Het jaar van de kreeft door Hugo Claus

BIBLIOGRAFISCHE GEGEVENS
Auteur: Hugo Claus

Titel: Het jaar van de kreeft
Eerste druk oktober 1972, 329 pagina’s. Ik heb de 18e druk uit mei 1985 gelezen. De uitgever is “De Bezige Bij” uit Amsterdam.
Het is een auctoriale vertelsituatie.

Hoofdfiguren zijn: Pierre en Toni. Bijfiguren: Karel, Muisje, Selma en Antje.

Plaats van handeling: Amsterdam en in een vakantiehuisje in de Dordogne.

Genre: Het genre van Het jaar van de Kreeft is een roman en het subgenre is een psychologische liefdesroman.

Er is een motto beschreven in het Frans:
Incertitude, ô mes délices, vous et moi nous en allons comme s’en vont les écrevisses à reculons, à reculons. APOLLINAIRE
Vertaling: Onzekerheid, o mijn lust, jij en ik gaan wat dit betreft net als de kreeften achterwaarts, achterwaarts. APOLLINAIRE Het slaat op de relatie van Toni en Pierre, die steeds verder uit elkaar groeit doordat ze beide niet echt hun gevoel durven te uitten. Ik heb bijna 4,5 uur gelezen.

Keuze
Toevallig ken ik iemand die in 6-VWO zit en die kwam ik tegen in de mediatheek toen ik daar was om een boek te zoeken. Ik vroeg hem of hij nog een B-boek kon verzinnen wat makkelijk weg leest. Hij pakte dit boek en zei dat hij niet meer precies wist waar het over ging, maar ook al had het 329 pagina’s, het leest erg snel weg.

Inhoud
Toen ik met het boek begon dacht ik: “Wat heb ik nu weer gekregen.” Het ging alleen over seks, maar naarmate ik in het boek vorderde werd dat steeds minder en op het laatst totaal niet meer. Op een gegeven moment begon het verhaal mij steeds meer te boeien en dan gaat het lezen nog sneller.

SAMENVATTING VAN DE INHOUD
Daan is presentator van tv-shows en treedt op in veel plaatsen in ons land. Pierre Diederich is zijn financiële adviseur en Toni de Windt zijn kapster. Toni en Pierre worden verliefd op elkaar. Toni is getrouwd met Karel; hun dochtertje heet Muisje. Toni is 32 jaar. Karel is goudsmid, maar al jaren niet meer als zodanig werkzaam. De meeste mensen kunnen hem niet uitstaan, omdat hij zo agressief is. Hij gaat vaak uit met andere vrouwen. Toni houdt van hem, omdat hij de vader is van haar kind en omdat hij haar ontmaagd heeft. Pierre werkt bij een assurantie- en hypotheekmaatschappij. Hij is ouder dan Toni. Veertien jaar geleden is hij gescheiden; hij woont nu samen met zijn moeder in Amstelveen. Zijn vader was een 'onbetrouwbare, kinderachtige vader, een hoererende autohandelaar die twintig jaar geleden was gevlucht'. Toni is geen schoonheid. Ze heeft 'kortgeknipt, slordig zittend zwart haar, een breed gezicht met koortsvlekken groefjes om de ogen, plooien van een dubbele kin'. Haar stem is driftig en schor. Ze werkt in kapsalon Hermes. In Maastricht slapen ze voor het eerst samen. Hun verhouding is geheim; ze logeren vaak in hotels in provinciesteden. Toni bekent dat ze geen plezier beleeft aan seks. Met veel geduld slaagt Pierre erin bij haar een orgasme op te wekken. Vanaf dat moment hebben ze een intensief seksleven. Omtrent haar echte gevoelens tegenover Pierre is Toni erg onzeker. Ze drinkt overmatig en gebruikt een wit poeder voor de pep. Als Pierre een huis gekocht heeft aan de Leidsegracht in Amsterdam, wil Toni niet bij hem intrekken. Ze houdt van hem, maar wil Karel niet in de steek laten ('Ik ben een Kreeft en ik kan mijn verleden niet loslaten'). Enige tijd later vertelt ze aan Karel wat er aan de hand is en gaat ze met Muisje naar Pierre. Karel slikt veertig pillen en belandt in het ziekenhuis. Als hij weer terug is, zorgt Toni voor hem. Pierre huurt voor zijn geliefde een vierkamerflat in Buitenveldert en koopt een oranje Volkswagen voor haar. Ze haalt haar spullen op bij Karel. Toni verwacht van haar moeder een erfenis van twintigduizend gulden. Daarop vooruitlopend leent ze bij Hummel, een kapper, duizend gulden. Ze huurt een landhuis in de Dordogne en gaat er met Pierre, Muisje, Joris en Tineke heen. Later voegt Pietje, een vriendin van Tineke, zich bij het gezelschap. De verhouding tussen Toni en Pierre is tijdens deze vakantie slecht. Soms beledigen ze elkaar, soms laten ze elkaar links liggen. Af en toe wordt er gevrijd, waarna Toni meestal op dure cadeaus rekent. Aan het eind van de vakantie komt de eigenaresse van het landhuis, mevrouw Maeterlinck, onaangekondigd op bezoek. Ze treft een enorme chaos aan en verlaat boos het terrein. Pierre heeft wel begrip voor haar optreden, hetgeen een woedeaanval van Toni tot gevolg heeft. Ze gaan in een slechte stemming terug naar Nederland. In Toni's flat neemt Pierre afscheid; hij gaat 'voorgoed wandelen'. Pierre kan zijn draai niet vinden, ook niet op zijn werk. Toni heeft een verhouding met Gied Mulder, de chauffeur van de kapsalon. Ze voelt zich bevrijd van Pierre, ze was niet tegen hem opgewassen. Toch ontmoeten ze elkaar in het huis van Pierre. Daarna haalt Pierre zijn spullen op, die nog in Toni's flat zijn. Een paar dagen later belt hij Toni weer op. Hij slaapt bij haar. Toni vertelt wat ze eigenlijk wil in het leven: gezelligheid, vrijen, diepe gevoelens, spanningen en voor dit alles wil ze niet doen als tegenprestatie. Als Toni bij Pierre de sleutels inlevert, vraagt hij haar of ze met hem wil trouwen. Het is te laat, ze gaat met Gied op vakantie. Pierre biedt haar geld aan, maar dat weigert ze. Overigens ontmoeten ze elkaar nog steeds bij allerlei gelegenheden. Toni verhuist naar de Oudezijds Voorburgwal. Ze ruilt Gied in voor Maxim. Ze voelt zich zekerder van zichzelf en durft alles aan. Selma, een studente in de psychologie, geeft haar adviezen. Na enige tijd raakt het weer aan tussen Toni en Pierre. Er is overigens meer sprake van prostitutie dan van liefde. Intussen heeft Pierre ook een verhouding met Antje, de dochter van de schatrijke zakenman Graatsma uit Wassenaar. Het vierentwintigjarige meisje is sportief en dol op paarden, musea en het concertgebouw. Ze heeft met 'haat onbevangen, bijna kinderlijke sensualiteit talent voor het vrijen'. Als Toni met Pierre naar de film is, denkt ze aan kanker. Ze heeft pijn aan haar anale opening; Pierre constateert dat ze op die plek twee harde bultjes heeft. Ze denkt dat ze een kind van Pierre zal krijgen, Overigens weet ze dat hij een vriendin heeft. Pierre komt vaak in de villa van de familie Graatsma. Hij wordt VVD-lid. Toni laat zich aborteren. Ze krijgt ruzie met Pierre en enige tijd later maakt ze het uit. Van Selma verneemt Pierre dat ze een relatie heeft met Barry, de barman van The horse shoe. Hij zoekt haar op en maakt kennis met Barry. Een paar dagen later neemt hij wraak op het fietsje van Muisje. Daarna biedt hij per telefoon zijn excuses aan. Toni gaat weg bij de kapsalon. Haar nieuwe vriend is Rudolf, die in het ziekenhuis ligt met een geslachtsziekte. Op 3 december, precies een jaar na hun eerste nacht in Maastricht, tracht Pierre met haar in contact te komen. Tevergeefs. Pierre trouwt met Antje en gaat in een villa in Amstelveen wonen. Hij leest elke dag de horoscoop van de kreeft. Van Karel hoort hij dat Toni kanker heeft, op een oude kolenboot woont en niet lang meer heeft te leven. Hij gaat naar de boot, maar wil Toni niet zien. Plotseling hoort hij uit de boot de stem van Peggy Lee met de song "Taught you how to find love, first love, happy love and blind love'. Hij is zeer ontroerd. Van Karel krijgt hij een brief van Toni. Het is een lijstje met de voornamen van haar eenentwintig minnaars. De enige naam met hoofdletters en een hartje met een pijl ernaast, is die van Pierre zelf. Zijn nummer is 15. Als hij gekerm uit de boot hoort, holt hij haastig naar zijn auto. Vier weken later is Pierre aanwezig bij de plechtigheid waarbij de as van Toni wordt uitgestrooid. Toni's moeder zit in een rolstoel; ze heeft haar dochter overleefd. Pierre speelt nog één keer met Muisje. Hij trekt haar tegen zich aan tot hij 'de pupillen van haar moeder in haar opengesperde, wijde ogen ziet'.

Analyseopdracht 4

PERSPECTIEF EN PERSONAGES
4.1 Toni de Windt: haar uiterlijke eigenschappen zijn kortgeknipt, slordig zittend zwart haar, een breed gezicht met koortsvlekken en groefjes om de ogen, plooien van een dubbele kin. Een truitje met kanariegele en zuurstokrode strepen, een zwartgelakte minirok, laarzen met een sheriffster op de enkels. (Blz. 9).

Haar innerlijke eigenschappen van haar zijn dat ze heel lief en aardig kan zijn, maar dat kan elk moment veranderen in grof. Dit blijkt uit een voorbeeld van blz. 148: “De volgende dag, alsof zij volgens een bepaalde wetmatigheid reageerde, die beval dat tederheid noodzakelijkerwijs gevolgd moest worden door koude, of omdat zij vond dat zij zwak was geweest en hem dat betaald wilde zetten, sprak zij nauwelijks met Pierre.”

4.2.1 Zij heeft een aantal belangrijke beslissingen moeten nemen en als ze die anders had genomen, zou het verhaal er heel anders uit zien. Ze had bijvoorbeeld de beslissing te nemen om bij Pierre in te trekken, maar in eerste instantie had ze dat niet gedaan, want ze wilde bij Karel blijven, omdat ze van hem hield en haar had ontmaagd. Uiteindelijk had ze het toch gedaan, maar binnen de kortste keren was ze alweer vertrokken. Ook had Pierre haar een keer te huwelijk gevraagd en daarop antwoordde zij ‘nee’.

4.2.2 De gevolgen van die beslissingen zijn dat het steeds slechter ging tussen hen, ze groeiden verder en verder uit elkaar. Misschien had dat sowieso wel gebeurd, omdat zij hun gevoelens niet echt uitten tegenover elkaar.

4.3.1 Pierre en Toni zijn karakters, want bij hen worden veel kenmerken en gevoelens verteld.
Karel, Muisje, Selma en Antje zijn types, want bij deze figuren worden slechts een paar kenmerken gegeven, bij de een nog iets meer dan de andere, maar niet zoveel als bij Pierre en Toni.

4.3.2 Het personage van Muisje verandert in de loop van het verhaal het meest. In het begin van de relatie tussen Pierre en Toni ziet zij Pierre als een vreemdeling, mede omdat ze op dat moment nog bij haar vader Karel woont samen met haar moeder Toni. De relatie tussen Pierre en Muisje begint pas een beetje beter te worden als ze (Pierre, Toni, Muisje, Joris en Tineke) naar de Dordogne gaan waar Toni een vakantiehuisje heeft gehuurd. Er is ook een grote kans dat ze hem steeds aardiger is gaan vinden omdat hij erg veel cadeaus gaf en als je als klein kind veel cadeaus krijgt begin die persoon misschien steeds meer te waarderen, maar aan de andere kant kunnen ze dan ook arrogant worden.

4.4.1 Ik vind de hoofdpersoon Toni niet erg sympathiek. Zoals ik al eerder vertelde kon zij van de ene op de andere dag zomaar van aardig in onvriendelijk en grof zijn veranderd. Pierre probeerde haar het zo leuk mogelijk te maken en dan gaf zij die grove buien als dank.

4.4.2 Ik kan mij goed verplaatsen in het personage van Karel, want die voelt zich natuurlijk gebruikt en verraadden op het moment dat zij zegt dat ze verder wil gaan met Pierre en hem gaat verlaten. Hij heeft altijd met haar gewoond en ook al ging het soms niet helemaal optimaal, ze bleven bij elkaar. Diep in zijn hart hield hij erg van haar. Dat had hij altijd al gedaan. Toen ze jong waren hadden ze al wat met elkaar, maar ging over. Toen hadden ze elkaar een paar jaar niet meer gezien en kwamen elkaar tegen en hij had zijn liefde voor haar nog steeds niet verloren. Nadat zij hem had verlaten wilde hij een vluchtweg vinden en nam 40 pillen en werd met spoed opgenomen in het ziekenhuis. Toen Toni dat hoorde ging ze meteen naar het ziekenhuis toe en dat bewees eigenlijk haar liefde voor hem ook nog, hoewel het ook met fatsoensnormen te maken heeft. Ze heeft voor hem gezorgd toen hij ziek was en hij liet haar dat allemaal doen. Dus hij hield nog steeds van haar, anders zou hij zich niet laten verzorgen door degene die hem eerst had laten vallen.

4.5 Als je de kijk op de wereld neemt van Karel keur ik die niet af. Hij leeft van dag tot dag en vind alles wel best. En als er iets gebeurd verzint hij terplekke wel een manier om die op te lossen. Hij is grof, ruig en heeft criminele vrienden dus op zich past de manier van waarop hij de wereld bekijkt wel bij hem.

Reflectieopdracht
a. Hetgeen wat de meeste indruk op mij gemaakt heeft is dat het kind eerst niks moest weten van Pierre en dan toch op het einde hem zelfs papa noemt. Dit blijft bij omdat het een ‘bewijs’ is dat je wel degelijk kunt veranderen, misschien kwam dit door een beetje druk op het kind te leggen met al die cadeautjes.

b. Ik heb deze analyseopdracht gekozen omdat ik dacht dat ik de personages wel goed zou kunnen beschrijven want in dit boek wordt bijna bij elke gebeurtenis de gedachten van de personages verteld.

c. Hetzelfde antwoord als de vorige keer, eerst gelezen en dan het verslag stap voor stap maken en ik denk dat dat niet zal veranderen.

d. Ik zou dit boek aanraden als je een boek snel wil lezen, want het leest erg snel weg. Maar als je kijkt naar het verhaal zou ik het niet aan willen raden, maar ook niet afraden. Er zit wel een verhaal in maar het is een beetje eentonig.