Het jaar van de kreeft door Hugo Claus

Bibliografische gegevens:

1 De titel van het boek is Het jaar van de kreeft, het boek is geschreven door Hugo Claus.
2 De naam van de uitgever is de Bezige Bij.
3 De eerste druk is verschenen in Oktober 1972.
4 Ik heb de 28ste druk gelezen, deze is uitgekomen in november 1999.
5 Het boek heeft 329 bladzijden.
6 Het genre van het boek is Liefde.
7 Het boek bestaat uit 86 hoofdstukken en 6 delen.
8 Er staat een motto in het boek, in het Frans:
Incertitude, ô mes délices,
Vous et moi nous nous en allons
Comme s’en vont les écrevisses
À reculons, à reculons.
9. De datum van mijn leesverslag is 30 september, 2001.

Titelverklaring:

* De titel van het boek slaat vooral op dat Toni een kreeft is, ze geeft heel veel van haar karaktereigenschappen de schuld aan het feit dat ze kreeft is. Ze zegt in het boek bijvoorbeeld een keer: “ik weet niet wat ik zei, maar wel wat ik je nu zeg, deze super- kreeft, want kreeft ascendant kreeft, Antonia- Petronella-Katerina houdt van jou.” (bladzijde 235)
Ook betekent kreeft uit het Latijn cancer, wat wordt vertaald als ‘kreeft’ en ‘kwaadaardige woekering’. En dit slaat vooral weer op het feit dat Toni in hetzelfde jaar dat Pierre en zij elkaar leren kennen kanker krijgt, en aan het einde van het boek overlijdt ze daar ook aan.
* Het boek draagt deze titel, omdat Pierre en Toni elkaar leren kennen en ze steeds meer uit elkaar groeien, uiteindelijk verstrijkt dit over een periode van een jaar. Waarna Pierre nog wel steeds aan Toni denkt, maar hij heeft een nieuw leven. Later is Toni overleden aan kanker.
* Er staat een motto in het boek, in het Frans:
Incertitude, ô mes délices,
Vous et moi nous nous en allons
Comme s’en vont les écrevisses
À reculons, à reculons.

De betekenis van dit motto is:
Onzekerheid, o mijn genot,
U en ik gaan wat dit betreft
net als de kreeften
achterwaarts, achterwaarts.
Dit motto houdt in dat in dit geval de relatie van Pierre en Toni steeds achteruit gaat, ze groeien steeds meer uit elkaar, over dit motto gaat uiteindelijk het hele boek.

Tijd in de geschiedenis:

Het is niet erg duidelijk in welke tijd het boek is geschreven, maar waarschijnlijk gewoon in de toen tegenwoordige tijd. De auteur heeft dit waarschijnlijk gedaan, omdat het een modern verhaal is over een moeilijke relatie.

Tijdsduur:

De tijdsduur van het boek is 3 jaar, omdat in de eerste delen er steeds wordt aangegeven, winter, lente, zomer, herfst en winter, en in het laatste deel staat een zin: ‘Als hij aan Toni dacht en dat deed hij elke dag drie vier keer, vooral als het donker begon te worden en de lichten van de neonreclames aangingen, verbeeldde hij zich bijna uitsluitend haar gezicht zoals het op de foto stond die een straatfotograaf had gemaakt tussen de duiven op de Dam en die hij verbrand had twee jaar geleden.’ Dat houdt in dat hij de foto aan het einde van de relatie had verbrand, 2 jaar voordat Karel kwam.

5 Ruimte:

De belangrijkste gebeurtenissen spelen zich af in hotelletjes, het huis van Pierre, de flat van Toni, in de Dordogne, in het nieuwe huis van Pierre(waar hij met zijn vrouw Antje woont) en op de begrafenis van Toni. In het boek is sprake van speelruimte, omdat er niet meer ruimte wordt gebruikt dan er nodig is.

Hoofdpersonen:

* De hoofdpersonen zijn Pierre en Toni het zijn beide ‘round characters’. Ze worden heel goed beschreven zonder dat je het eigenlijk merkt. Toni en Pierre hebben een relatie met elkaar, maar raken steeds verder van elkaar vervreemd, in het begin zijn ze verliefd op elkaar en houden ze heel veel van elkaar. Dat doen ze later nog wel, maar ze kunnen niet met elkaar leven. Toni is iemand die alles tegelijk wil zonder er iets voor te hoeven doen: ‘ze wil het gezellig hebben, vrij zijn, en tegelijkertijd wil ze het moeilijk hebben en vrijen en diepe gevoelens ondergaan en spanningen, en voor dit alles wil ze niets doen als tegenprestatie, dit moet vanzelf komen’. Ze is heen onzeker over zichzelf, dit kan je merken aan dat zij tijdens het vrijen maar alles over zich heen laat komen en dat ze de hulp van Selma inschakelt, om achter haar gevoelens te komen. Toni weet niet echt wat ze wil, ze gaat over van de één in de andere relatie en wil niet zonder Pierre leven, maar ook niet met hem. Toni wil alles tegelijk, maar kan dat nergens, bij niemand, vinden. Toni gelooft dat Karel de relatie van Pierre en haar heeft stukgemaakt. Toni wil graag geluk vinden, maar ze kan niemand vinden die aan haar eisen helemaal voldoet.
Pierre is heel aanhankelijk bij Toni, hij wil haar niet verliezen, ook al heeft ze een ander, hij blijft bellen en langs komen. Pierre is erg jaloers en wil Toni niet kwijt hoewel hij weet dat hij haar ook wel kan vermoorden omdat ze niet zoveel van hem houdt als hij van haar. Hij vermoordt Toni niet, omdat hij teveel van haar houdt.
Pierre schenkt veel aandacht aan Toni op seksueel gebied, dit gebruikt hij voor zichzelf als triomf, want niemand anders heeft dat immers klaargespeeld. Pierre wil graag bij Toni zijn en haar bevredigen, maar dit lukt niet omdat Toni hem afweert. Buiten Toni is Pierre heel egoïstisch ingesteld en houdt met niemand rekening, Muisje is hier een voorbeeld van. Pierre heeft zichzelf aangeleerd aan het einde om niet meer afhankelijk van Toni te zijn en is zijn eigen leven gaan lijden, hoewel hij nog wel dagelijks een aantal keer aan haar denkt.
Toni haar uiterlijk is wel van belang, omdat ze niet volmaakt is valt Pierre uiteindelijk voor haar.
* De belangrijkste bijpersonen zijn Karel, hij is de man van Toni en bij vind het verschrikkelijk dat het uit is tussen hen.
Selma, die aan het einde een grote invloed heeft, waardoor Toni de relatie van Pierre en haar beëindigd.
Antje, de vrouw waarmee Pierre vreemdgaat en waar hij uiteindelijk meer trouwt.

Perspectief:

* De hoofdfiguren zijn beschreven uit een hij- perspectief, het boek heeft een alwetende verteller met een auctorieel perspectief. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het volgende: ‘Zij kleedde zich aan, ging naar de deur, nam haar tasje, haar schaduw streek over hem heen, een naakte worm die begon te trillen, hij kon het niet bedaren. Zij kwam terug naar het bed, ging op de rand zitten, nam zijn hand vast.’ (bladzijde 55)
* De auteur heeft gekozen voor dit perspectief om van beide kanten de gevoelens te kunnen laten zien, laten zien dat ze beide de schuld hebben van het einde van de relatie. Zo kon je tijdens ruzies zien wat ze beiden voelden.

Taalgebruik:

Het taalgebruik is heel gewoon, misschien zelfs een beetje modern voor die tijd. Er komen niet veel moeilijke woorden in het boek voor, alleen het motto was wat moeilijk, omdat dat in het Frans was.

Beschrijving van personen en ruimte:

De auteur besteedt soms wel aandacht aan het beschrijven van de ruimte en aan het beschrijven van sommige personen en soms niet, als de auteur het wel doet dan is het van belang voor het verloop van het verhaal. En hij doet het niet, omdat het onnodig is.

Motieven:

- Seks, omdat de relatie van Pierre en Toni uiteindelijk is gebaseerd op seks, omdat Pierre ervoor zorgt dat Toni haar eerste orgasme krijgt.
- Geld, Toni verwacht nadat ze met Pierre naar bed is geweest een cadeautje, omdat het blijkbaar een grote opoffering was.
- Drank, Toni en Pierre drinken beide heel veel waardoor ze vaak niet in staat zijn om goed met elkaar te praten.
- Drugs, Toni gebruikt veel drugs, waardoor ze een bijnaam krijgt: moeder- de- poeder.
- Sociaal positie verschil, omdat Pierre toch in een hogere klasse leeft dan Toni kijkt hij af en toe wat op haar neer.

- Liefde, Pierre en Toni houden wel van elkaar, maar kunnen niet met elkaar leven.
- Haat, Pierre haat Toni soms, omdat ze of cadeautjes wil voor de seks, of omdat ze een andere minnaar heeft.
- Eenzaamheid, Pierre voelt zich eenzaam wanneer hij niet bij Toni is.
- Schuldgevoel, Toni voelt zich schuldig wanneer Karel in het ziekenhuis is beland doordat hij teveel pillen had ingenomen en gaat hem verzorgen.
- Verachting, Pierre veracht Selma, omdat zij de mening van Toni beïnvloed, waardoor de relatie van Pierre en Toni stukloopt.

Thema:

* Het onderwerp van het boek is: een liefde die ongelijk is en wat dit allemaal voor gevolgen heeft.
* Het thema van het boek is: liefde.
* De hoofdgedachte van het boek is: liefde en haat maken een relatie vaak heel moeilijk. Toni gebruikt allerlei middelen om de werkelijkheid niet onder ogen te komen, drugs en drank. Pierre houdt meer van Toni dan Toni van hem, dat maakt de liefde zo moeilijk. En Pierre haat Toni soms omdat ze cadeautjes wil na de seks.

De volgorde van de gebeurtenissen:

* Het boek is helemaal chronologisch verteld en heeft dus helemaal geen flash- backs of flash- forwards. Dit heeft de schrijver waarschijnlijk gedaan omdat het boek al een soort spanning had en om het niet te ingewikkeld te maken.
* De auteur gebruikt vaak tijdversnelling, omdat het boek anders saai wordt, bijvoorbeeld: twee dagen later. Aan het einde slaat de schrijver echter een aantal jaar over. Maar dit is ook logisch, omdat de hoofdfiguren zin die tijd niets met elkaar te maken hebben gehad.

De belangrijkste gebeurtenissen:

* Toni en Pierre ontmoeten elkaar bij Daan.
Toni en Pierre hebben voor het eerst seks op een feestje.
Pierre probeert een orgasme te maken bij Toni.
Pierre krijgt het orgasme voor elkaar.
Toni wil steeds vaker seks en richt zich alleen op haar orgasme.
Pierre, Toni, Muisje, Tineke en Joris gaan op vakantie naar de Dordogne.
Pierre en Toni gaan uit elkaar.
Pierre en Toni hebben af en toe nog afspraakjes.
Pierre ontmoet Antje en trouwt uiteindelijk met haar.
Pierre hoort dat Toni ziek is.
Pierre gaat naar Toni haar begrafenis.
* Over het hele boek ligt een grote spanning, omdat je niet weet of ze nou wel of niet bij elkaar komen.

Het begin:

Het begin is een opening in de handeling, het begint met de ontmoeting van Pierre en Toni, dit moet je interesse wekken.

Het einde:

Het einde van het boek is gesloten, omdat Toni dood is kunnen de verwikkelingen tussen hen niet door gaan.

Mening

Ik heb dit boek gekozen, eigenlijk omdat het van een Belgische schrijver is en omdat het uit de periode van 1945 tot 1980 komt. Het boek leek me niet erg leuk, omdat het een beetje een rare titel had, maar uiteindelijk is het boek me heel erg meegevallen, het is een boek dat heel mooi geschreven is, maar heel onrealistisch is. Ik kon me wel inleven in de situaties van Toni en Pierre, maar ik weet niet echt wat het is om in zo’ n situatie te zitten dus deelde ik niet dezelfde emoties en had ik het ook anders aangepakt. De diepere gedachte van het boek, dat niet alles loopt zoals je zou willen, is heel goed uitgewerkt, want Pierre had het niet zo gewild en Toni ook niet.
Het thema liefde spreekt mij wel aan, maar ik denk niet dat het in het echt ook zou zal verlopen, tenminste dat hoop ik van niet. Het thema is wel zinvol, maar niet op de manier waarop de auteur het behandelt, omdat het niet naar de werkelijkheid is.
De personen en de situatie zijn niet erg realistisch omdat bijvoorbeeld Toni van alles verwacht van de mensen om haar heen, maar ze wil er verder niets voor doen, dat is niet echt hoe je zou moeten leven met andere mensen. De hoofdpersonen zijn niet herkenbaar, omdat ik me niet in hen kan verplaatsen en omdat ik het nog nooit heb meegemaakt om van iemand te houden en hem tegelijk te haten. De hoofdpersonen zijn niet sympathiek, omdat ze egoïstisch zijn, zowel Toni, omdat zei cadeautjes wil voor seks, als Pierre, omdat hij maling heeft aan Toni haar nieuwe liefdes en haar toch steeds opbelt. De problemen die Toni en Pierre hadden zijn uiteindelijk niet opgelost, omdat Toni is overleden en ze hebben het eigenlijk nooit uit kunnen praten over hoe het nu met hen verder zou moeten gaan. Het perspectief dat het boek heeft is goed, omdat als je een ander perspectief zou hebben, dan zou je niet alle gevoelens van beide hoofdpersonen kunnen weten.
De aandacht aan het beschrijven van de ruimte is goed, omdat hij alleen aandacht geeft aan het beschrijven van datgene wat van belang is voor het verloop van de rest van het boek. De schrijver geeft er niet overdreven veel aandacht aan, maar ook niet te weinig.
De stijl van de schrijver is heel modern, wat het boek makkelijk te lezen maakt, het is een boek met niet veel moeilijke woorden en niet te lange zinnen. Het verhaal is heel overzichtelijk geschreven, omdat het helemaal chronologisch is verteld, je hoeft niet al te veel na te denken van hoe zat dat ook alweer. Het begin van het verhaal is goed, omdat het gelijk bij de ontmoeting van Pierre en Toni begint en het einde is ook goed, omdat je dan zeker weet dat het verhaal is afgelopen, Toni is immers dood.
Het belangrijkste moment van het boek is het einde, dat Toni is overleden, dit moment is heel uitvoerig beschreven, net iets te lang naar mijn smaak. Het boek is beter dan wat ik er van had verwacht.

Samenvatting:

Daan is de presentator van tv-shows en is vaak overal in het land, Pierre werkt voor hem als zijn financiële adviseur en Toni is de kapster van Daan. Pierre heeft als hij Toni ziet heel veel aandacht voor haar omdat ze zo onvolmaakt is. Op een avond gaan ze met Daan mee naar een feestje en uiteindelijk eindigen Pierre en Toni samen op één hotelkamer. Pierre besteedt heel veel aandacht aan Toni, dat zij het fijn vindt, maar dat is ze eigenlijk helemaal niet gewend van een man. Na die avond worden ze verliefd op elkaar en komt Pierre te weten dat Toni is getrouwd met Karel, hun dochtertje heet Muisje. Toni is 32 jaar en Karel, haar man is een goudsmid, Toni houdt heel veel van Karel, omdat het de vader is van haar kind en omdat hij haar heeft ontmaagd. Veel mensen blijven liever uit de buurt van Karel, omdat hij te agressief is, hoewel hij is getrouwd gaat hij nog met andere vrouwen uit.
Pierre werkt bij een assurantie- en hypotheekmaatschappij, Pierre is ouder dan Toni en veertien jaar geleden is hij gescheiden. Hij woont nu samen met zijn moeder.
Pierre’ zijn vader is vroeger gevlucht. Toni is niet echt een mooie vrouw en daarom snapt ze ook vaak niet dat Pierre bij haar blijft. De verhouding die Toni en Pierre hebben moet geheim blijven, vooral voor Karel, ze logeren daarom vaak in hotels. Elke keer als Pierre en Toni samen zijn probeert Pierre Toni seksueel te bevredigen, na een tijd lukt dat dan ook. Toni moest zich hiervoor helemaal afsluiten van alles en niet aan Pierre denken. Uiteindelijk bekent Toni dat ze nooit plezier heeft in seks, maar door het orgasme dat Toni heeft gehad krijgen zij en Pierre een heel intensief seksleven.
Pierre koopt een huis in Amsterdam en vraagt Toni om bij hem in te trekken, maar dat wil Toni niet, ze weet namelijk niet precies wat ze voor Pierre voelt, en ze kan het verleden niet achter zich laten. (‘Ik ben een Kreeft en ik kan mijn verleden niet loslaten.’)
Omdat Toni’s liefde voor Pierre heel sterk is verteld ze het aan Karel en komt met Muisje bij Pierre wonen. Hierdoor wordt Karel depressief en raakt aan de pillen, hij belandt in het ziekenhuis en als hij weer thuis is verzorgd Toni hem. Pierre weet dat Toni niet bij hem wil komen wonen en daarom huurt hij een vierkamerflat voor haar, ook koopt hij een oranje volkswagen waar zij heel trots op wordt.
Toni wil niets meer van Karel en halt al haar spullen bij hem vandaan, ze leent van een collega 1000 gulden als voorschot op haar erfenis van haar moeder(20.000 gulden).
Van die 1000 gulden huurt ze een landhuis in de Dordogne en neemt Pierre, Muisje, Tineke en Joris mee. Pierre merkt steeds meer dat hij en Toni uit elkaar groeien, ze hebben al een hele tijd niet meer met elkaar geslapen en Toni geeft hem helemaal geen aandacht. Pierre zou mee gaan naar de Dordogne op voorwaarde dat hij niets hoefde te doen in het huishouden, hij doet ook helemaal niets, als iedereen ergens mee bezig is gaat hij rustig de krant lezen en sluit zich zo helemaal af van de ‘groep’. Als Toni en Pierre niet bezig zijn met elkaar uit te schelden of negeren wordt er soms nog gevrijd, maar daarna moet Pierre Toni meenemen naar de stad, omdat het blijkbaar zo’ n grote opoffering voor Toni was dat ze dure cadeaus in ruil terug wil. Na een paar weken komt er een vriendin van Tineke bij in het huis, Pietje. Op een morgen als iedereen net wakker is en nog in de pyjama rond loopt komt de eigenaresse onverwachts langs. Het is een gaos in het huis, Pierre en Toni’s bed ligt uit elkaar, er is op de muur getekend en zo meer. Pierre begrijpt de vrouw wel en daarom wordt Toni boos, ze gaan terug naar Nederland, maar niet echt in een goed humeur. Bij Toni thuis nemen Toni en Pierre voorgoed afscheidt, Pierre gaat ‘voorgoed wandelen’. Pierre stelt al zijn werk uit tot op het laatste moment, dit tot verbazing van zijn baas. Toni vertelt dat ze een relatie heeft met Gied Mulder, hij is de chauffeur van de kapsalon. Toni vertelt aan Pierre wat ze tegen Gied had gezegd, ze wil zich niet aan Pierre binden en nu ze bij Gied is kan ze weer gewoon ademhalen.
Toni wil Pierre het hele verhaal vertellen en daarom komt ze bij hem langs, Pierre rijdt mee terug om zijn spullen op te halen, die nog altijd bij haar in de flat staan. Toni gaf de schuld aan Karel dat de relatie met Pierre en haar was mislukt. Na een paar dagen belt Pierre Toni op, hij kan niet slapen, daarom gaat hij bij Toni slapen, met toestemming van Gied. Toni eist teveel van het leven, ze wil het gezellig hebben, vrij zijn, en tegelijkertijd wil ze het moeilijk hebben en vrijen en diepe gevoelens ondergaan en spanningen, en voor dit alles wil ze niets doen als tegenprestatie, dit moet vanzelf komen. (bladzijde 188)
Pierre wil de relatie nog een laatste keer proberen te redden door Toni ten huwelijk te vragen, dat doet hij wanneer zij de sleutels komt brengen, maar ze wil het niet, omdat ze met Gied op vakantie gaat. Het geld dat Pierre haar aanbiedt neemt Toni niet aan. Toni en Pierre komen elkaar weer een keer tegen op een feestje, dit komt omdat ze nog veel gezamenlijke vrienden hebben. Toni verhuist en krijgt een nieuwe vriend, ze is niet langer onzeker en dat allemaal te danken aan Selma, een psychologie studente.
Het raakt weer een beetje aan tussen Pierre en Toni, uit ergernis van Selma, ondertussen heeft Pierre een nieuwe vriendin, Antje, waarover hij niets vertelt tegen Toni.
De relatie van Toni en Pierre is geen liefde, maar meer een soort behoefte om elkaar nog te hebben, of wel gebruiken. Antje haar ouders zijn schatrijk, haar vader is namelijk zakenman. Ante is zo ongeveer het tegenover getelde van Toni en Pierre gaat met hun beide om, een keer gaat hij naar de film met Toni en dan denkt zij dat ze kanker heeft, ze blijkt twee bultjes bij haar anale opening te hebben. Toni denkt dat ze zwanger is van Pierre en daar is ze heel gelukkig mee, hoewel ze wel weet dat Pierre een vriendin heeft.
De laatste tijd is Pierre steeds vaker op bezoek bij de familie Graatsma (de ouders van Antje), meneer Graatsma haalt Pierre over om VVD- lid te worden. Toni leek in het begin heel gelukkig met het kind, maar toch heeft ze ervoor gekozen om het weg te laten halen, Pierre komt erachter dat Toni een nieuwe relatie heeft met ene Barry. Hij gaat bij hen langs en maakt een ongelooflijke scène, en een vernield later het fietsje van Muisje, waarvoor hij weer zijn excuses aanbiedt per telefoon.
Toni wil niet meer werken in de kapsalon en stopt er dan ook mee, haar nieuwe vriend ligt in het ziekenhuis met een geslachtsziekte, hij heet Rudolf. Pierre trouwt met Antje en gaat in een villa wonen.
Elke dag denkt Pierre wel drie of vier keer aan Toni, hij leest elke keer de horoscoop van de Kreeft, niet die van hem en ook niet die van Antje. Karel komt bij hem langs op kantoor en vertelt dat Toni kanker heeft. Karel neemt Pierre mee naar een woonboot, waar Toni nu woont, ze heeft niet lang meer te leven, Pierre wil Toni helemaal niet zien. Plotseling hoort Pierre hun liedje: (die van Toni en Pierre) "Taught you how to find love, first love, happy love and blind love'. Het raakt hem wel, hij krijgt een brief van Toni, die Karel hem geeft, met daarop 21 namen van al haar minnaars, de enige met hoofdletters en daarbij een hartje is die van Pierre zelf. Als er een vreemd geluid uit de boot komt gaat Pierre snel weg. Vier weken later is de begrafenis van Toni, waar Pierre heen gaat. Al die tijd heeft Toni op een erfenis van haar moeder zitten wachten, maar Pierre ziet nu dat haar moeder aanwezig is op de plechtigheid, ze heeft haar dochter overleefd. Pierre ziet Muisje en gaat nog één keer met haar spelen, ‘hij trok het gezicht vlak tegen zich aan tot hij de pupillen van haar moeder zag in de opengesperde, wijde ogen. Toen vluchtte Pierre, in het zonlicht, verblind.’