Titel

De oorspronkelijke titel is onbekend, maar het boek wordt 'Karel ende Elegast' genoemd, naar de hoofdpersonen. Het is geschreven door een onbekende schrijver.

Titelverklaring

De titel verwijst naar de twee hoofdpersonen: koning Karel en Elegast.

Genre

Het is een Frankisch ridderverhaal in de vorm van een episch dichtwerk (verhalende poëzie uit de tijd van het heldendicht). Het is de enige compleet bewaarde Frankische roman.

Motto

In dit boek zit geen motto.

Omvang

Het vertaalde boek dat ik gelezen heb, heeft 63 bladzijden. Het originele verhaal/gedicht bestaat uit 1414 dichtregels.

Uiterlijk

De kaft van de vertaling is erg eenvoudig: een groene omslag met de titel erop vermeld.

De auteur

Over de schrijver vertellen gaat moeilijk, want die is onbekend gebleven. Hij zou de volksvertelling 'hoe een koning uit stelen ging' als bron gebruikt kunnen hebben.

Jouw lectuur

We hebben 'Karel en Elegast' klassikaal gelezen. Toen we er een boekverslag over moesten maken heb ik de vertaling uit de bibliotheek gehaald.

Samenvatting

Koning Karel de Grote wordt in de nacht voor hij zijn hofdag gewekt door een engel. Hij beveelt Karel om te gaan stelen, maar Karel doet dat niet. Pas na de derde keer (3 is een heilig getal) gelooft hij het en sluipt Karel het kasteel uit. Alle wachters slapen.
Op een gegeven moment komt hij op zijn paard een andere roofridder tegen. Beiden willen ze niet zeggen wie ze zijn en er ontstaat een gevecht. Dan noemt de onbekende ridder zijn naam: Elegast (Vroegere leenman die verbannen is).
Samen besluiten ze om bij Eggeric (zwager van Karel) het kasteel binnen te dringen. Daar gedraagt Karel zich erg onhandig, door te willen inbreken met een ploegijzer. D.m.v. een wonderkruid kan Elegast verstaan wat de dieren zeggen, en hij hoort dat de koning in de buurt is, maar hij gelooft hen niet.
Elegast neemt een flinke buit en wil ook nog een kostbaar zadel uit de slaapkamer stelen, maar Eggeric en zijn vrouw worden wakker van het gerinkel van de bellen van het zadel en Elegast verstopt zich onder het bed. Eggeric vertelt aan zijn vrouw dat morgen koning Karel vermoord zal worden. Als zij dan daarom tegen hem uitvalt, slaat Eggeric haar een bloedneus. Elegast vangt wat van haar bloed als bewijs in zijn handschoen op en tovert daarna iedereen weer in slaap en vlucht het kasteel uit. Dan vertelt hij alles aan Karel (maar Elegast weet niet dat de koning himself voor hem staat!).
Karel begrijpt hierdoor dat hij daarom door God was gezonden om uit stelen te gaan.
Karel belooft Elegast dat hij de koning zal inlichten en zo gaan ze uit elkaar. Door deze nachtelijke tocht ontdekt Karel -ondanks zijn verbanning- Elegasts trouw aan de koning en de ontrouw van Eggeric.
De volgende dag worden op het hofdag alle samenzweerders gevangen genomen en wordt er een tweestrijd tussen Elegast en Eggeric uitgeroepen. Elegast overwint (m.b.v. zijn gebed tot God) en Eggeric wordt gedood.
Elegast wordt dan in eer hersteld en krijgt Karels zuster als vrouw.

Het verhaal

De opening: Eigenlijk heb ik alles al in de samenvatting verteld, maar ik schrijf het nog wel even op: Het boek begint wanneer Karel in de avond voor zijn hofdag 3 X gewekt wordt door de stem van een engel en die hem zegt uit stelen te moeten gaan. Karel gehoorzaamt en sluipt het kasteel uit.

Het motorisch element: Al vanaf het begin zit je al 'in' het verhaal. Het heeft geen inleiding ofzo, maar de eerste twee regels gaan als volgt: een mooi en waar gebeurd verhaal kan ik u vertellen, luister maar. Dit zou je een hele kleine inleiding kunnen noemen, maar dit mag geen naam hebben.

Het spanningsverloop: Voor de twintigste eeuw is dit verhaal absoluut niet spannend, maar in de middeleeuwen was dit waarschijnlijk een erg spannend verhaal. Vooral het gevecht met Elegast, en de inbraak in het kasteel is erg spannend. En natuurlijk het tweegevecht tussen Eggeric en Elegast.

Het hoogtepunt: Het hoogtepunt is wel het tweegevecht tussen Elegast en Eggeric, want als lezer ben je natuurlijk nieuwsgierig wie er zal winnen. Maar aan de andere kant weet je het al ongeveer, want volgens de middeleeuwse literatuur overwint de 'goede' en de 'trouwe' van de 'slechte' en de 'ontrouwe' en dat zijn resp. Elegast en Eggeric.

De afloop: Het einde van het boek gaat over het tweege-vecht tussen Eggeric en Elegast. Het gevecht gaat gelijk op en omdat Karel het te lang vindt duren vraagt hij aan God te beslissen. En dus wint Elegast, want hij had tot God gebeden. Het boek eindigt met een kort 'nawoord' van de schrijver waarin staat: moge God ons zo goed gezind zijn dat hij al onze problemen nog tijdens ons leven op deze wijze oplost! Laat ons nu allen amen zeggen. Hieruit blijkt ook weer de aandacht voor het christelijke geloof in de middeleeuwse literatuur.

Personen

Er zijn drie hoofdpersonen in het verhaal. Natuurlijk Karel en Elegast, maar ook Eggeric, Karels zwager. Relaties:
Karel de Grote is de koning. Hij is erg machtig, ook erg vroom (hij roept God telkens om hulp) en onhandig (bij de inbraak was hij niet slim bezig).
Elegast (werd door Karel na en klein vergrijp verbannen) is roofridder. Dat kan je zien aan zijn zwarte wapenuitrusting. Hij is een meesterdief (kijk maar naar de inbraak) en hij is heel trouw aan de koning.
Eggeric is de zwager van Karel (getrouwd met Karels zuster) en eigenlijk is hij tegen de koning, want hij beraamt een samenzwering om hem te vermoorden.

Milieu

'Karel ende Elegast' speelt zich vooral af in de adel en het ridderswereldje, want Karel is de koning, Eggeric is de broer van de koning en Elegast is een leenheer en dat is ook een vrij hoge stand.

Tijd

Het boek is rond 1230 geschreven en het speelt zich af tijdens het leven van Karel (742-814). Hij was keizer van 800-814 en rond 785 was er echt sprake van een samenzwering tegen hem!
Het is chronologisch geschreven en de vertelde tijd is een dag en een nacht.

Ruimte

'Karel ende Elegast' speelt zich af in Karels kasteel, waar Karel zijn opdracht krijgt, in het bos (zijn tocht en zijn duel met Elegast) en in het kasteel van Eggeric, waar ingebroken werd en de samenzwering ontdekt is. Het tweeduel speel zich af bij het kasteel van Karel.

Perspectief

Het is auctoriaal geschreven, als ik-verteller. Dat zou je niet meteen zeggen, maar in regel 2 staat: Mach ic u tellen... Dat heeft de schrijver geschreven: Hij vertelt als het ware het verhaal.

Thematiek

Het gaat vooral om 'goed' tegen 'slecht' en ook om 'trouw' tegen 'ontrouw'. En zoals in de meeste verhalen is ook in dit verhaal, de 'goede' met trouw aan de koning en God overwint van de 'slechte' die ontrouw is.

Realiteit

Het verhaal kan niet echt gebeurd zijn, ook al is de hoofdpersoon (Karel) iemand uit de werkelijkheid. Want er worden toverkruiden gebruikt waarmee je dieren kan horen spreken, dat kan helemaal niet in het echt.

Taalgebruik

De vertaling is in eenvoudig Nederlands geschreven. Het originele verhaal is in Middeleeuws Nederlands geschreven; ...mag ic u tellen, hoort naer. Dat betekent; ...kan ik u vertellen, luister maar. Het originele verhaal is nog goed te lezen m.b.v. uitleg in de kantlijn van een aantal woorden.
Omdat het verhaal vroeger mondeling overgebracht werd, is het op rijm geschreven, dan kon het makkelijker onthouden

Humor

In dit boek is geen sprake van humor.

Structuur

Ik weet het niet zeker, maar volgens mij was het boek in de klas in duidelijke stukken verdeeld. Zoals bijvoorbeeld: de ontmoeting, de inbraak, de engel in de nacht. Er stond ook telkens een titel boven ieder hoofdstukje. Maar in de vertaling die ik heb van de bibliotheek, is dat niet zo.

Motieven

Er zijn een aantal motieven in dit verhaal:
Tovenarij: Het toverkruid om dieren te kunnen horen, en iedereen die in slaap gebracht wordt.
Het getal 3: Dat staat voor heilig, volmaakt en zekerheid.
Godsgericht: Bij moeilijkheden wordt vaak tot God gebeden om hulp.
Bovenaardse wezens: De engel, maar ook de duivel.
Duels: Veel onenigheden worden uitgevochten in duels.