinen en Adisa even aan het plassen is, gaat Adisa’s mobieltje af en blijkt het haar vriendin te zijn. Ziggy ontsteekt in woede en besluit het mobieltje weg te gooien, zonder dat ze iets erover vertelt tegen Adisa. Als ze later die dag een foto wil maken, mist die haar mobieltje en dan moet Ziggy het wel opbiechten. Adisa is niet eens zo heel boos. Toch vechten ze met elkaar. Ze raken zelfs in een gevaarlijke situatie wanneer ze op een richel van een bergwand terecht komen. Maar dan helpen ze elkaar weer en worden ze in feite wat dichter bij elkaar gebracht. Ze praten daarna over een sociologische verklaring van het lesbisch worden. Als ze terugkomen in hun appartement, is er een boodschap dat Ziggy direct naar huis moet bellen. Ze hoort van de oppasser in huis dat haar moeder op de IC van een ziekenhuis is opgenomen.

Zes: het hoofdstuk begint met een korte flash back over de tijd dat Ziggy klein was en ze haar moeder vragen stelde over God en over de duivel. Daarna praat ze met Adisa en nemen ze het besluit om zo snel mogelijk naar huis terug te vliegen. Maar er begint plotseling een storm op te steken die nog enkele dagen blijkt aan te houden. Ze doen alle mogelijke moeite om met een boot het eiland te verlaten en naar Athene te gaan, maar dat lukt pas enkele dagen later. Als ze dan eenmaal in Athene zijn, belt ze naar het ziekenhuis en ze krijgt dan te horen dat haar moeder inmiddels overleden is. Het heeft ineens niet zo veel zin meer om halsoverkop naar Nederland af te reizen. Adisa vertelt nog dat ze Ziggy’s moeder nadat het uit was gegaan, nog eens heeft gebeld. Haar moeder had dat voor Ziggy geheim gehouden. In het vliegtuig wordt Ziggy overvallen door allerlei gedachten: aan een lijstje met favoriete films en favoriete vrouwen, aan een gesprek met haar moeder over haar ziekte, waarbij alle kracht uit haar lichaam verdween. Van Schiphol brengt Adisa haar naar het rouwcentrum waar haar moeder opgebaard ligt. Ziggy heeft er veel moeite mee om haar moeder onder ogen te zien. Ze ziet er niet goed opgemaakt uit en ze herstelt die fout van de begrafenisondernemer. Als ze daarmee bezig is, valt ze flauw. Hoewel de man van de begrafenisonderneming heel voorkomend is en zijn best doet, ergert Ziggy zich aan hem, omdat hij dingen heeft gedaan die haar moeder absoluut niet zo hebben gewild.
De crematieplechtigheid is mooi, maar Ziggy houdt geen toespraak. Ze zou eventueel wel een fanfictieverhaal van Star-Trek hebben willen voorlezen. Na de plechtigheid vraagt Adisa aan Ziggy of ze niet het beste nog een week terug kunnen gaan naar Thassos. Aanvankelijk wil Ziggy er niet van weten. Maar de laatste zin die Adisa uitspreekt, is: “Maak me blij”. Het blijft in het ongewisse of Ziggy dat gaat doen.

Recensies en waardering
Ruim een maand na de verschijning was de roman nog niet in de drie grote landelijke kranten besproken. Alleen op internet waren wat recensies van de roman gegeven op de websites van o.a. de recensent en deadline. De recensenten reppen over de vlotte dialogen, maar toch ook over een zekere oppervlakkigheid in de roman. De karakters maken inderdaad weinig indruk.

Karin Giphart zelf over “fanfiction”
(Bron: Karin Giphart)

Tsja....wat is nou eigenlijk fanfiction...? (heel losjes gebaseerd op Tenderware's woorden):

In principe gaat het bij fanfictie, of 'fanfic' om verhalen met al bestaande karakters uit films en televisie (en andere mediavormen), maar dan geschreven door de fans.
Fans schrijven niet om ervoor betaald te krijgen, anders zou het in strijd komen met de auteursrechten. Sommige verhalen zijn ronduit slecht geschreven, maar soms zitten er pareltjes tussen. Origineel, grappig, grijpend of ontroerend. Soms ook zeer leerzaam wat de seksuele component betreft.
Fans wisselen uit, discussiëren er over en leren elkaar kennen, iets dat af en toe tot een echte vriendschap kan leiden. (Zodat je een extra logeerplek hebt in Australië, Engeland of Amerika of ontdekt dat Borgqueen/1486@hotmail.com gewoon in jouw stad blijkt te wonen.)
Het is simpelweg een 'lenen van' de karakters om een verhaal te vertellen dat waarschijnlijk nooit zo verteld gaat worden. Bijvoorbeeld romantische/erotische verhalen tussen twee karakters, met name 'same-sex pairings'. Om die relaties uit te diepen op een 'subtext' niveau. Subtiele suggesties naar relaties die anders impliciet blijven, zoals de vermeende relatie tussen Batman en Robin, om maar iets te noemen. Met name homo's en lesbiennes zijn erg bedreven in het vinden van subtext tussen twee karakters, 1 van de vroegste fanfic ging over een romantische relatie tussen Kirk en Spock. Iiiiiw. Maar dat terzijde. It's life, Jim, but not as we know it. Janeway en Seven in de Star Trek serie 'Voyager' is een ander voorbeeld. Met name Star Trek kent menige fanfictie verhalen, hetzij gay of hetero. Soms verwerken schrijvers van tv-series de schrijfselen van hun fans zoals bij Xena en Gabrielle - waarmee de fans duidelijk werden beloond. Buffy the Vampire Slayer resulteerde in vele verhalen over Buffy en Willow, en prompt kreeg Willow een vriendin, Tara. Scully heeft op het internet menige vrouwen verslonden als karakter.
Het web barst bijna uit zijn voegen met fanfictie verhalen, lees voor de lol maar eens 'Sustenance' of 'Sensation'.
Ik vond het allemaal zo boeiend en grappig dat ik de hoofdpersonage van 'Maak me blij' ook een fanfictie schrijfster heb laten zijn. Zo eentje die in haar verhalen de karakters uit bestaande series gebruikt om haar eigen ervaringen te verwerken.