Het jaar van de kreeft door Hugo Claus

Verhaalanalyse
Het jaar van de kreeft

1: Uitwerking voor ‘Het jaar van de kreeft.’

Auteur: Hugo Claus
Druk: 3e druk
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar: 1e druk in oktober 1972, gelezen druk in juni 1973
Pagina’s: 329 bladzijden
Hoofdstukken: er zijn 86 getitelde hoofdstukken in 6 delen:
- winter
- lente
- zomer
- herfst
- winter
- kaa
Fragmenten: n.v.t.
Motto: Incertitude, ô mes délices,
Vous et moi nous nous en allons
Comme s’en vont les écrivisses
À reculons, à reculons.
Apollinaire

De vertaling is als volgt:
Onzekerheid, o mijn lust
Jij en ik gaan
Wat dit betreft net als de kreeften
Achterwaarts, achterwaarts
De betekenis hiervan is waarschijnlijk dat Toni en Pierre in hun relatie eigenlijk niet verder komen, dat ze steeds verder weg van elkaar komen te staan. Het engelse cancer betekent kreeft (Toni’s sterrenbeeld) en kanker (daar overlijdt Toni uiteindelijk aan).

Opdracht: n.v.t.
Genre: psychologische liefdesroman

2: Fabel en Sujet

De fabel in dit verhaal is:
Pierre heeft een geheime verhouding met de getrouwde moeder Toni. Ze slapen vaak in hotels, waar Pierre Toni leert plezier te hebben aan seks. Toni drinkt veel en als ze op een avond dronken thuis komt verteld ze haar man dat ze hem verlaat voor Pierre. Ze wil niet bij Pierre intrekken,dus koopt Pierre een vierkamerflat en een auto voor haar. Toni huurt een landhuis in de Dordogne en gaat daar met wat vrienden, haar dochter en Pierre heen. Pierre en Toni hebben daar vaak ruzie, of ze negeren elkaar. Af en toe vrijen ze, maar Toni verwacht daarvoor dure cadeaus als beloning. Terug in Nederland maakt Pierre het uit en Toni krijgt een relatie met Gied. Ze zien elkaar nog regelmatig. Na een poosje ruilt Toni Gied in voor Maxim. Toni krijgt adviezen van Selma, een studente psychologie en Pierre en Toni krijgen weer een relatie. Pierre heeft ondertussen ook een relatie met de rijke Antje, dat weet Toni ook. Het gaat weer uit tussen Toni en Pierre en Toni heeft de ene vriend na de andere en Pierre trouwt met Antje. Na een poos hoort hij dat Toni kanker heeft en op sterven ligt. Hij wil haar bezoeken, maar durft niet. Een paar weken later wordt Toni gecremeerd.
(210 woorden)

3: De vertelsituatie

Er is sprake van auctoriële vertelsituatie en dus een alwetende verteller, die de lezer op elk ogenblik alle nodige informatie verschaft. Er is dus ook sprake van een vision par derrière; de verteller beschrijft achteraf wat er gebeurd is. Het boek is vrij biografisch.

4: De tijd

- tijd van de fictie: de 1e 5 hoofdstukken beslaan een periode van precies 1 jaar, namelijk van 3 december tot 3 december het volgende jaar. Het 6e hoofdstuk beslaat ongeveer 4 weken.
- tijd van de vertelling: 329 bladzijden
- TF/TV: de verteltijd is korter dan de vertelde tijd
- tijdsverdichting: n.v.t.
- tijdssprong: ja, tussen het 5e en het 6e hoofdstuk zit een tijd van in ieder geval 16 maanden, want Pierre heeft het over zijn 7 maanden oude dochtertje Petra. Die 7 maanden plus de 9 maanden tijd van Antjes zwangerschap.
- Het verhaal is chronologisch verteld, met enkele flashbacks en vooruitblikken.
- Het verhaal speelt zich af aan het einde van de jaren zestig.

5: De ruimte

Het verhaal speelt zich af in Amsterdam, waar Toni en Pierre wonen, en in het vakantiehuisje in de Dordogne dat Toni gehuurd heeft. In het boek komen niet veel ruimtebeschrijvingen voor omdat het vooral gaat om de dialoog tussen de personen en de gedachten van Toni en Pierre. Het ruime is hierbij van minder belang.

6: De personages

Pierre
Pierre Diederich is financieel adviseur en werkt bij een assurantie- en hypotheekmaatschappij. Hij is getrouwd geweest, maar in het boek 14 jaar geleden gescheiden. Hij is tolerant, maar ook wat stijf en terughoudend. Dit laatste geldt echter niet voor seks. Naarmate hij ouder wordt, wordt hij ook wat 'burgerlijker'. Hij trouwt met Antje, de dochter van rijke zakenman uit Wassenaar, krijgt een goede functie bij een bank, wordt lid van de VVD en speelt golf met zijn schoonvader. Toch blijft hij om Toni geven en leest hij nog altijd alleen haar horoscoop: die van de kreeft.
Pierre is een round character.

Toni
Toni de Windt is een 32-jarige kapster en is een grillige vrouw: de ene dag kan ze heel lief en aardig zijn, maar de volgende dag is ze dan weer grof en hatelijk. Vaak weet ze niet wat ze wil, een eigenschap die ze zelf toeschrijft aan haar 'aarzelende kreeftennatuur'. Op mij komt ze eerder labiel over. Ze gebruikt veel drank en drugs om zichzelf op de been te houden. Ze is een poos getrouwd geweest met Karel de Windt, van hem heeft ze ook een dochter Muisje. Ze sterf uiteindelijk aan kanker.
Toni is een round character.

Karel
Karel de Windt is de (ex)man van Toni. Hij is de vader van Muisje. Hij is goudsmid van beroep, maar doet daar niets meer aan; hij kan toch niets mooiers maken dan dat hij al gemaakt heeft. Hij is heel erg afhankelijk van Toni, ook al wil hij dat niet laten merken.
Karel is een flat character

Muisje
Muisje is de dochter van Toni en Karel. Ze lijkt qua uiterlijk erg veel op Karel, maar qua karakter lijkt ze erg op Toni. Ze beschouwt Pierre eerst als een indringer en een vreemdeling, later noemt ze hem zelfs papa. Maar bij de crematie van Toni weet ze niet eens meer hoe hij heet.
Muisje is een flat character

Selma
Selma is een studente psychologie en een vriendin van Toni. Ze geeft Toni allemaal psychologische adviezen die ze geleerd heeft tijdens haar studie.
Selma is een flat character

Antje
Antje Graatsma is later de vrouw van Pierre. Ze hebben samen een dochtertje Petra.
Antje is een flat character

7: Het thema:

Het thema van het verhaal is ongelijke liefde door verschil in karakter en sociale positie. Het boek wordt op de titelpagina aangeduid als een romance. Dit is cynisch bedoeld (zie titelverklaring). Doordat Toni en Pierre niet met, maar ook niet zonder elkaar kunnen leven zit hun relatie vol complicaties en strandt deze uiteindelijk ook.

8: Mening

Ik vond dit een erg leuk boek. In het begin ging het alleen maar over seks, dat was wel minder, maar later werd het steeds boeiender. Het was erg gemakkelijk geschreven en je las het zo uit.