Hoe god verdween uit Jorwerd door Geert Mak

A Algemene gegevens 1 Naam van schrijver: Geert Mak
2 Titel van boek: Hoe God verdween uit Jorwerd

B Samenvatting met een correcte alineaverdeling

Hoe God verdween uit Jorwerd is eigenlijk een geschiedkundig schrift in roman vorm. Het gaat over een klein boerendorpje in Friesland dat een soort van stille revolutie doormaakt. Het veranderd van een boerendorp in een dorp voor mensen die de stad willen ontvluchten en recreanten. Na 1945 begint dit proces langzaam op gang te komen. De eerste machine komt in het dorp; het is een eenvoudige melkmachine. Het gevolg is dat de boerenknecht wordt ontslagen. Er komen zogenaamde ‘import’ naar het dorp. Mensen die uit de stad komen en een rustig leven willen gaan leiden in het dorp. Ze worden aanvankelijk maar moeilijk in de gemeenschap opgenomen, vooral degenen die geen Fries praten. Maar hier blijft het niet alleen bij. De buslijn komt niet meer door Jorwerd, de politie agenten kennen de straatjes niet meer uit hun hoofd en de dorpsgracht wordt gedempt. Als in 1951 ook nog de kerktoren instort, zet de stille revolutie zich steeds sneller door. De slager verdwijnt, het postkantoor gaat weg, de smid houdt het voor gezien, boeren houden ermee op en er ontstaat tweedeling in het dorp. Van de zuilen hebben de Jorwerternaren niet veel gemerkt. De enkele katholiek die er woonde werd gewoon normaal behandeld. De stad kreeg steeds meer invloed op de jongeren. Ze wilden de bedrijven niet meer overnemen van hun ouders. De koeien moesten van die vieze lelijke gele plaatjes in hun oren. De overheid dwingt de boeren tot verdere investeringen. Er moeten melkmachines komen en gekoelde melktanks. Er wordt een melkquotum en een mestquotum ingesteld. Concurrentie als gevolg van de betere infrastructuur wordt merkbaar. Alles zit de boeren tegen. De ene na de andere houdt ermee op. Lang kunnen de boeren van hun vrijheid niet genieten, ze sterven vaak snel door het gemis van de dieren. De hechtheid tussen de dorpsbewoners komen steeds meer op losse schroeven te staan. Niet alleen door de import, maar ook door het gebrek aan vertrouwen. Werden eerst de voordeuren gewoon open gelaten en de fiets niet op slot gedaan, toen er eenmaal een paar keer ingebroken was en een paar fietsen werden gestolen, keek men steeds wantrouwiger en werden de voordeuren dicht gedaan en de fietsen op slot. Er was alleen nog maar hechtheid bij de merke (kermis) en de Ietloftspul (elk jaar wederkerende toneel opvoering, voor het eerst gestart om gedeeltelijk de kosten van een nieuwe kerktoren te kunnen financieren). De kruidenier kreeg steeds meer concurrentie van de Miro. Kwam vroeger het hele dorp bij hem inkopen doen, nu kwamen ze alleen nog maar als ‘os mem is de lucifers vergeten te kopen bij de Miro’. Toen op een gegeven moment de schimmel op de pakken gevulde koek stond, wist men al hoe laat het was. Ook de kruidenier kon het vergeten. De overheid en het geld, dat waren de belangrijkste factoren die God uit Jorwerd hebben verdreven.

C Analyse 1 Thema
De revolutie die het dorpje Jorwerd doormaakte na 1945
2 Vertelwijze
a Er zijn veel beschrijvingen aanwezig in het verhaal, afgewisseld met dialogen en herinneringen aan vroeger
b Er zijn geen eigenaardigheden wat betreft de lay-out en typografie
3 Titel, ondertitel en motto
De titel (Hoe God verdween uit Jorwerd) is ook de titel van een hoofdstuk in het boek, het is echter ook van toepassing op het gehele werk als men God ziet als symbool voor de oudere generatie boeren in een echt boeren dorp; Er is geen ondertitel; Het motto is een gedicht van Obe Postma en is afgedrukt in het Fries. Het heeft grote betrekking op het boek, het zou zelfs als beknopte samenvatting kunnen worden gezien. 4 Opbouw
a Er is alleen een epiloog aanwezig. Hierin wordt verteld hoe het verder is gegaan met Jorwerd nadat de laatste boer er de brui aan heeft gegeven (nadat God uit Jorwerd is verdwenen) b Dit boek is in twaalf hoofdstukken verdeeld
c De hoofdstukken hebben de volgende titels: 1. Het wonder van het bouwen; 2. De overlevers
3. Het wankele koord
4. Het huis van orde en papier
5. De hordenloop van drie boeren
6. Hoe God verdween uit Jorwerd
7. De winter van 1979
8. Intermezzo: de toren en de houten gezichten
9. De goedheid van Akke van Zuiden
10. De stad, het kasteel en het dorp
11. Een eiland in de tijd
12. Epiloog

d Er is niets bijzonders op te merken aan de hoofdstuktitels; ze verwijzen allemaal naar een bepaalde gebeurtenis of een bepaald iets wat in de hoofdstukken wordt uitgelegd. e Niet van toepassing

Personages
Er komen heel wat personages aan bod in dit boek. Het gaat over een dorp met enkele honderden inwoners, waarbij een selecte groep van minstens dertig personen een rol spelen.

5 Historische tijd
a Het verhaal speelt zich voornamelijk af tussen 1945 en 1995. Dit si af te leiden doordat er regelmatig een verwijzing naar het jaar wordt gemaakt
b Die tijd is zeer van belang, omdat het de tijd is waarin de ‘revolutie’ plaatsvond. 6 Plaats en ruimte
a Het verhaal speelt zich af in Jorwerd (Friesland) b Die plaats is naar mijn mening redelijk willekeurig gekozen. Ik denk dat omdat hetgeen hier afspeelde ook van toepassing is op vele andere kleine boeren dorpjes. 7 Tijdsduur
a Vijftig jaar
b Er wordt vaak gewisseld van tijd (de ene bladzijde gaat over 1951, de bladzijde erna alweer over 1978), maar elke tijd komt wel aan bod. c Om duidelijk het contrast aan te geven wat het effect was van de ‘revolutie’. 8 Tijdsvolgorde
a Het verhaal wordt niet in chronologische volgorde verteld. Er wordt echt van tijd naar tijd gesprongen. b Dit is net zoals bij 7 c, om het contrast aan tegeven van het effect van de ‘revolutie’. 9 Perspectief
a Er wordt veel auctoriaal verteld, alsof de schrijver het met eigen ogen heeft aanschouwd. (In feite heeft de schrijver vele interviews gehouden met (oud-) Jorwerternaren en heeft hij veel boeken geraadpleegt) b Er zijn geen bijzonderheden op te merken die betrekking hebben tot het perspectief
10 Idee
Het boek is geschreven om te laten zien wat voor een invloed de overheid heeft op een klein boeren dorpje als Jorwerd. 11 Genre
Dit is meer een biografie van een dorp (ik weet niet zeker of dit echt een genre is, maar iets ander kan ik er niet bij bedenken) 12 Stroming
Uitgaande van het feit of het antwoord op vraag 11 correct is, is het antwoord nee.