Langs lijnen van geleidelijkheid door Louis Couperus

Titel: Langs lijnen van geleidelijkheid
Auteur: Louis Couperus
Aantal punten: 3
Aantal bladzijden: 343

Titelverklaring

Cornélie ontmoet, na gescheiden te zijn, in Rome Duco, een Nederlandse man waar ze een verhouding mee krijgt. Hij vergelijkt mensenlevens me lijnen, waar lijnen elkaar kruisen ontmoeten mensen elkaar. “Langs lijnen van geleidelijkheid” (dus geleidelijk aan in haar leven) wordt Cornélie teruggeleid naar haar voormalige echtgenoot, haar onontkoombare noodlot.

Beknopte samenvatting

De hoofdpersoon van het boek is Cornelie de Retz. Zij komt uit Den Haag waar ze getrouwd was met Rudolf Brox. Ze is van hem gescheiden en in Rome gaan wonen. In Rome ontmoet ze onder andere Urania Hope (dochter van een rijke Amerikaanse tricotfabrikant) en de Nederlandse familie Van der Staal. Cornélie leert Duco Van der Staal steeds beter kennen. Het loopt uit tot een relatie. Duco is schilder en leert Cornélie om Rome (wat haar in het begin een teleurstelling was) op een mooiere manier te zien. De omgeving van Duco en Cornélie is het totaal niet eens met hun manier van leven, omdat ze niet getrouwd zijn. Duco wil wel, maar Cornélie houdt vast aan haar feministische ideeën. Omdat ze het beiden financieel moeilijk krijgen trekt Cornélie bij Duco in en proberen ze samen rond te komen. Hoewel het steeds slechter gaat willen ze zich niet laten helpen door Cornélie’s vriendin Urania. Urania weet haar uiteindelijk een baan te bezorgen als gezelschapsdame bij de steenrijke, negentigjarige Amerikaanse mevrouw Uxeley die zeer veel feest. Cornélie en Duco houden ontzettend veel van elkaar. Na het moeilijk afscheid van Duco vertrekt ze naar Nice. Op een van de feesten van mevrouw Uxeley ontmoet Cornélie haar ex-echtgenoot weer. Ze merkt daar en dan dat ze nog bij hem hoort al houdt ze niet van hem. Ze vlucht naar Florence, waar Duco inmiddels woont. Ze vertelt hem alles, daarop vraag hij haar ten huwelijk maar Cornélie weigert. Na een dreigbrief van Rudolf vertrekt Cornélie terug naar Nice. Daar ontmoet ze hem en begint weer met hem samen te leven.

Thema

Het thema van het boek is de maatschappelijke orde. Cornélie denkt hiervan totaal onafhankelijk te zijn na haar scheiding en vooral wanneer ze in aanraking komt met Duco. Ze leven geen tijdje gelukkig samen maar wanneer Cornélie haar ex-echtgenoot tegenkomt wordt het duidelijk dat ze nog bij hem hoort en afhankelijk is van hem.

Personages

Cornélie: de hoofdpersoon, zij is een gescheiden vrouw en erg feministisch. Zij is een round-character, haar persoonlijkheid verandert in de loop van het verhaal. Ze is tegen het huwelijk en schrijft over de maatschappelijke positie van de gescheiden vrouw wanneer ze naar Rome komt. Na haar eerste brochure geschreven te hebben kan het haar steeds minder schelen en in de loop van het verhaal gaat ze steeds duidelijker inzien dat ze bij Rudolf “hoort”. Aan het eind van het verhaal heeft ze zelfs al haar gevoel voor feminisme en strijd tegen het huwelijk verloren.
Duco: hij is een schilder die in Rome woont. Zijn moeder verwijt hem dat hij niets met zijn leven doet maar dat kan hem niks schelen. Hij is een flat-character. Het kan het hem niks schelen wat men van hem vind, ook is hij heel artistiek.
Rudolf: ook hij is een flat-character. Hij is zeer zelfverzekerd, sterk en trots.

Ruimte

Het verhaal speelt zich af in Italië. Een groot deel van het verhaal speelt zich af in Rome, in ruimten als het atelier van Duco en het pension van marchesa Belloni. Ook in San Stefano, waar Urania gaat wonen, speelt zich een deel af en een deel in Nice.

Tijd

De vertelde tijd in dit boek is ongeveer een jaar en een paar maanden. Het verhaal begint rond oktober en eindigt meer dan een jaar later in januari. De historische tijd is het einde van de negentiende eeuw. Het verhaal wordt in chronologische volgorde verteld, met hier en daar een korte flashback.

Stijl

Het boek is geschreven op een nogal ouderwetse manier wat woordkeuze en zinsopbouw betreft. Wat heel erg opvalt is dat, met name, gevoelens van de hoofdpersoon maar ook nieuwe plaatsen erg gedetailleerd en met veel woorden beschreven worden. Er zijn veel vreemde (Franse, Engelse) woorden gebruikt in het boek. Dit alles maakt het lastig te lezen tot je er gewend aan raakt.

Perspectief en verteller

Het is geschreven in hij-perspectief, het verhaal wordt verteld door een alleswetende verteller. Deze beschrijft niet alleen de gevoelens en gedachten van de hoofdpersoon maar ook af en toe die van anderen, als dat nodig is, tenminste, ter verduidelijking van de beschreven situatie.

Motieven

Het eerste en belangrijkste motief van dit boek is het verhaal motief lijnen, dit komt ook terug in de titel. Duco en Cornélie vergelijken het leven met een lijn en overal in het boek komt deze vergelijking terug. Het tweede verhaalmotief is vrijheid. Cornélie vlucht van Den Haag naar Rome om haar dominante man te ontvluchten en de maatschappij die niet accepteert dat zij gescheiden is.

Achtergrondverhaal

Het speelt zich af in Italië aan het einde van de negentiende eeuw. Cornélie is gescheiden van haar man en heeft Nederland verlaten om in Rome te gaan wonen. De maatschappij is het niet eens met haar manier van leven, haar familie had haar zelfs niet gesteund tijdens de scheiding.

Auteur

Louis Maria Anne Couperus wordt geboren op 10 juni 1863 in Den Haag. Couperus volgt het HBS in Den Haag, maar heeft daar geen succes. Hij besluit Nederlands te gaan studeren en behaalt in 1886 de akte Nederlands MO. Zijn debuut als dichter maakt hij in De Gids, waar hij zelfs korte tijd redacteur van is. In 1889 schrijft hij de succesvolle roman Eline Vere (verfilmd in 1991) en in 1891 trouwt hij met zijn nicht Elisabeth Baud. Van 1893 tot 1914 verblijven zij veel in het buitenland, voornamelijk in Italië en Frankrijk. Hij werkt enige tijd als journalist bij Het Vaderland en de Haagsche Post. Zijn totale oeuvre bevat romans, verhalen, essays en sprookjes. Ondanks de grote publieke belangstelling voor zijn werk, blijft de erkenning vele jaren uit. Zijn seksuele geaardheid, dandyisme en praalzieke leefstijl worden niet gewaardeerd. In 1923 ontvangt hij de Tollensprijs voor zijn totale oeuvre en in datzelfde jaar overlijdt hij.

Eigen mening

Door de stijl van het boek, de zeer ouderwets opgebouwde zinnen en het woordgebruik bijvoorbeeld, leest het boek niet echt vlot. Naarmate je blijft lezen wen je er wel aan. Wat ik erg goed vond was de manier waarom de auteur alles beschrijft zoals plaatsen, dingen, gevoelens et cetera. Hij maakt hierbij gebruik van erg fraaie vergelijkingen, zoals hij bijvoorbeeld op een gegeven moment Cornélie’s gevoel (als zij de stem van Rudolf hoort) vergelijkt met gesmolten brons dat door haar heen gaat. Al met al heb ik zeer van het boek genoten.

Recensie 1

Men moet verklaren dat de lezende wereld, als zij niet ontvankelijk was voor de 'Lijnen van geleidelijkheid', al heel ondankbaar zou moeten zijn. Men verslindt Ouidà, waardeert Bourget, prijst Zola; welnu, het boek is kleurig, artistiek, Italiaansch als Ouidà; psychologisch tot in het weeke als Bourget, en de 'bête humaine' doet er zich gelden als bij den brutaalsten verist; terwijl Couperus zich de moeite geeft over dat alles enkele malen, - niet vaak genoeg, - het tooverkleed van zijn mooi modern Hollandsch te spreiden. En dat alles in weloverwogen verhouding, in pikante afwisseling en ook zich aansluitend bij tal van andere stromingen; wanneer wij langzamerhand bijna genoeg gaan krijgen van den wel wat heel platonischen Duco, wisselt de auteur hem af met den heel onplatonischen huzaar; als het pension en het bovenkamertje wat eentonig worden, komt de pracht van de feodale burcht in de Abruzzen met de Camera degli sposi, or-sur-or, en de zonsondergang over het meer van San Stefano; als we wat veel aan Ouidà denken, heeft Duco in zijn fatalistische afstand-doen iets Tolstoïsch. Inderdaad is het in het voordeel van een groot talent, zich eens voor een enkele maal in gelijke conditiën met de gewonen te plaatsen; een Psyche of Fidessa doen niet zoo Couperus' superioriteit uitkomen als een gewone amusementsroman, in dit geval 'Lijnen.'
Bron: http://www.louiscouperus.nl/index.htm?url=/Recensies/Langs%2520lijnen/Lijnen%2520-%2520lijst.htm

Recensie 2

Langs lijnen van geleidelijkheid heet de nieuwste roman van Louis Couperus - 'n roman die (schrik niet voor den dùrf der Gids-redactie) het Socialisme 'r bij z'n rooie haren bijsleept. Alle socialistische snobs, alle jeugdige luidjes die thans fatsoenlijk mededoen met het meer en meer verkamerend sociaal modetje kunnen zich er aan verkwijlen. Voor onze lezers dit sappig proefje:
- Aan zijn leven richting geven, dàt is het moeilijke. Ieder leven heeft een lijn, een richting, een weg, een pad: langs die lijn moet het leven vervloeien in den dood, en wat is na den dood; en die lijn is moeilijk te vinden. Ik zal mijn lijn niet vinden.
- Ik zie mijn lijn ook niet voor me...
- Weet u, er is een onrust over me gekomen. Mama, hoort u, er is een onrust over me gekomen. Vroeger droomde ik in het Forum, ik was gelukkig en dacht niet aan mijn lijn. Nu denk ik aan mijn lijn. Mama, denkt u aan uw lijn, en denken de zusjes er aan?
De zusjes, in den donker, als poesjes in de diepe stoelen verzonken, gichelden een beetje. Mama stond op.
- Beste Duco, je weet, ik kan je niet volgen. Ik bewonder Cornélie, dat zij je aquarellen mooi kan vinden, en begrijpt wàt je bedoelt met die lijn. Mijn lijn is nu naar huis, want het is al heel laat...
- Dat is de lijn van de naaste seconde. Maar er is een onrust over mijn lijn van dagen en weken hierna. Ik leef niet goed. Het Verleden is heel mooi, en zoo rustig, omdat het geweest is. Maar ik heb die rust verloren. Het Heden is wel heel klein. Maar de Toekomst... O, als we een doel konden vinden! Voor de Toekomst...
Zij hoorden niet meer naar hem; zij gingen de donkere trappen af, tastende.
- Brood? vroeg hij zich af.
Als dit geen lijntjes-trekkerij is voor de goeie bourgeoisie die zich zoo graag door d'r artisten laat verneuken - dan weet ik het niet meer.
Bron: http://www.louiscouperus.nl/index.htm?url=/Recensies/Langs%2520lijnen/Lijnen%2520-%2520lijst.htm