In Afrika door Adriaan van Dis

Adriaan van Dis – In Afrika
Amsterdam, Meulenhof, 3e druk

Verwachting en eerste indruk:

Mijn vader is opgegroeid in Zuid-Afrika en een deel van mijn familie leeft hier nog steeds. Een deel van mijn leven staat dan ook in het teken van dit land. Naast het feit dat ik veel verhalen van mijn vader en mijn familieleden over Afrika hoor, lees ik er veel over. Ik hoop zo meer te begrijpen over het continent waarin mijn vader is opgegroeid en waarin mijn nichtjes vandaag de dag nog steeds leven. Ik ben dus erg geïnteresseerd in boeken over Afrika. Toen ik vorig jaar mei op vakantie ging naar Menorca, kwam ik dit boek tegen in de mediatheekkast. ‘In Afrika’ is natuurlijk een titel die veel verklapt over de inhoud van het boek en mijn verwachting was dan ook dat het boek over Afrika zou gaan, ik hoopte over Zuid-Afrika. Aangezien ik al eerder een boek van Adriaan van Dis heb gelezen, genaamd Casablana, wist ik dat de schrijfstijl van Adriaan mij wel beviel. Die is namelijk niet te langzaam, realistisch en journalistisch.

Beknopte samenvatting:

Adriaan van Dis is de hoofdpersoon van dit reisverslag. Hij maakt een reis door verschillende Afrikaanse landen, met name Mozambique, voor het NRC-handelsblad. Bij de start van het verhaal is van Dis in Harare, de hoofdstad van Zimbabwe. Van hieruit wil hij naar Mozambique, om hier een visum voor Zuid-Afrika te bemachtigen. Daarbij wil hij zien hoe het land er aan toe is nadat het zich tegen Zuid-Afrika heeft verzet. Mozambique zit op dat moment in een burgeroorlog. Hierbij zijn twee partijen. Renamo, is een zeer gewelddadige verzetspartij die eigenlijk veel meer macht heeft dan zou moeten. En Frelimo, de marxistisch-leninistische staatspartij.
De eerste stad die van Dis wil bezoeken is Beira. Hij kan daar alleen via de Beira-corridor komen. Deze wordt echter regelmatig aangevallen door het Renamo. Na lang zoeken vind van Dis vervoer; hij mag meerijden met majoor John Buckley en twee zakenlui uit Harare. Onderweg maakt van Dis kennis met de soldaten van het Renamo en met hun afschuwelijke praktijken, zoals het afhakken van hoofden en benen.
Vervolgens probeert van Dis per boot naar Maputo te komen, maar dit mislukt omdat hij last heeft van zijn rug. Een Afrikaanse wonderdokter herstelt hem. Hierna maakt van Dis kennis met een man genaamd Mocambique en diens vrouw. Zij nemen hem mee naar hun grootmoeder op het platteland. De grootmoeder is echter niet aanwezig; het hele dorp waar ze woonde is platgebrand! Later wordt de vrouw teruggevonden.
Per vliegtuig gaat van Dis vervolgens naar Inhambane, een eeuwenoude havenstad. Omdat het er vies, warm en oud is vlucht van Dis hier snel weg. Ditmaal komt hij bij twee Nederlandse paters. Bij hen ziet hij de sloppenwijken en ziekenhuizen. Alles is vies, oud en kapot. Terug in Maputo, om een verlening van zijn visum aan te vragen, wordt hij geholpen door de Nederlandse ambassadeur. Vervolgens reist hij naar Ressano Garcia en hier ontmoet hij een mijnbaas die hem naar Zuid-Afrika smokkelt. In Zuid-Afrika komt hij echter in een raar gezelschap terecht en al snel is van Dis terug in Mozambique. Daar ziet hij voor de laatste keer de ellende van een straatarme wijk met kinderen die spelen met wapens en messen.

Ieder persoon die van Dis ontmoet heeft zijn eigen gruwelijke verhaal over de oorlog. Deze personen spelen echter geen belangrijke individuele rollen.

Analyse technische kanten:

.Titelverklaring: De titel ‘In Afrika’ is niet echt bijzonder, maar het geeft wel duidelijk aan dat het gaat om een reisverslag dat zich in Afrika afspeelt.

.Thema: Het thema is oorlog en de gevolgen van oorlog. Indirect is ook de ellende van de derde wereld en Afrika een thema. Elk persoon die van Dis ontmoet vertelt over dit thema. Overal waar hij komt ziet hij plaatsen kappot gemaakt door oorlog.

.Leidraad: Leidraad in het verhaal is het visum. Van Dis wil enorm graag in Zuid-Afrika komen, maar hij krijgt hier de papieren maar niet voor. Hij is hierdoor genoodzaakt in Mozambique rond te reizen.

.Opbouw: Het verhaal speelt zich in een paar maanden af en wordt volledig chronologisch verteld. Er is gebruik gemaakt van een ik-perspectief.

.Symboliek: Overal waar van Dis komt zijn dingen kappot: de afvoer, de verlichting enz. Dit geeft aan dat heel het land kappot is gemaakt door de oorlog.

Eindoordeel en evaluatie:

Ik vind het een heel mooi en bijzonder boek. Allereerst is mijn hoop uitgekomen: het boek gaat gedeeltelijk over Zuid-Afrika. Dat betekent dat ik weer een beetje meer te weten ben gekomen over mijn ‘roots’.
Daarnaast is het verhaal heel bijzonder omdat het een reisverslag is geschreven door een journalist. Gevoelens staan in dit boek dan ook niet centraal, maar van Dis probeert door een realistische beschrijving van zijn reis, ‘zijn’ verhaal te vertellen. Daarbij laat van Dis nog een aantal andere mensen aan het woord, met ieder een ander verhaal. Zo laat hij je toch je eigen mening vormen. De informatie die je krijgt is daarbij nog eens echt gebeurd.
Wat ik heel goed van de schrijver vond, is dat hij constant woorden of zinnen in een andere taal schrijft. Soms de plaatselijke taal, dan weer Portugees, dan weer Engels. Toch zijn deze stukjes goed te begrijpen en het geeft een extra dimensie aan het verhaal.
Tot slot vind ik dat van Dis het thema oorlog op een hele frisse en niet al te ware manier beschrijft. Bij sommige boeken over oorlog denk ik namelijk wel eens: “Phoe, phoe moet dat nou zó dramatisch?!” Bij van Dis heb ik dat geen moment gedacht. Integendeel, er zijn zelfs stukken waar je om moet lachten, omdat het gewoon totaal belachelijk is. Toch brengt van Dis op deze manier wel de realiteit tot de lezer.

Kortom een heel mooi en bijzonder boek, dat ik zeker zou adviseren aan mensen die eens over een andere cultuur willen lezen, beschreven vanuit een bijzondere hoek.