Het Spaans heidinnetje door Jacob Cats

Boekbeschrijving

Auteur: Jacob Cats
Titel: Het Spaans heidinnetje
Jaar van eerste druk: 1999
Indeling: het boek bestaat uit 79 bladzijden, er is geen
hoofdstukindeling. Op de linkerpagina’s staat het verhaal in de oorspronkelijke tekst, op de rechterpagina’s staat het verhaal in de vertaling.
Motto: er is geen motto.

Samenvatting:

Op een dag is een zigeunergroepje in een Spaanse stad. Een vrouw, genaamd Maiombe, loopt door de stad en ziet dan een klein meisje van nog geen 2 jaar oud op straat spelen. Ze heeft hele mooie sieraden om en kleertjes aan, haar oppasmeisje staat een eindje verderop met een kamermeisje te praten. Maiombe ziet haar kans schoon en ontvoert het kleine meisje van adellijke afkomst. Ze voedt haar op en geeft haar de naam Pretiose, haar echte naam is Constance. Het meisje is heel mooi en kan wonderlijk zingen en dansen. Op een dag zijn ze in de bergen als een ridder, genaamd Don Jan, de schoonheid van Pretiose opmerkt (ze is dan inmiddels ongeveer 14 jaar). Hij verklaart haar de liefde en wordt opgenomen in de groep, nadat hij al zijn bezittingen af heeft gedaan en heeft beloofd zich aan de wetten van de zigeuners te houden. De ridder krijgt de naam Andreas. Pretiose en Andreas zijn dan verloofd. Na een paar jaar komen ze in een stad waar een vrouw verliefd wordt op Andreas, hij wijst haar echter af en daar is ze zo kwaad over dat ze een list verzint. Ze laat sieraden in zijn plunjezak stoppen en zegt vervolgens dat ze bestolen is. De gestolen sieraden worden in de zak van Andreas gevonden en hij wordt gevangen genomen. Pretiose is hier zo intens bedroefd over dat ze besluit om naar de landvoogd van het stadje te gaan en daar haar verhaal te doen. De landvoogd en zijn vrouw zijn heel ontroerd door het verhaal van Pretiose. Maiombe weet dat deze mensen de echte ouders zijn van Pretiose en dat vertelt ze hen ook. Ze zegt ook dat Andreas eigenlijk een ridder is van adellijke afkomst en dat hij het echt niet gestolen heeft. Andreas wordt vrijgelaten en hij en Pretiose trouwen.

Onderwerp:

Het gaat vooral over de liefde, of deze goed of verkeerd is. En dan vooral of het huwelijk goed is.

Motieven:

De motieven in dit verhaal zijn liefde en eerlijkheid. Liefde omdat Maiombe het niet over haar hart kan krijgen om Pretiose als vondeling te leggen, ze gaat van haar houden alsof ze haar eigen dochter is.
De liefde speelt ook tussen Andreas en Pretiose. Andreas geeft alles op voor haar, als hij maar bij haar kan zijn. Ze gaan ook verloven. Als laatst komt de liefde terug als de echte ouders van Pretiose hun dochter weer terug zien.
Eerlijkheid komt in het verhaal voor omdat Pretiose, en later ook Andreas, proberen om de zigeuners het stelen een beetje af te leren.
Een ander motief is misschien het leven van een zigeuner en de regels die daarbij horen. Deze regels worden namelijk uitvoerig besproken en ze houden zich er ook strikt aan.

Thema:

Ik denk dat Jacob Cats iets wilde vertellen over het huwelijk, en alle dingen die daar bij horen. Een van de beloftes die Andreas moet maken is dat hij niet mag vreemdgaan, en als hij dat wel doet wordt hij gedood. Ik denk dat Cats daarmee aan wilde geven hoe belangrijk het is dat je niet vreemdgaat.
Een ander belangrijk thema is denk ik het leven van een zigeuner.

Titelverklaring:

Het Spaans heidinnetje slaat op Pretiose. Spaans omdat ze in een Spaans stadje is geboren en heidinnetje omdat ze bij de zigeuners gaat horen en die zijn niet gelovig.

Personages:

- Maiombe;
Van deze vrouw wordt verteld dat ze “onbetrouwbaar, vals en doortrapt gemeen in haar gedrag is”. Maar ze heeft een goed hart. Ze is het hoofd van de groep zigeuners. Ze raakt heel erg gehecht aan Pretiose, ze voedt haar op alsof het haar eigen kind is.
Ze is een round character

- Pretiose (Constance):
Dit is een heel mooi meisje, niet alleen van buiten maar ook van binnen. Ze kan heel goed dansen en ontroert een ieder met haar stem. Ze is heel gevoelig. Aan het eind van het verhaal lees je dat ze een wrat bij haar linkerborst heeft, en dat 2 tenen aan van haar voet aan elkaar gegroeid zijn. Ze heeft ook een hele bleke huid en gitzwarte ogen. Ze is van voorname afkomst, want toen Maiombe haar ontvoerde droeg ze al allerlei juwelen. Ze heeft een goede invloed op de andere zigeuners, als zij in de buurt is durft niemand namelijk te vloeken enzo. Het stelen keurt ze ook af.
Ze is een round character

- Andreas (Don Jan):
Hij is een jonge ridder van adellijke afkomst en is tot over zijn oren verliefd op Pretiose. Hij wordt door Pretiose op de proef gesteld, maar zijn liefde voor haar blijkt sterker te zijn dat het verschil in afkomst.
Hij is een round character

- Giralde:
Dit meisje komt maar heel even in het verhaal voor. Zij wordt door Pretiose van haar liefdesverdriet genezen, en trouwt daardoor met de man van haar dromen.
Zij is een flat character

- Gohanna:
Ook zij komt maar heel even in het verhaal voor. Ze is een rijke maagd die verliefd wordt op Andreas. Door een list probeert ze hem voor zich te winnen. Maar gelukkig lukt het niet.
Zij is een flat character

Perspectief:

Het verhaal wordt over het algemeen verteld door een auctoriale verteller, heel soms wordt het verteld in de ikvorm.

Tijd:

Het verhaal speelt in de 16e eeuw, want Pretiose wordt in 1595 ontvoerd door Maiombe, ze is dan 2 jaar oud. Het verhaal speelt in een tijd van ongeveer 13 jaar, want Pretiose is ongeveer 15 jaar als ze herenigd wordt met haar echte ouders.
Het verhaal verloopt chronologisch, er is 1 flashback, dat is wanneer Maiombe vertelt hoe ze Pretiose had ontvoerd.

Ruimte:

De gebeurtenissen spelen zich af in Spanje, in de buurt van Madrid en in de provincie Murcia. De sfeer is heel vredig, idyllisch dus.

Praktische argumenten:

Ik heb het hertaalde verhaal gelezen en dat was heel goed te doen. Doordat het verhaal in dichtvorm is geschreven zijn de zinnen kort, er komen wel ouderwetse woorden in voor, maar het vormde voor mij geen probleem bij het lezen.

Emotionele argumenten:

Ik vond het een onwijs leuk verhaal. Ik had echt niet verwacht dat het zo zou zijn, had het veel saaier verwacht. Het tegengestelde is waar!
Het hele verhaal sprak mij aan, gewoon de manier waarop het verteld wordt maar ook wat er in het verhaal gebeurd. De liefde van Andreas en Pretiose voor elkaar vind ik heel mooi, dat Andreas alles opgeeft om maar bij zijn geliefde te kunnen zijn vind ik heel mooi. Ik dacht heel eventjes dat hij het niet voor haar over zou hebben, maar gelukkig was dat niet zo. Het stukje met de maagd Gohanna vind ik maar een rotstuk, was even bang dat Andreas zou zwichten voor haar rijkdom. Maar hij bleef gelukkig bij Pretiose. Wat Gohanna dan doet om hem toch te krijgen vind ik wel heel erg laag. Maar gelukkig loopt ook dat goed af.
Ik had ook niet verwacht dat Pretiose haar echt ouders nog terug zou zien, maar ook dat had ik gelukkig mis. Het verhaal heeft echt een ‘happy end’ en daar ben ik wel blij mee.

Morele argumenten:

Ik vind dat er best een heel aantal normen en waarden in het verhaal zitten. Bijvoorbeeld dat stelen verkeerd is, Pretiose keurt het namelijk af, en later Maiombe ook. Een ander moreel geval is dat Andreas alles voor zijn toekomstige vrouw overheeft, heel veel mannen zouden daar een voorbeeld aan kunnen nemen!!

Argumenten m.b.t. de werkelijkheid:

Vroeger zou het vast heel erg werkelijk zijn geweest, nu niet echt meer want zoveel zigeuners en ridders zijn er niet meer. Maar als je het figuurlijk bekijkt, dus omzet naar onze tijd, denk ik dat het heel werkelijk is. Er zijn heel veel mannen, maar natuurlijk ook vrouwen, die alles opgegeven hebben voor hun vrouw of man. En ik vind dat persoonlijk heel mooi.

Argumenten m.b.t. de vorm:

Ik vind het heel leuk om het verhaal zo te lezen, in dichtvorm. Het heeft iets aparts. Zoals ik al eerder heb gezegd was het verhaal niet moeilijk om te volgen.
Het verhaal is in te delen in 6 hoofdstukken:
- inleiding: beschrijving van de zigeunerhoofdvrouw Maiombe en het gestolen adellijke kind Constance, dat door haar Pretiose genoemd wordt.
- De geschiedenis van Giralde, het meisje dat ziek van verliefdheid is en door Pretiose genezen wordt.
- De ontmoeting met Don Jan, de verdwaalde edelman.
- De toetreding van Don Jan tot het zigeunervolk.
- Gohanna’s liefde en haar list om Don Jan te vangen.
- De ontknoping waarin de ware identiteit van de beide hoofdpersonen duidelijk wordt.

Argumenten m.b.t. de leerzaamheid:

Ik vind dat er best iets leerzaams in het verhaal zit. Bijvoorbeeld dat stelen verkeerd is en dat mannen alles voor hun vrouw over moeten hebben (datzelfde geldt natuurlijk ook voor vrouwen). Wat misschien ook wel iets leerzaams is, is dat je mensen niet gelijk moet oordelen op hun uiterlijk. Kijk bijvoorbeeld maar naar Pretiose, zij is een zigeunerin en wordt daarom geminacht door heel veel mensen, maar als je in haar hart zou kunnen kijken, zou je zien dat ze een heel goed hart heeft. Andreas kijkt door haar heen en ziet dat ook, verschil van stand maakt dus ook niet uit, als je maar echt van elkaar houdt, toch?

Informatie over boek en schrijver

Biografische gegevens:
Jacob Cats (1577-1660) werd geboren in Brouwershaven in Zeeland. Zijn vader heette Adriaan Cornelisz en zijn moeder heette Leenken Breyde. Hij is bij zijn oom in Zierikzee opgegroeid. Na zijn schooltijd ging hij letteren en rechten in Leiden studeren. Zijn rechtenstudie voltooide hij in het buitenland.
Jacob werd advocaat in Den Haag en later in Middelburg (1603). Nadat hij in Den Haag en in Middelburg 2 keer gescheiden was geweest, trouwde hij in 1605 met de Amsterdamse Elisabeth van Valckenburg.
In 1611 stopte hij met zijn advocatenpraktijk en ging met zijn broer veel geld verdienen door inpolderen van ondergelopen land. Cats bekleedt hierna nog enkele hoge bestuurlijk ambten.
Hij heeft in zijn leven ook veel tegenslagen gehad. Samen met zijn vrouw kreeg hij 7 kinderen, waarvan er maar 2 in leven bleven, zijn dochters Anna en Elisabeth. In 1631 overlijdt zijn vrouw. Hijzelf overlijdt in 1660 en werd begraven in de Kloosterkerk in Den Haag. Jacob Cats is 83 jaar geworden.

Ander werk:
Zijn eerste werk was ‘Sinne- en Minnebeelden’ (1618). Zijn belangrijkste werken zijn ‘Houwelijck’ (1625) en ‘Trou-ringh’ (1637). Houwelijck is een lang dichtwerk over het leven van een vrouw, onderverdeeld in 6 hoofdstukken: maagd, vrijster, bruid, vrouw, moeder en weduwe. Trou-ringh heeft als volledige titel: ’s Werelts begin, midden, eynde, besloten in den Trou-ringh met den proef-steen van den selven. Dit is een verzameling verhalen over huwelijksgevallen. Het Spaans heidinnetje komt ook uit deze verzameling.
Andere werken zijn nog: Maechden-plicht (1618), Self-stryt (1620) Spiegel van den ouden ende nieuwen tydt (1632), Koninklyke Harderin Aspasia (1644), Hofgedachten (1653), Doodkiste voor den levendige (1647),
Tachtigh-jarig leven en huyshouding (1657), Gedachten op slapeloose nachten (1659), Twee-en-tachtigh jarig leven (1660)

Genre van het werk:
Het Spaans heidinnetje is een roman, maar ook een voorbeeldig, leerzaam verhaal.
Het zou eigenlijk ook best een sprookje kunnen zijn. Het is echt zo’n verhaal met een prins en een meisje van lage stand, die tot over hun oren verliefd worden op elkaar.

Stroming waarin het werk past:
Lerende verhalen zijn echt iets van de 17e eeuw. Dit verhaal behoort tot de meer realistische stroming van de renaissance.

Omstandigheden naar aanleiding van schrijven:
Er wordt geen echt reden genoemd waarom Jacob Cats dit verhaal heeft geschreven, maar ik denk dat het gewoon was om de mensen wat te leren. Hij is zelf
3 keer getrouwd dus hij kan wel meepraten over het huwelijk.
De mensen hadden, in zijn oog, misschien een wijze les over het huwelijk, en alle dingen die daar bij komen kijken, nodig.

Plaatsing in tijd/tijdgeest:
Het verhaal speelt een paar eeuwen geleden. De dingen die gebeuren zijn ook echt van die tijd.