Het Spaans heidinnetje door Jacob Cats

Titel: Het Spaans heidinnetje
Auteur: Jacob Cats
Kenmerk: Roman

Genre:

Dit boek hoort meer bij de humanistisch - renaissancistische literatuur dan bij de strijdliteratuur. Ik denk dat “Het Spaans Heidinnetje” behoort tot de proza (in ieder geval niet bij emblematiek, liederen, sonnetten of toneel, dus er blijft alleen de proza over)

Thema:

Leven van zigeuners

Plaatsing in de tijd:

Het verhaal speelt af in de periode 1577 – 1669 in Spanje, meestal in Murcia (±350 km van Madrid) en wordt chronologisch verteld.

Titelverklaring:

“Spaans” omdat het verhaal in Spanje afspeelt, Constance is daar geboren. “Heidinnetje” betekent zigeuner, dus de hele titel verwijst naar Constance.
Opvallende elementen: de schrijver gaat slordig met de naam van het “gestolen” meisje. In het boek wordt ze 13x Constance en 16x Pretiose/Preciose genoemd.

Samenvatting:

Zigeuners zijn een volk dat door landen heen zwerven, waarover Maiombe de leiding had. Ze stal een meisje van adellijke afkomst (haar echte naam is Constance, maar ze wordt Pretiose of Preciose genoemd, een slordigheid van de schrijver) omdat ze zulke dure kleding en sieraden droeg. Het was een blij meisje, dat slecht gedrag afkeurde en goed was in dansen en zingen. Haar biologische ouders hebben veel gezocht, maar hebben Constance nooit gevonden. Als er iets was gestolen door de zigeuners, kwamen de oorspronkelijke bezitters naar Constance toe voor informatie. Dat wist ze altijd, omdat ze de dieven vertelde het ergens te verstoppen, zodat de mensen het makkelijk terug konden vinden.

Pretiose bezoekt Giralde, een meisje dat ziek is van liefdesverdriet. Niemand weet wat er met haar aan de hand is, ze weigert medicijnen en ligt dagenlang in bed. Pretiose komt achter het geheim van het meisje door simpelweg met haar te praten: ze is verliefd op een jongeman, maar ze kunnen nooit samenzijn vanwege het verschil van maatschappelijke klasse. De dokter reageerde verbaasd over de aanpak van Pretiose. Zodra het beter met het meisje ging wou dat haar moeder de zigeunerin beloonde, zoals beloofd was. De moeder was dit niet van plan, de zigeuners zouden volgens haar niet dankbaar zijn voor haar giften. Giralde trouwde en gaf Pretiose wel honderd pistoletten (Spaanse pistolet was ongeveer f4, - waard) als geschenk voor bewezen diensten.

Maiombe laat geen enkele man in de buurt komen bij haar “kleindochter”. Er was een ridder (Don Jan) in het veld aan het jagen, maar verloor zijn honden en de andere jagers kwijt. Terwijl hij driftig aan het zoeken is, hoort hij Pretiose zingen en volgt het geluid. Don Jan vroeg aan Pretiose of ze weet waar zijn gezelschap is, maar dat weet ze niet. Uit nieuwsgierigheid gaat Maiombe bij ze zitten. Don Jan vraagt om haar liefde en om haar hand, maar Pretiose wijst hem af, tenzij hij 2 jaar lang bij de zigeuners wilt wonen. Don Jan keert terug naar zijn slot en denkt na over het voorstel. In het begin vindt hij het dwaas zo laag in stand te dalen, later bedenkt hij zich.

Don Jan keert terug naar Pretiose en verteld dat hij bereid is toe te treden tot haar volk. De zigeuners heten hem welkom en geven hem een nieuwe naam: Andreas. Ze vertellen hem de voorwaarden (trouw aan Pretiose, anders doodstraf, geen bezittingen en stelen wat ze nodig hebben) en geven hem gelijk andere kleding. Andreas beloofd dat hij zich hieraan zal houden. Zo ging hij met de zigeuners op reis door landen, zonder ooit spijt van zijn keuze te hebben. Hij weigert wel te stelen en blijft “netjes” praten. Hierdoor werft hij aanzien in de groep.

In Murcia (zuidoost van Spanje) zag een vrouw van adellijke afkomst Don Jan lopen, en ze werd gelijk verliefd op hem. Toen hij alleen was sprak ze hem aan en verklaarde haar liefde aan hem, maar hij weigerde. In zijn hart hield hij van Pretiose. Gohanna (die vrouw dus) wordt door dit antwoord woest, en bereidt een duivels plan voor. Ze laat haar knecht de zak van Don Jan uitkiezen, waarin ze vervolgens een paar waardevolle sieraden in verstopt. Gohanna verspreid het nieuws dat haar juwelen gestolen zijn en ze beschuldigt Don Jan. Na een inspectie in zijn tas werden ze teruggevonden, met een verbaasde Don Jan op de achtergrond. Een soldaat gaf hem een klap op zijn kop, met als gevolg dat Don Jan een speer in zijn borst “plant”. Alle zigeuners worden naar de rechtbank in Murcia gestuurd.

Pretiose gaat met hun mee naar de stad, maar wordt van de straat gehaald door ene Giomaar. Ze vertelde tegen Maiombe (evil grootmoeder) dat haar dochter ongeveer even oud als Pretiose moet zijn, maar haar kind is ontvoerd. Wanneer ze allemaal gaan huilen, kan Maiombe niet langer met het schuldgevoel leven en ze biecht alles op. Met als bewijs laat ze de ketting zien die Constance droeg toen ze klein was, samen met een briefje. Giomaar onderzoekt haar dochter en vind een kleine wrat bij haar linkerborst en 2 van haar tenen waren aan elkaar vastgegroeid. De ouders verwelkomen haar dochter en vergeven Maiombe, die ze zelfs geld geven om van te leven. De vader van Constance is bedroefd dat ze is verloofd met een zigeuner, maar wanneer ze verteld dat hij uit een adellijke komaf is, ken hij zijn geluk niet op. Gohanna wordt ook vergeven, wegens haar jonge leeftijd en Pretiose en Don Jan gaan trouwen.