Lijmen / Het been door Willem Elsschot

Leesverslag:
Lijmen/ Het Been

A 1. Algemeen/oriënterend
a. Geef een volledige titelbeschrijving: auteur, titel, ondertitel
Titel: Lijmen/ Het Been
Auteur: Willem Elsschot, zijn volledige naam is Alfons Jozef de Ridder
Ondertitel: n.v.t.

b. Geef nationaliteit, geboortedatum en datum van overlijden van de auteur.
Willem Elsschot is geboren in Antwerpen op 7 mei 1882.
Hij heeft in Antwerpen, Brussel, Rotterdam en Parijs gewerkt.
Deze Belgische schrijver is overleden op 31 mei 1960.

c. Is er een motto of opdracht?
Hij heeft dit boek in een autobiografische stijl geschreven, want in 1912 werkte hij voor La Revue Continentale Illustrée wat je met het Wereldtijdsschrift kunt vergelijken. Daar werkte hij voor zijn vriend Jules Valenpint die je zou kunnen vergelijken met Boorman. Dat maakt Willem Elsschot gelijkend aan Frans Laarman.
Hij wil mensen laten zien dat het niet altijd gemakkelijk is om eerlijk te zijn.
En dat geld verleidelijk is. Het is namelijk het geld waardoor Laarman zich laat verleiden bij Boorman te werken.

d. Wat was het jaar van de eerste uitgave?
De eerste uitgave was in 1924, maar toen bestond het boek uit slechts een deel. Het boek was toen nog niet samengevoegd. Pas later heeft hij het vervolg hierop geschreven. Dit heette Het Been en je raad al hoe het eerste deel heette, namelijk Lijmen.
Jaren later zijn deze twee delen samengevoegd tot Lijmen/ Het Been.

e. Aantal pagina’s?
Het boek telt 223 pagina’s.

f. Wat was de leestijd in uren?
Ik heb het niet precies bijgehouden, maar ik schat het zo ongeveer op zo’n 8 a 9 uur.

g. Wanneer heb je het boek uitgelezen?
Ik heb het boek uitgelezen op 9 oktober 2008

h. Welke verwachtingen had je ervan voor je het ging lezen?
Ik verwachtte dat het boek moeizaam en langzaam zou zijn.
Moeizaam omdat het rond 1920 geschreven is en langzaam omdat het veel Franse teksten bevat en veel woorden worden gebruikt die we tegenwoordig niet meer kennen en niet gebruiken.

2. Samenvatting
Geef een overzichtelijke samenvatting van de inhoud. Besteed voldoende aandacht aan het begin en het slot.

Lijmen:
De ikfiguur ontmoet Frans Laarmans in een café. Het is een oude kennis die hij niet meer herkent. Hij is veranderd van idealist naar een harde zakenman. Laarmans nodigt hem uit om bij te praten. Waar de ikfiguur Laarmans levensverhaal te horen krijgt.

Laarmans ontmoet in een café een man, Boorman. De laatste vraagt of hij voor het Algemeen Wereldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen wil werken. Laarmans neemt dit aanbod maar al te graag aan omdat hij dan 1000 frank per maand in plaats van 125 frank per maand zal gaan verdienen.
Vanaf dat hij bij Boorman in de leer krijgt hij een andere naam, namelijk Teixeira de Mattos. Laarmans of beter gezegd, De Mattos wordt gelijk ingelijfd bij dit zogenaamde Wereldtijdschrift als de schoonzus van Boorman is overleden. De vrouw van Boorman wil dat zij in Brussel begraven wordt. Zij laat het lichaam van haar zus balsemen en vervoeren door een bedrijf dat Korthals et Fils heet. Dit bedrijf blijkt lijken en zieken in dezelfde auto te vervoeren. Als Boorman hierachter komt chanteert hij Korthals om twintigduizend exemplaren van zijn tijdschrift te kopen voor een belachelijke prijs. Langzaam wordt het De Mattos duidelijk hoe Boorman aan zijn geld komt.
Wanneer De Mattos de volgende dag alleen op het kantoor is komt mijnheer Wilkinson langs. Die was van plan zeventigduizend exemplaren van het Wereldtijdschrift te kopen, als Wilkinson de redacteuren wil spreken. De Mattos voelt het al aankomen en probeert tevergeefs Wilkinson tegen te houden. Maar Wilkinson loopt al naar de deur waar ‘de redactie’ op staat en is stomverbaasd als hij een volledig lege kamer aantreft. Dan doorziet Wilkinson wat er aan de hand is een gaat de bestelling niet door. Boorman is woedend als hij dit hoort en neemt De Mattos mee naar de volgende klant om hem de ‘lijm’-techniek te leren. Ze komen terecht bij een smederij Lauwereyssen genaamd. Hun specialiteit is keukenliften. Deze firma is onder leiding van mevrouw Lauwereyssen. Zij vertelt de twee heren uitvoerig over haar opgezwollen been, wanneer zij haar exemplaren willen aansmeren. Mevrouw Lauwereyssen is dol enthousiast, ze kan immers wel wat publiciteit gebruiken. Boorman en De Mattos flansen een artikel in elkaar. Als zij de volgende dag terugkomen met een fotograaf en het artikel voordragen laat mevrouw Lauwereyssen zich gemakkelijk overhalen om honderdduizend exemplaren te bestellen.
Dit gaat allemaal buiten haar broer om, want toen hij hiervan hoorde probeerde hij de bestelling nog af te zeggen, maar het was echter te laat. De Mattos heeft ondertussen uit voorzorg zijn naam moeten veranderen zodat zij hem niet zouden kennen. Dus hij heet inmiddels weer Laarmans.
Ze besluiten de tijdschriften te weigeren, maar Laarmans levert ze de volgende morgen om zeven uur ’s ochtends opnieuw. Laarmans moet daarbij zijn en hij moet ook incasseren. Hij krijgt last van zijn geweten en heeft medelijden met mevrouw Lauwereyssen. Maar hij houdt voet bij stuk en als de laatste termijn geïnd is, mag hij deze houden en ermee doen wat hij wil van Boorman. Dus besluit hij dit te schenken aan mevrouw Lauwereyssen. Zij accepteert het geld niet en zegt dat zij geen geld van Boorman, De Mattos of Laarmans wil ontvangen.
Boorman heeft een nieuwe handel in pillen opgezet. Laarmans in nu al tien jaar baas over het Wereldtijdschrift. Dit is wanneer hij klaar is met zijn verhaal en probeert nu de ikfiguur tot zijn secretaris te maken. Net zoals Boorman destijds met hem had gedaan. Maar de ikfiguur vlucht weg.

Het Been:
Nu komt Laarmans opnieuw de ikfiguur tegen. Hij heeft nu weer een normale baan en vertelt wat er de laatste jaren met hem gebeurd is.

Als Laarmans na een tijd Boorman weer ontmoet, blijkt de vrouw van Boorman overleden te zijn. Hij kan over niks anders praten. Totdat Boorman een vrouw omver loopt. Wanneer hij ziet dat het mevrouw Lauwereyssen is en zij een houten been heeft, begint zijn geweten te knagen. Hij denkt dat daar verantwoordelijk voor is omdat hij haar destijds zoveel exemplaren had aangesmeerd. Hij bedenkt iets om van dit schuldgevoel af te komen. Om van zijn schuldgevoel af te komen wil Boorman het bedrag van honderdduizend exemplaren die mevrouw Lauwereyssen had gekocht aan haar teruggeven. Dan vertelt Laarman aan Boorman over dat hij het zevende termijn aan mevrouw Lauwereyssen wilde schenken maar dat ze hun geld niet aan wil nemen. Dit kan Boorman niet geloven. Maar hij bedenkt voor de zekerheid een list. Boorman wil bluffen dat een paar jaar terug de accountants van een groot Amerikaans bedrijf teveel hebben berekend en daar nu pas achter komen. Mevrouw Lauwereyssen trapt er echter niet in.
Boorman besluit een rechtszaak aan te spannen tegen haar. Hij eist het recht om haar geld te geven. De rechter vindt dit onzin en dat ze dat maar onderling moeten regelen.
Als Boorman een tijd later in de krant leest dat de firma Lauwereyssen verkocht wordt en alles wat er in zit, dus ook die overgebleven exemplaren van het Wereldtijdschrift waar ze nooit wat mee heeft gedaan. Boorman krijgt een goed idee. Namelijk het oud papier bij de veiling opkopen voor evenveel geld als hij het verkocht had. Dan zou mevrouw Lauwereyssen het geld van de notaris krijgen en niet van Boorman.
Maar op de veiling wordt hij verwijderd, omdat hij een belachelijk hoog bod doet op het oud papier. Ze denken dat hij naar een psychiater moet. Dus hij wordt vervoerd naar een inrichting. Het lukt zijn neef Jan echter om hem daaruit te krijgen.
Jan blijkt een goede vriend van mevrouw Lauwereyssen te zijn en haalt haar over het geld in ontvangst te nemen.

Laarmans stopt met het werken voor het Wereldtijdschrift en gaat werken bij The General Marine and Shipbuilding Company. Maar dat was nog niet het einde voor het Wereldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen, want Laarmans kreeg net als iedereen in België een exemplaar van nummer zeven van de tweeënvijftigste jaargang en als uitgever stond Boorman op de omslag.

B Belevingsvragen
3. Eerste reactie
a. Geef je eerste reactie achteraf. Waarom sprak het boek je wel/ niet aan?
Het boek sprak me niet aan, omdat het niet spannend was.
De spreektaal is ouderwets. Er komt overigens ook veel Frans in voor.
Het boek is voorspelbaar. Je ziet ver van te voren aankomen wat er gebeuren gaat.

b. Welke persoon of gebeurtenis is je het beste bijgebleven of het meeste opgevallen? En waarom?
Mijnheer Laarmans is me het meest bijgebleven, omdat hij de hoofdpersoon in het boek is. Laarmans is in het begin een idealist en laat alles waar hij in gelooft en waar hij voor staat vallen. Dat komt doordat hij zich laat verleiden door het geld. Volgens mij probeert de schrijver mensen daarmee duidelijk maken hoe gemakkelijk iemand tot slechte dingen te verleiden is.


C Verdieping
4. Tijd, ruimte en personen
a. In welke tijd speelt het verhaal zich af? Waaruit blijkt dit?
Rond de tijd wanner Willem Elsschot het geschreven heeft. Rond 1920

b. Hoe lang duurt het verhaal?
Het verhaal duurt ongeveer vijftien jaar. Waarschijnlijk wat langer.
Want het begint met het vertellen aan de ikfiguur wat er in de afgelopen tien jaar is gebeurd dat zij elkaar niet hebben gesproken. En tot slot vertelt hij wat er vijf jaar na die tien jaren is gebeurd.

c. Wordt er een voorgeschiedenis verteld?
Ja, Laarmans verteld wat er is gebeurd aan de ikfiguur. Dat doet hij door te vertellen wat er in tien jaar tijd is gebeurd dat zij elkaar niet hebben gezien.

d. Waar speelt het verhaal zich af? Heeft dat een bijzondere functie binnen het verhaal?
Het verhaal speelt zich af in Belgie. Om nog specifieker te zijn: in Brussel.
De functie daarvan is dat Brussel een stad was die voor handel stond.

e. Wie zijn de hoofdpersonages? Wat voor mensen zijn dat?
De ikfiguur is niet de hoofdpersoon. Laarmans is de hoofdpersoon.
Laarmans zie ik als een man die zich gemakkelijk laat verleiden. Eerder doet wat andere mensen zeggen dan dat hij zelf denkt.
Boorman is ook een sleutelfiguur in dit boek, maar niet de hoofdpersoon.
Boorman zie ik als een slimme, maar harde zakenman.
Die eigenlijk verliefd is op zijn werk, want je hoort hem bijna of nooit over zijn vrouw praten.

5. Vertelwijze (perspectief)/ Opbouw
a. Wie is de verteller van het verhaal.
Laarmans vertelt het verhaal in de ikvorm aan de ikfiguur (geen naam), in het verhaal.
Dus Laarmans verteld in de ikvorm, maar dat verandert want als je door de ‘ogen’ kijkt van de ikfiguur, dan is Laarmans niet meer de ik-persoon.

b. Wordt het in de ik- of in de hij vorm verteld?
Het verhaal wordt constant in de ikvorm verteld.

c. Is er iets bijzonders te vertellen over de wijze van het vertellen?
Ja, het is mij opgevallen dat in dit boek de ik-persoon bijzonder weinig gedachten heeft.
Of die worden niet aan het publiek duidelijk gemaakt.

d. Uit hoeveel delen of hoofdstukken bestaat het boek? Zijn ze getiteld?
Het boek bestaat uit twee delen die pas later zijn samengevoegd.
Namelijk Lijmen en Het Been.
Het boek telt 12 ongenummerde, maar getitelde hoofdstukken.

e. Is er nog een proloog of epiloog of is er iets anders bijzonders over de structuur te vertellen?
Ja, je begint in het midden van de tijdslijn.
Je loopt in de tijd vooruit. Het boek wordt verteld alsof het allemaal al is gebeurd.

6. Thematiek en interpretatie
a. verklaar de titel, ondertitel en motto.
Lijmen betekent: het aansmeren van exemplaren van het Wereldtijdschrift voor een extreem hoge prijs door middel van chantage etc.
Het Been betekent: het eerst opgezwollen been en daarna houten been van mevrouw Lauwereyssen. Boorman gaat zich schuldig voelen, omdat hij bang is dat de amputatie van dat been door hem komt, omdat hij haar exemplaren van het Wereldtijdschrift voor een extreem hoge prijs heeft aangesmeerd.

b. Welke motieven (zaken die steeds terugkeren) ben je tegengekomen?
Dat Laarmans steeds weer onderdanig is.
Dat Boorman maar geen genoeg krijgt van zijn werk.
Het lijmen wat gevolgen met zich mee brengt.
Het been van mevrouw Lauwereyssen.

c. Wat zie je als je het thema ( de centrale probleemstelling of de idee) van het verhaal?
Dat sommige mensen eerlijk en oprecht zijn en zich niet laten verleiden door geld noch het slechte pad.
Maar dat andere mensen niet eerlijk zijn en daar later last van krijgen. Dat die mensen zich achteraf schuldig gaan voelen.

d. Welke mening over de werkelijkheid heeft de schrijver volgens jou willen uitdragen?
Dat je kritisch moet zijn op je bronnen. Je moet oppassen wie je vertrouwt.
Als je niet je hart volgt, maar je laat verleiden door het slechte zal je er achteraf spijt van krijgen.


D Reflectie
7. Persoonlijke waardering
Geef een goed beargumenteerde mening over het boek in ca. 150 woorden. Niet alleen wat je vindt, maar ook waarom je dat vindt, is belangrijk.

Ik vond het boek bijzonder saai. Ik heb er niet van genoten. Ik vond het moeizaam lezen, omdat er zoveel oud Nederlandse woorden werden gebruikt.
Ik heb zelden gelachen terwijl ik het boek aan het lezen was. Slechts een keer heb ik ‘gelachen’, namelijk bij de scène dat Boorman eindelijk denkt het op te kunnen lossen door mevrouw Lauwereyssen via de veiling terug te betalen.
Wanneer Boorman voor 450 kg oud papier een belachelijk hoog bedrag wil hebben, wordt hij als saboteur van de veiling gezien en ingerekend door de politie. Toen maakte ik een lachend geluid, terwijl het eigenlijk een jammerlijk geluid was, omdat ik wist dat het verhaal nog niet afgelopen zou zijn.
Het boek was voorspelbaar en daarom vroeg je je niet af wat er komen zou.
Dat betekent dat je niet nieuwsgierig bent om verder te lezen, wat natuurlijk ook een factor is dat ik het boek saai vond.
Het thema was namelijk ook nogal eenzijdig. Bij dit thema is het dan ook moeilijk om spanning te combineren, laat staan actie.
De manier waarop de schrijver schreef beviel mij ook niet; Je komt zelden te weten wat de hoofdpersoon op dat moment denkt. Aan de omgeving wordt weinig aandacht geschonken, waardoor ik me moeilijk een beeld kan vormen hoe het eruit zou hebben gezien.

E Bronnen
1. www.wikipedia.nl