Ik Jan Cremer - Jan Cremer

1. Bibliografische gegevens

Helaas is het originele boek dat ik gelezen heb verloren gegaan. Ik heb voor mijn verslag een ander boek gebruikt en zal hiervan dan ook de bibliografische gegevens opsommen.

Schrijver: Jan Cremer
Titel: Ik Jan Cremer
Uitgever: Bezige Bij
Plaats van uitgave: Amsterdam
Druk: 42e
Jaar: (juni) 1982
Jaar 1e druk: (Februari) 1964

2. Samenvatting

“Ik Jan Cremer” is een autobiografische schelmenroman. Tenminste, dat is de benaming die Jan Cremer aan zijn boek gaf. Jan is een uitbundige jongeman die zich in een hoop problemen weet te werken. Hij werkt zich er overigens ook altijd zeer spectaculair weer uit.

Jan wordt op zeer jonge leeftijd al naar een inrichting voor moeilijk opvoedbare jongeren gestuurd. Er wordt hem verteld dat dat is om ‘hem te helpen’. Hij gelooft er zelf niets van en dat laat hij ook duidelijk merken. Hij haalt er de meest afschuwelijke maar soms ook hilarische streken uit. Zo staat er een stuk geschreven waarin hij een directeur van een inrichting op een gruwelijke wijze ombrengt met een kris.

Hij wordt ook steeds van inrichting naar inrichting gezonden, waar hij steeds weer andere dingen doet om het te ontvluchten. Jan heeft een hekel aan gezag. Jan heeft een nog groter hekel aan gezag dat een hekel aan hem heeft.

Jan houdt van drank, uitgaan en meisjes, maar vooral van van seks, erg veel van seks. Seks is één van de weinige dingen die Jan met regelmaat doet (samen met douchen en tandenpoetsen). Hij wordt op zijn dertiende ontmaagd door de onderbuurvrouw. Deze is op dat moment een jaar of dertig. In zijn latere leven heeft hij bergen vriendinnetjes, hij houdt het met geen van alle lang vol. Bij de ene gaat hij weg omdat ze, naar zijn idee, teveel zeurt. Bij de ander gaat hij weg omdat ze zwanger is. Hieruit blijkt ook dat Jan, nagenoeg, geen regelmaat kent in zijn leven.

Het boek bestaat uit erg veel korte en lange avonturen die elkaar in zeer rap tempo opvolgen. Samen vormen ze het leven dat Jan Cremer geleidt zou kunnen hebben.
(280 woorden)

3. De personen

Er is eigenlijk maar één persoon, Jan Cremer, hij doet alles. Denkt alles. Beleeft alles. Er wordt ook alleen maar vanuit Jan Cremer gehandeld, hij is dan ook de enige round-character in het boek.
Jan Cremer is zowel aan het eind als aan het begin van het boek losbandig en redelijk ruig. De enige verandering die hij doormaakt is dat zijn streken aan het einde van het boek (als hij ouder is) wat ingewikkelder en slinkser worden.
4. De Tijd

Het boek begint op de vooravond van de tweede wereldoorlog (9 mei 1940) tot december 1962. Op veel plekken in heb boek kun je heel nauwkeurige datumaanduidingen vinden. Dit komt omdat een groot deel is geschreven in de vorm van een dagboek voordat het werd uitgewerkt tot de roman ‘Ik Jan Cremer’. De tijd waarin het afspeelt is erg belangrijk voor het verhaal. Zo beleeft Jan enkele avonturen tijdens en door het smokkelen van koffie tussen Duitsland en Nederland. Ook de manier waarop mensen met elkaar en met Jan omgaan is belangrijk voor het verhaal. De normen en waarden die in het boek voorkomen zijn typerend voor de tijd waarin het boek zich afspeelt.

5. Plaats en ruimte

Het verhaal speelt zich door nagenoeg heel Europa en stukken Afrika af. Grote stukken van het boek spelen zich in Nederland en Frankrijk af maar ook Duitsland, Algerije, België, Egypte en ‘Ibiza’ komen in het verhaal voor. De verschillende landen zijn niet heel belangrijk voor het verhaal. De taalbarrières en de wat ‘relaxtere’ cultuur in bijvoorbeeld Ibiza wel. Als het vreemdelingenlegioen in een ander land dan Algerije zijn trainingskamp had gehad dan had dat hoofdstuk zich ook in een ander land (met een woestijnklimaat) kunnen afspelen. Er is niet per plaats sprake van een symbolische ruimte al dan niet, dat het overal te klein en saai is volgens Jan Cremer.

6. Opbouw

Het verhaal is redelijk logisch van opbouw. Het is bijna volledig chronologisch met hier en daar een (lange) flashback of een flashforward. Het boek heeft een open einde. Met de tekst ‘Word vervolgd’. Dit duidt op het tweede boek ‘Ik Jan Cremer Tweede Boek’.

7. Vertelstandpunt

Het verhaal wordt verteld vanuit het standpunt van de hoofdrolspeler. Jan Cremer dus. Hij vertelt alles in de ik-vorm; ‘Ik hoor de drollen te pletter vallen in de vlug wegschietende afvoerbuis. ‘Tussen de rails’, denk ik tevreden.’ (pagina 267)

8. Titel

‘Ik Jan Cremer’ is de titel en deze spreekt voor zich.

9. Opdracht / motto (indien aanwezig)

‘…faire de la prose sans le savoir.’

‘Wat is een held?
Iemand die straffeloos onvoorzichtig is geweest.’
W.F. HERMANS

‘… a levelling, rancurous, rational sort of mind that never looked out of the eye of a saint or out of drunkards eye…’
WILLIAM BLAKE

De motto’s geven een interpretatie van het boek. Ze gaan allemaal over het wilde spontane leven dat jan leidt/heeft geleidt.