Het woud der verwachting door Hella S. Haasse

Verdieping

Samenvatting:

Het boek begint op 24 november 1394 met de geboorte van Charles d’Orléans. Als hij geboren word is Frankrijk er slecht aan toe. De Koning is zwakzinnig en heeft nog maar weinig heldere momenten. Tijdens de zwakke tijden van de koning neemt zijn vrouw Isabeau de regering over. Hierbij proberen de hoofden van de federale huizen haar te beïnvloeden zodat ze zelf meer invloed en macht krijgen. De enige die nog om het belang van Frankrijk denkt is Louis d’Orléans. Charles is de vierde zoon van Louis d’Orléans, de broer van de koning, en Valentine Visconti. Het is traditie dat iemand ten doop word gedragen door zijn naaste naamgenoot, in het geval van Charles zijn oom. Volgens traditie mag de moeder er niet bij zijn en gaat heel het gezelschap bij de kraamvrouwe op bezoek. Als het gezelschap bij Valentine arriveert blijkt de zwakzinnigheid van de Koning: hij is heel kinderlijk en herkent zijn eigen vrouw niet.
Charles is een kind dat niet zo van wapens houdt, maar enorm verzot is op boeken. Voor zijn wapenlessen doet hij niet meer dan nodig is. Zijn vader is daarentegen een typische edelman, hoffelijk, charmant, dichter en heeft vele maîtresses. Dit leid tot de geboorte van een bastaard die ook bij de huize Orléans wordt opgevoed. Het kind, Dunois, is trouw aan het huis Orléans, en is een goede krijgsman.
Door een opdracht van de hertog van Bourgogne wordt Louis vermoord. Charles word hierdoor hoofd van het huis Orléans. Erft niet alleen al het bezit van zijn vader en diens titel, maar ook zijn vijanden en levensdoel: het verslaan van zijn vijanden, Frankrijk redden en de zwakke Koning helpen. Hierdoor wordt zijn grootste vijand de hertog van Bourgogne.
Door bemoeienissen van de Koningin trouwt Charles met de dochter van de Koning en zijn nicht, Isabelle. Isabelle is ouder dan Charles en is al eens getrouwd geweest (met de Koning van Engeland!). Hij weet niet goed wat hij er mee aanmoet, maar Isabelle sterft bij de geboorte van hun dochtertje Jeanne.
Ondertussen verarmt Orléans en moeten er goederen en land worden verkocht. Hij hertrouwt, met Bonne en dit keer is er wel liefde. Kort erop is er echter een grote veldslag tussen de Fransen en de Engelsen (de slag bij Azincourt).
De Fransen doen alles nog op de oude manier en voorschriften, die enorm onpraktisch zijn, en waarmee geen oorlog meer te winnen valt. De Fransen verliezen, ook al waren ze ruim in de meerderheid, en Charles wordt gevangen genomen en naar Engeland over gebracht.
Hier zal hij de komende 25 jaren van zijn leven doorbrengen. De Engelsen eisen een hele hoge som voor hem en zijn broer die er ook zit.
Hij krijgt nog berichten van Frankrijk door sluipberichtjes, zoals briefjes in een hondenvacht en gecodeerde berichten. Zo weet hij bijvoorbeeld van de maagd van Orleans, Jeanne d’arc. Zijn half broer, Dunois, vecht aan haar zijde en maakt zo haar overwinningen en verlies mee.
Uiteindelijk krijgt Dunois het geld bij elkaar. Charles is ondertussen een oude man en zijn politieke rol, die hij nooit gehad heeft, is over. Bonne is gestorven in het klooster waar ze leefde, net als zijn dochter.
Zijn goede naam (en die van zijn vader) wordt weer hersteld. Opnieuw wordt er een huwelijk geregeld, dit keer tussen hem en Marie van Kleef. Marie is een jonge vrouw en ze moet eerst niks van Charles hebben. Ze werpt zich eerst in een hoop feestjes en andere bezigheden. Charles laat haar gewoon haar gang gaan, hij heeft medelijden met haar dat ze haar leven moet doorbrengen bij een oude man. Later gaan ze meer met elkaar praten en begrijpen ze elkaar beter. Dan wordt er ook een dochtertje geboren en Charles is helemaal in de wolken.
Nog later komt er zelfs een zoontje, waarmee er eindelijk ook een erfgenaam is.
Kort erop sterft Charles. Het laatste wat hij ziet is dat hij door een woud loopt, en mensen van zijn verleden ziet. En uiteindelijk, ziet hij het licht waar hij zijn hele leven naar zocht, en werpt zich vol vreugde in.

Schrijfstijl:

Het verhaal is geschreven in het vertelperspectief en zonder flashbacks of flash-forwards.

Ruimte:

Het boek begint bij de geboorte van Charles d’Orléans op 24 november 1394 en eindigt bij zijn dood. Tijdens het verhaal kom je bij verschillende kastelen en paleizen in heel Frankrijk. Als Charles in ballingschap zit in Engeland, speelt het verhaal zich af in de Tower en in twee andere kastelen.

Verhaalfiguren:

Charles d’Orléans is de hoofdpersoon. Hij is een franse hertog en een neef van de Koning. Charles houdt van dichten, lezen, muziek en rust. Als hij hoofd van het huis Orléans wordt, moet hij wel mee gaan doen aan machtsworstelingen maar hij houd er niet van.

Louis d’Orléans is de vader van Charles en de broer van de Koning. Hij is een echte edelman en een echte charmeur. Hij probeert Frankrijk nog enigszins te redden en zijn broer zo goed mogelijk te helpen.

Valentine Visconti is een dochter van een Italiaanse edelman en de moeder van Charles. Ze is erg kunstzinnig en na de dood van haar man probeert ze hem te wreken.

Koning Charles is een zwakzinnige man die maar weinig goede momenten heeft. Tijdens die goede momenten probeert hij nog orde op zaken te stellen.

Isabeau neemt de regering over van haar man als hij in zijn zwakkere periode zit. Ze is zeer teleurgesteld dat de Koning haar niet meer herkend, maar Valentine nog wel. Ze probeert haar macht uit te breiden en steeds meer goederen en landen te krijgen.

Dunois d’Orléans is de bastaardbroer van Charles. Ten tijde van de ballingschap van Charles probeert hij Orléans zo goed mogelijk te besturen. Ook heeft hij de taak om het losgeld voor Charles en zijn andere broer los te krijgen.

Thematiek:

Waar het in heel het boek om gaat zijn trouw en eer. Charles weigert Frankrijk te verraden tegenover Engeland en daardoor moet hij vele jaren langer in ballingschap blijven. Ook blijft hij trouw aan zijn vader en het huis van Orléans. Terwijl hij helemaal niet van de machtsstrijd houdt, doet hij er toch aan mee om het beste voor Orléans te doen. Hij verdedigd de eer van het huis van Orléans en probeert de dood van zijn vader te wreken.

Titelverklaring:

Het woud der verwachting komen we een paar keer tegen in het boek. Op de eerste bladzijde van het boek komt ‘het woud van lang verwachten’ voor het eerst voor in een gedicht van Charles d’Orléans. Gedurende de rest van het boek kom je het af en toe wel eens tegen. Op het einde als Charles bezig is te sterven dan heeft hij een soort visioen van het woud en uiteindelijk blijft hij daar.

Literatuurgeschiedenis:

Het boek werd geschreven in de winter van 1944-1945, maar werd pas voor het eerst gepubliceerd in 1949. Hella Haasse laat in het verhaal duidelijk het schrijversschap van Charles naar voren komen en spiegelt zich aan hem. Ze schreef het boek tijdens de tweede wereldoorlog en dit zie je duidelijk terug tijdens de slag bij Azincourt tijdens de honderd jarige oorlog, toen een groot deel van Europa ook in puin lag.

Schrijfster:

Hélèna Serafia van Lelyveld-Haasse is geboren op 2 februari 1918 in Batavia en debuteerde in 1945 met een poëziebundel ‘Stroomversnelling’. Ze schrijft in veel verschillende genres zoals roman, poëzie, novelle, toneel, essay, autobiografie en reisbeschrijving. Ze wordt in Frankrijk veel gelezen en is in 2000 opgenomen in het Franse Legioen van Eer. Ze heeft altijd een voorkeur gehad voor overgangsperiodes in de geschiedenis. ‘Een nieuw testament’uit 1966 speelt zich af in de nadagen van het Romeinse keizerrijk en ‘De scharlaken stad’ uit 1952 tussen de Renaissance en de Barok. Hierna schreef ze nog een aantal romans over personen uit de achttiende-eeuw. In 1981 schreef ze een roman over Charlotte Bentinck ‘Onverenigbaarheid van karakter’ en in 1989 over Joan Derk van der Capellen in ‘Schaduwbeeld of het Geheim van Appeltern. In latere boeken is ze zich meer gaan bezighouden met kwesties die direct samenhangen met de historische beeldvorming. In 2003 won ze de NS Publieksprijs voor het Nederlandse Boek voor haar boek ‘Sleuteloog’ deze had ze al een keer gewonnen voor ‘de Heren van de thee’.

Beoordeling

Ik vond het echt een heel mooi boek. Verhalen over figuren uit de middeleeuwen met allerlei verschillende adellijke titels vind ik altijd al leuk om te lezen. Hella Haasse verteld het ook op zo’n manier dat het net lijkt of je midden in het verhaal zit. Het gedeelte waarin Louis d’Orléans nog leefde en het nog redelijk goed ging met Frankrijk, vond ik het leukst. Hij kreeg toen allemaal nieuwe landen en titels erbij, er waren veel feesten en het ging goed met het huis van Orléans. Een andere passage die me erg aansprak was de geboorte van zijn zoon. Charles ging er al helemaal van uit dat hij geen erfgenaam zou krijgen, en toen het eindelijk toch gebeurde was dat wel leuk. Het minst leuke vond ik de ballingschap van Charles in Engeland. Toen ging het vooral om zijn gedichten en elke keer toen er hoop was dat hij weer terug kon, mislukte dat. Het boek kan je wel vergelijken met andere boeken of films. Eigenlijk kan je de meeste historische films met een hoog adellijk figuur erin wel met het boek vergelijken, een mooi voorbeeld vind ik de film ‘Elizabeth’ met Cate Blanchett. Een Boek die je hiermee kan vergelijken is ‘De vrouwen van Willem van Oranje’ van Thera Coppens. In de meeste boeken over de middeleeuwen lees je over eer en trouw, maar nu niet echt meer. Ik zou dit boek zeker aan iemand ander aanraden, maar niet aan iedereen. Ik vond het een heel mooi boek, maar ik denk dat sommige mensen het te dik vinden en niet iedereen houd van historische romans.