Leven op de rand door Gerda van Erkel

Waarom heb ik dit boek gekozen?

Ik had dit boek gekozen, omdat de kaft me aantrok en de korte samenvatting op de achterkant me een goede eerste indruk van het boek gaf.

Mijn eerste persoonlijke reactie.

Ik vond dit boek ontroerend, omdat de schrijver de gevoelens van de hoofdpersoon zo mooi onder woorden weet te brengen. Ik bloos en wordt iets minder van hout, mompel iets over de onzin van stereotiepe rollenpatronen. Eigenlijk bedoel ik: zie, ik ben niet zo’n macho als de rest hier, leg je hoofd op mijn hart van koekebrood. Het verhaal was ook moeilijk, doordat er zo veel namen van personen in voorkwamen. In het boek was niet veel afwisseling wat het af en toe langdradig maakte.

Samenvatting.

Jasper is 17 jaar en heeft thuis problemen. Zijn vader is werkloos en kan de druk niet meer aan van Dries. Dries maakt deel uit van de drieling met Katrien en Stijn en heeft het syndroom van Down. De moeder van Jasper heeft het thuis zo druk dat ze ook werkloos is. Omdat de vader van Jasper niets doet is Jasper thuis de “vader”. Overdag gaat hij naar Plansjee, een opvangcentrum voor jongeren die thuis problemen hebben. Plansjee wordt geleid door Lukas en Maya, die luisteren en proberen te helpen. Op een dag komt er een nieuw meisje: Margreet. Ze heeft een kaalgeschoren hoofd, eet niks, draagt zwarte kleren en heeft een blauw oog. Na verloop van tijd komt Jasper in contact met haar en raakt zelfs verliefd op haar. Margreet wordt ook verliefd op hem. Ze wordt steeds losser en praat meer over haar problemen en gevoelens met Jasper. “Niet kwaad zijn”, zei ze, “heb geduld met me… “Ik wil het allemaal voelen. Echt voelen. Dat jij het bent die me streelt en niet mijn vader. Ik wil voelen hoe het is om er niet bang voor te zijn. Om het niet afschuwelijk te vinden…. Om het straks zelfs leuk te vinden….” Ze besluiten samen niks over hun relatie te vertellen in Plansjee. Als Margreet binnenkomt, vliegt mijn hart op om haar te zoenen, maar mijn billen blijven zitten. Zo zijn we het overeengekomen: niemand hier hoeft iets van ons te weten. Op een dag komt er een nieuwe jongen in Plansjee: Tim. Zijn vader is schipper en moet voor een lading naar Frankrijk. Margreet vraagt hem om met haar te vechten. Hij stemt ermee in.
Margreet raakt sterk bevriend met Evelien. Evelien ziet Margreet als haar grote voorbeeld en doet haar in alles na. Ze krijgt zelfs anorexia-verschijnselen. Als Jasper een keer bij Margreet thuis komt wordt de vader van Margreet agressief en reageert dat af op Margreet. Jasper kan hem nog net tegenhouden om Margreet niet te slaan. Zo blijkt dat Margreet door haar vader werd mishandeld en verkracht. De volgende dag is Margreet spoorloos verdwenen.
Jasper en Evelien ontvangen af en toe tekeningen van haar en ze proberen via de postzegels op haar enveloppen van haar tekeningen haar route te volgen. Dan besluit Jasper om achter Margreet aan te gaan. Hij vermoedt dat ze op weg is naar de vader van Tim in het zuiden van Frankrijk in de buurt van Biarritz. De vader van Tim had echter een ongeluk gehad waar zij niks vanaf wist. Hij volgt precies de route van Margreet en hij vindt Margreet in Santa Lucia de Mar, een klein vissersdorpje net voorbij de Spaanse grens. Ze verbleef al enige tijd bij Teresa, de ‘dorpsgek’. Teresa was verliefd geworden op Margreet maar Margreet niet op haar. Jasper en Margreet praten heel lang en Jasper wil dat ze met hem mee terug gaat, maar ze wil nog blijven om zichzelf te vinden.

A. Onderwerp.

Het hoofdonderwerp is liefde tussen mensen met problemen. Dit onderwerp spreekt mij aan, omdat het herkenbaar is. In het boek zijn het wel meer extreme problemen, dan een gemiddelde jongere thuis zou hebben. Liefde vind ik een goed thema, omdat ik dat “interessant” vind. Ik wil graag weten hoe andere mensen liefde (en soms ook haat) ervaren. Door het lezen van dit boek heb ik geleerd dat de liefde tussen twee mensen heel sterk kan zijn en dat wanneer die liefde zo sterk is dat mensen alles voor elkaar over hebben. Ook heb ik geleerd, dat het heel moeilijk is om te ontdekken wie je zelf bent en wat de gevolgen kunnen zijn van mishandeling.
In dit boek zijn ook deelonderwerpen te onderscheiden; mishandeling, vriendschap en gezin.
Ik had niet echt een idee van hoe het onderwerp zou worden uitgewerkt voordat ik het boek ging lezen. Over het hoofdonderwerp van dit boek (“liefde tussen mensen met problemen”) kan volgens mij niet echt een mening over gevormd worden. Na het lezen van dit boek kan ik deze mening er ook niet uithalen.

B. Gebeurtenissen.

Dit verhaal heeft niet veel gebeurtenissen, maar de gebeurtenissen die er zijn, komen steeds op een moment dat het net saai of langdradig begint te worden. Dat maakt dit boek redelijk boeiend. Ik vind niet dat alle gebeurtenissen een logisch verband met elkaar hebben. Ik vond het raar dat Margreet ineens ging vechten met de vader van Tim. Ik had toen het idee dat ze hem al kende, maar dat was dus niet zo. Dat Margreet daarna ineens wegloopt is heel verrassend. Dan geeft Jasper zijn vermoeden over de reden dat hij denkt dat Margreet is weggelopen, en toen kon ik me er wel wat bij voorstellen. Margreet zag de vader van Tim als een goed vaderfiguur voor haar. Hij was alles (wat ze dan in korte tijd van hem merkte) wat haar eigen vader niet was.
De gebeurtenissen vind ik dramatisch, zwaarwichtig en geloofwaardig.
Ik knikte en dronk mijn koffie op. De officier liep met me mee naar de deur, tot buiten op de promenade, zijn hand tussen mijn schouderbladen. Ik keek recht voor me uit naar de zee, waarover de zon een flinterdun laagje bladgoud legde. Zo’n kleur ogen heeft ze, dacht ik.
Even voelde ik de opwelling om hem te vragen of hij het ook had gezien, maar ik aarzelde te lang en toen ging, achter onze rug, in het kantoortje de telefoon.
Hij verontschuldigde zicht. “Ik hoop echt dat u haar vindt,” zei hij nog, voor hij zich omdraaide en naar binnen ging. Het rinkelen hield op en ik herinnerde me het Frans voor schedel. Crâne. Toen huilde ik.
Precies een week later, ook op zondag, zou ik haar vinden.
In Santa Lucia de Mar, een klein vissersdorpje net voorbij de Spaanse grens.
Ik droogde mijn tranen en vroeg me af wat zij had gedaan, toen ze hier, uit de post van de kustwacht, naar buiten was gekomen.
In dit stukje zie je dat de gevoelens van Jasper heel nauwkeurig beschreven worden, wat het dramatisch en droevig maakt.

C. Personages.

Het verhaal wordt beschreven vanuit Jasper. Je leert hem kennen door zijn gevoelens, wat andere mensen over hem zeggen en wat de schrijfster over hem vertelt. Hij heeft veel doorzettingsvermogen: dat blijkt uit de manier waarop hij zo graag in contact wil komen met Margreet. Verrek, waar is ze? Zo ver kan ze toch niet zijn? Net als ik het voor vandaag maar wil opgeven, zie haar in de verte lopen. Ik ben er zeker van dat zij het is. Een zwarte schim, dicht langs de huizen, haar schedel die even verlicht wordt als ze onder de lantaarn door loopt. Ik bel, twee keer kort na elkaar. Ze kijkt om en ik steek mijn hand op, waardoor mijn fiets vervaarlijk gaat zwaaien. Ik bewaar op ’t nippertje mijn evenwicht, Margreet loopt weer door. Misschien heeft ze me niet herkend.
Margreet leer je kennen, door de dingen die ze doet, wat anderen over haar zeggen en wat de schrijfster over haar vertelt. Margreet is een sterk persoon, die zich niet onder de duim laat houden. Ze is heel onafhankelijk en durft voor haar mening uit te komen. Aan de andere kant is ze heel teer, en zoekt ze ‘bescherming’ bij Jasper.
De manier waarop Jasper zijn probleem (het weglopen van Margreet) oplost vind ik goed. Hij gaat achter haar aan en zoekt overal aanwijzingen.

D. Opbouw.

Alles hangt goed met elkaar samen, en het verhaal is goed te begrijpen. Het verhaal wordt chronologisch verteld. Als deel II begint is er een heel stuk weggelaten, want je weet alleen dat Jasper 3 weken niet meer naar Plansjee is geweest. Er komt ook een versnelling in voor. Aan het begin van deel III geeft Jasper een kort verslag van wat er allemaal voor zijn vertrek is gebeurd. Terwijl er ook vaak vertragingen in het boek voorkomen. Dan wordt er heel vaak geschreven wat ieder doet terwijl het zich op hetzelfde moment afspeelt en er wordt een half blad aan besteedt. Dit alles zorgt er wel voor dat het boek redelijk boeiend en afwisselend is.
Het boek heeft niet echt een open eind. Ik omhelsde haar en aaide even met mijn vinger over de kop van de muis van haar hand. Toen gespte ik mijn rugzak om en nam de doos van Teresa, met het kleine, kleien vrouwenhoofd. En al glimlachte ik, de zee was nog lange tijd verblindend. Maar ik zou wel graag willen weten of Margreet weer terugkomt en of de relatie van Margreet en Jasper lang duurt.

E. Taalgebruik.

Het verhaal is niet lastig om te lezen, omdat er geen moeilijke woorden worden gebruikt. De verhouding tussen beschrijving, gesprekken en weergave van gedachten vind ik redelijk. Soms is het moeilijk om uit te maken of het gesprekken in de gedachten van Jasper zijn, of dat ze echt plaatsvinden. Dat komt doordat er niet duidelijk aanhalingstekens gebruik worden.