Zakelijke gegevens:

1.Titel: ‘Het meisje met het rode haar’
2.Auteur: Theunis de Vries
3. Uitgever 1e druk: Pegasus
- Plaats: Amsterdam
- Jaar: 1956
4.Genre: Oorlogsroman, Roman uit het verzet van 1942- 1945.

Biografie van de auteur:

Theunis Uilke de Vries werd op 26 april 1907 in Veenwouden (Friesland) geboren. Hij was enig kind. Ze verhuisden naar Apeldoorn, waar hij naar het gymnasium ging. Dat verliet hij in 1928 voortijdig, waarna hij verschillende baantjes probeerde en werkte in de openbare bibliotheek. In 1932 trouwde hij met Aafje Maria Vernes en zij kregen twee kinderen: René en Alexandra. Later ging hij de journalistiek in. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij verzetsman, waardoor hij nog gevangen heeft gezeten in concentratiekamp Amersfoort.
Na de oorlog werkte hij voor de partijpers, vervulde partijfuncties en was redacteur van ‘De vrije Katheder’. Hij maakte grote reizen, richting USSR, China en Cuba. Hij werd geleidelijk aan kritischer tegenover de USSR (het voormalige Rusland) en ontwikkelde zich tot een partijloos marxist (marxisme is de leer van Karl Marx volgens welke de productiemiddelen in het bezit van de arbeiders moesten komen).

Theunis de Vries heeft erg aan het maatschappelijke leven deelgenomen: zijn literaire werken werden erkend en als historicus werd hij flink de lucht in geprezen. Theunis stond erom bekend een moeilijk persoon te zijn. Hij hoopte op een betere maatschappelijke ordening na de Tweede Wereldoorlog, maar werd zelf slachtoffer van de koude oorlog.

Wat verder nogal vreemd is, maar wel leuk om te vermelden, is dat hij zijn werk publiceerde onder schuilnamen: zo heette hij bij zijn eerste drie gedichten Sybrand Vos, bij de illegaal gepubliceerde novelle ‘WA- man’ M. Swaertreger en bij een misleidende dichtbundel Ibn- Askari. Ook alle illegale bladen heeft hij anoniem gepubliceerd om veiligheidsredenen.

Titelverklaring:

‘Het meisje met het rode haar’ is een erg goede titel. De hoofdpersoon in het verhaal is de Haarlemse verzetsstrijdster Jannetje Johanna (Hannie) Schaft (1920- 1945).In dit boek wordt ze Hanna genoemd.
Zij zit in een verzetsgroep en pleegt veel moorden. Ook maakt en verspreid zij illegale kranten. Op een gegeven moment gaat er bij een aanslag het één en ander fout: haar partijgenoot komt om het leven en de Duitsers vinden een foto van haar in zijn binnenzak. Die verschijnt in een Duits blad, waarin staat wie er gezocht worden. Ze staat erin als ‘het meisje met het rode haar’. Zo snel als ze kan verft ze haar haren zwart om niet herkent te worden. Het meisje met het rode haar is berucht en wordt dus gezocht…
Aan het eind van de oorlog wordt ze opgepakt en gevangen gezet. Na een ‘gevecht’ in een verhoor wordt opgemerkt dat er rode stukken haar tussen het zwarte haren zitten. Ze moet haar haren wassen en binnen een dag zijn alle gegevens van het meisje met het rode haar boven tafel. De Duitsers waren blij dat ze haar eindelijk te pakken hadden en binnen een paar dagen is ze gefusilleerd…

Thema:

Het verhaal speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog, dus oorlog is het hoofdthema: Hannie en haar kameraden van het verzet vechten tegen de bezetting, tegen de oorlog.
Ook is er nog een belangrijk thema te vinden: er wordt namelijk erg veel over het communisme nagedacht en gesproken. Er zijn verschillende punten waarmee ik kan aangeven dat het communisme een belangrijk onderwerp is in dit boek:

1. Hannie brengt (in het boek) veel vrije tijd door met lezen. Ze leest dan veel over het communisme in Rusland. In de discussies die ontstaan blijkt dat ze heel erg vóór het communisme is.
2. De schrijver zelf is voor het communisme. Hij is marxist. In veel van zijn werken wil hij iets van zijn eigen overtuiging meegeven, zo ook in dit boek. Hij heeft van haar een communist ‘gemaakt’.
3. Een kenmerk van het communisme is de kleur rood. Zij heeft rood haar: je ‘ziet’ aan haar dat ze communistisch is, de haren geven het aan.

Genre:

Zoals ik al eerder zei is het een oorlogsroman of eerder gezegd, een roman uit het verzet van 1940- 1945. Omdat het in het verleden speelt, is het ook een historische roman. Het is een waargebeurd verhaal.

Inhoud:
Het boek is opgebouwd uit vijf aparte boeken, die samen een geheel vormen. Per boek zal ik een korte samenvatting geven van de belangrijkste gebeurtenissen.

Boek 1: De vervolgden.
1945, Nederland is bezet door de Duitsers. Hanna woont samen met twee Joodse vriendinnen, die moeten onderduiken. Hanna gaat bij haar ouders wonen. Ze besluit in het verzet te gaan en ze begint persoonsbewijzen te ontvreemden. Ze neemt contact op met mensen die in het verzet werken.
Boek 2: De verdedigers.
Ze doet tentamen voor haar studie rechten en stopt met studeren. Ze komt in de verzetsgroep RVV terecht en pleegt haar eerste aanslagen. Ze leest nog erg veel over het communisme.
Boek 3: Het spoor van de gerechtigheid.
Om veiligheidsredenen gaat ze bij haar ouders het huis uit en trekt ze in bij een boeren gezin, waar ze haar nieuwe verzetskameraad, Hugo, ontmoet. Met hem trekt ze er vele malen opuit om Duitsers te pakken. Alles gaat goed en ze wordt zelfs verliefd op hem. Op een keer gaat er een aanslag mis en wordt Hugo doodgeschoten… Hanna heeft het hier moeilijk mee.
Boek 4: Het pantser om het hart.
De foto van Hanna is bij de Duitsers terechtgekomen en dus verft ze haar haren zwart. De geallieerden zijn Nederland binnengevallen en iedereen verwacht dat Nederland spoedig bevrijd zal zijn. Dat valt vies tegen. De hongerwinter breekt aan: er is weinig te eten en iedereen is moe en duf. Toch zijn ze nog bereid om voor de verzetsgroep in Velsen te werken. Bij het kleine aantal aanslagen die ze plegen, gaat er steeds meer fout. Ze krijgen de opdracht zich koest te houden, want de Duitsers worden steeds onmenselijker.

Boek 5: Het meisje met het rode haar.
Hanna trekt er op een dag op de fiets opuit om illegale kranten te bezorgen. Onderweg denkt ze na over alle ellende en ineens fietst ze, zonder erbij na te denken over een brug waar Duitsers staan te controleren. Ze wordt tegengehouden en de Duitsers vinden de kranten en een revolver. Ze moet mee naar het bureau voor verhoor, maar ze is lekker eigenwijs en houdt haar mond. Ze wordt ongeveer een maand opgesloten in een cel. Tussendoor wordt ze steeds verhoord, maar ze houdt haar mond stijf dicht. Elke keer loopt het in een gevecht af. Eén keer ziet een vrouw dat ze rood haar heeft. En dan is binnen een dag bekend wie ze is en wat ze allemaal heeft gedaan. Vlak voor het eind van de oorlog wordt ze gefusilleerd.

Opbouw:

Het verhaal is erg logisch opgebouwd. Boek 1 is een soort inleiding. De boeken 2, 3 en 4 vertellen allerlei gebeurtenissen en boek 5 is een afsluiting. De gebeurtenissen en gevolgen zijn erg logisch, maar dat komt natuurlijk doordat het waargebeurd is (het is soms wat geromantiseerd, maar wél gebeurd).

Karakters:
Het hele verhaal draait om Hanna, dus van haar kom je het karakter goed te weten. Hieronder zal ik het even op een rijtje zetten:
Zoals je aan de titel al kunt zien, heeft ze rood haar. Aan het begin van de oorlog is ze nog redelijk stevig, maar naar mate er minder voedsel is, wordt ze snel magerder. Ze is begin twintig jaar, schat ik. Dat heb ik gedacht doordat ze in het begin nog met haar studie rechten bezig is. Ze komt toch volwassen over doordat ze zo serieus over het communisme en de oorlog nadenkt.
Ze heeft ontzettend veel doorzettingsvermogen: ze pleegt heel erg veel aanslagen en gaat allerlei uitdagingen aan. Ze is ook niet snel uit het veld geslagen. Als iemand niet in haar gelooft omdat ze een meisje is, komt ze keihard voor zichzelf op.
Over haar loopbaan is niet veel bekend. Aan het begin van de oorlog is ze bezig met een rechtenstudie. In het geheim doet ze daarvoor examen en daarna stopt ze ermee. Ze heeft geen zin om in de oorlog door te leren, want ze hoopt dat er na de oorlog geen rechten meer overtreden worden. Na de oorlog zou ze wel verder zien.

Gelijk aan het begin is al duidelijk dat ze een doorzetster is, doordat ze kosten wat het kost, overal persoonsbewijzen blijft stelen. Hoe meer aanslagen ze pleegt, hoe duidelijker haar karakter wordt. In de oorlogswinter is ze iets minder dapper. Maar zodra ze is opgepakt, wordt haar dapperheid weer versterkt doordat ze bij de verhoren haar mond houdt.

In het boek komen ontzettend veel personen voor en er wordt ook bijna elke keer beschreven hoe ze eruit zien en hoe ze zijn. Dan beschrijft Hanna als het ware wat ze leuk en minder leuk aan iemand vindt.
Niet elke persoon is even belangrijk en dus is het niet nodig om iedereen te beschrijven. Nog één persoon vind ik noodzakelijk:
Haar huisgenoot/ verzetskameraad/ vriend Hugo speelt wel een belangrijke rol.
Hij geeft Hanna een stuk zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen mee. Hij is zelf dapper, maar erg voorzichtig in het handelen bij aanslagen en in vertrouwen van mensen. In het verzet werkt hij alleen met goede mensen. Pas als je hem bevalt, ga je met hem aan het werk. Hij werkte eerst ook graag alleen, maar sinds hij Hanna leerde kennen, trokken ze er altijd met z’n tweeën opuit. Ze konden het goed met elkaar vinden en waarschijnlijk was er wederzijdse liefde.
Hij had mooie blauwe ogen en kort, golfend en goudbruin haar. Hij droeg altijd gymschoentjes, omdat hij van zijn 10e tot 20e had geturnd. Hierdoor kon hij ook kunsten zijn op fiets uithalen: alle aanslagen overdag pleegde hij vanaf zijn fiets. Dit heeft hij ook aan Hanna geleerd.

Tijd:

Het werk speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog, dus zo ongeveer van 1940- 1945. Het werk bestrijkt dus 5 jaren.
Het verhaal is in chronologische volgorde verteld. Natuurlijk is er niet van dag tot dag beschreven, want dan krijg je erg dikke boeken. Er is dus gebruik gemaakt van verdichting. Er wordt ook gebruik gemaakt van terugblikken. Bijvoorbeeld als Hanna in een plaats komt waar ze vroeger altijd met haar vader heen ging. Dan denkt ze aan hoe mooi de stad toen was. Ook denkt ze nog vele malen na over hoe Hugo. Hoe kon hij nou omkomen? Waarom was hij er nu niet meer?

Vertelsituatie:
Het boek is geschreven in een ik- perspectief: Hanna vertelt alles aan de lezer. Ze is een alwetend persoon. Het is in de verleden tijd geschreven, maar je beleeft het verhaal wel met de persoon mee.

Stroming:
Het boek behoort bij de oorlogsliteratuur. Deze groep is te verdelen in twee groepen: - in de oorlog geschreven (dagboeken, verzetspoëzie).
- na de oorlog geschreven.
‘Het meisje met het rode haar’ is na de oorlog geschreven. Deze groep boeken kun je ook weer onder verdelen in verschillende groepen:
¨ Schuldvraag,
¨ Lot van de Joden,
¨ Oorlogstrauma,
¨ Verzetsheroiek,
¨ Anti-held.
Dit boek hoort bij verzetsheroiek. De auteur verheerlijkt de daden van een verzetsstrijdster. Met dit doel heeft de auteur het boek ook geschreven.

Ruimte en achtergrond:

Het werk speelt zich af in allerlei verschillende steden en gebieden in Nederland. De stad waar de meeste gebeurtenissen plaatsvinden, is Haarlem; daar zit het hoofdkwartier van de verzetsgroep RVV en ook woont Hanna daar in het begin (later verhuist ze naar het platteland). Vanuit Haarlem krijgt het verzet steeds opdrachten voor elders in het land.
Bij bijna elke gebeurtenis vindt je wel een ruimtebeschrijving. Bij aanslagen in het donker is het kil, koud en vies modderig. En op een mooie lentedag krijg je mooie bomen in bloei beschreven. Ook binnen in de huizen wordt beschreven hoe alles eruit ziet. In het hoofdkwartier (wat natuurlijk een geheime plaats is) is erg donker en er hangen muffe geuren van rook en surrogaatkoffie. Op die manier trekt de schrijver je mee in het verhaal, hij laat je voelen hoe dat allemaal was. De schrijver verplaatst je in een angstige, grauwe wereld vol oorlog.

Taal:

Het is geschreven in algemeen beschaafd Nederlands ( A.B.N. ).
De gesprekken in het boek zijn spontaan- natuurlijk, dus gewoon zoals je nu een gesprek zou voeren. Alle beschrijvingen van personen en de natuur die worden gegeven, zijn erg lang en overladen.

Waardering:
In het begin wist ik niet waar ik aan begonnen was. Zo ontzettend langdradig! En ik vond er erg moeilijke, lange zinnen in staan. En vaak ging het alleen over haar gedachte, er gebeurde niet veel bijzonders. Volgens mijn moeder moest ik doorzetten. In boek 2 kwam er inderdaad al wat meer pit en nog verder het boek in, leefde ik gewoon helemaal mee, echt prachtig. Dan lees je er ook makkelijk doorheen, je kunt gewoon niet stoppen met lezen.
Toen ze was opgepakt, was ik benieuwd hoe ze het zou overleven. Ik dacht namelijk dat ze het zou overleven, omdat het boek vanuit een ik- perspectief was geschreven. Als je echt in het boek meeleeft en ze wordt onverwachts toch gefusilleerd, komt dat hard aan!
Het is echt een schitterend boek, één die ik anderen aanraad. De Tweede Wereldoorlog vind ik erg interessant en dit heeft er een goede bijdrage aan geleverd!

Het boek is ook verfilmd door Ben Verdong. Na het boek gelezen te hebben, heb ik de film bekeken. De film was erg mooi, maar naar mijn mening niet goed te vergelijken met het boek: er zaten erg veel verschillen in. Bijvoorbeeld over de volgorde waarin alles zich afspeelt. Ook leefde ik in de film absoluut niet mee, maar in het boek wel. Dat vond ik jammer!