Renate Dorrestein – Het Hemelse Gerecht

1. Beschrijvingsopdracht

Een motivatie voor mijn boekkeuze

Ik heb het boek Het Hemelse Gerecht gekozen, omdat de schrijfster me aansprak. Ik heb een
paar maanden geleden het boek “Een hart van steen” van Renate Dorrestein gelezen en dit was me heel goed bevallen. Het leek me leuk om nog eens een boek van deze schrijfster te lezen en toen ik haar naam in de boekenlijst zag staan, leek me dit het goede moment.

De korte weergave van de korte inhoud

Het verhaal gaat over de zussen Ange en Irthe die samen sinds vijftien jaar een restaurant runnen. Gilles, die met Ange getrouwd is en er een seksuele relatie met Irthe op nahoudt, helpt hen daarbij. Het restaurant, Het Hemelse Gerecht, ligt twee kilometer buiten de stad aan een rivier en is in de omtrek bekend om zijn exclusieve gerechten. Tussen de zussen bestaat een vrij strikte rolverdeling: Ange is het culinaire brein dat als eerste verantwoordelijk is voor de eindproducten van de keuken. Irthe helpt haar in de keuken, maar heeft het vooral druk met het serveren van het eten. Zij verzorgt ook de contacten met de leveranciers en houdt de boekhouding bij. Het heeft een aantal dagen aanhoudelijk geregend en vooral Gilles maakt zich zorgen. Hij is bang dat het restaurant onder gaat lopen. De volgende dag echter komt hij de zussen melden dat er een verandering in het weer is opgetreden. Ze vieren dit met z’n drieën met een borrel en dat is het moment waarop Gilles de zusters vertelt dat hij hen wil verlaten. Door deze gebeurtenis verandert het leven van Ange en Irthe ingrijpend. Ze willen Gilles absoluut niet kwijt en besluiten hem op te sluiten op zolder en hem daar net zo lang te laten totdat hij van gedachten verandert. Tegen iedereen die er naar vraagt zeggen de zussen dat Gilles onaangekondigd op vakantie is gegaan. In de tijd die volgt gaat het steeds slechter tussen de twee zussen. Op een dag klopt Dixie, Gilles’ dochter uit een vorig huwelijk, aan. Haar moeder heeft haar een week naar haar vader gestuurd, omdat ze met haar nieuwe vriend op vakantie wil en de zussen en Gilles mogen zolang voor haar zorgen. Gilles is echter niet in staat om voor zijn dochter te zorgen, dus moeten de zussen de taak op zich nemen. Ze richten de kelder in als slaapkamer voor Dixie, zo ver mogelijk van de zolder af.
Op een dag barst er hevig onweer los en de bliksem slaat in in ‘het museum’, een soort oude schuur met allerlei verpakkingen van producten die Irthe de afgelopen vijftien jaar verzameld heeft. De postbode, die iedere dag langskomt, heeft allerlei slecht nieuws uit het dorp; er zijn veel mensen die door ernstige darmklachten erg ziek zijn geworden.
Wanneer Irthe Ange op een dag, na gewaarschuwd te zijn door Dixie, bevrijdt uit een schuilplaats, blijft Dixie even alleen thuis. Als Ange en Irthe thuiskomen, is Dixie helemaal overstuur, omdat ze een man op zolder heeft gezien en Henry, de huisarts die vaak bij de zussen over de vloer komt, zal wel even gaan kijken. Ange volgt hem en sluit om bij Gilles op. Irthe bevindt zich intussen in het plaatselijke café, waar de dorpsbewoners zich heel vijandelijk gedragen tegenover haar. Ze zeggen dat het Hemelse Gerecht de oorzaak van alle ellende, zieken en sterfgevallen is. Ze zijn van plan het restaurant plat te branden. Iemand houdt haar in het café vast, terwijl de anderen met fakkels naar het restaurant gaan. Ange is een beetje overstuur, omdat ze inmiddels twee mannen op zolder heeft opgesloten. Wanneer Dixie de fakkeloptocht ziet naderen, sleept Ange haar mee en stappen ze in een bootje. Irthe vlucht via het wc-raampje het café uit en loopt naar de aanlegstijger. Ze hoort Dixie en duikt het water in. Als ze zichzelf in het bootje gehesen heeft, varen ze met z’n drieën verder.

M’n persoonlijke reactie

M’n eerste persoonlijke reactie
Het boek het Hemelse Gerecht vind ik een indrukwekkend boek, omdat de twee hoofdpersonen, Irthe en Ange, een uitzonderlijke moed tonen: Wanneer Gilles hen wil verlaten, sluiten ze hem op! Ze lijken er ook niet zo veel medelijden met hem te hebben en daar heb ik veel bewondering voor.
Ik vind het verhaal ook spannend, vanwege het feit dat Henry en Dixie er op bepaalde momenten in het verhaal bijna achter komen dat Gilles opgesloten zit op zolder.
Wat ik onbegrijpelijk vind aan het boek, is dat alle buurtbewoners met fakkels het Hemelse Gerecht naderen, om het vervolgens plat te branden. Ik kan me niet voorstellen dat mensen tot zó iets in staat zijn.
Wat ik goed vind aan het boek, is dat er een goede samenhang in zit. De ene gebeurtenis volgt de andere rap op, wat lekker leest.
Ik vind het boek op sommige momenten ook een beetje droevig. Ik krijg af en toe medelijden met Gilles, die in een erbarmelijke toestand opgesloten zit op zolder. Ook vind ik het zielig dat het restaurant waar de twee zussen vijftien jaar zo hard voor gewerkt hebben, aan het einde van het verhaal door boze buurtbewoners platgebrand wordt.

M’n uitgebreide persoonlijke reactie

1 Onderwerp
- Het onderwerp van de tekst is volgens mij het wraak nemen op de partner die je wil verlaten.
- Ik vind het onderwerp interessant, omdat ik nog nooit over zoiets heb gelezen.
- Het onderwerp ligt absoluut niet in mijn belevingswereld; Ik ben door het boek wel anders gaan nadenken over het onderwerp.
- In het boek wordt er een bepaalde visie gegeven op het onderwerp, namelijk dat je je partner maar beter trouw kan blijven en dat er anders rare dingen gebeuren.

2 Gebeurtenissen
- De belangrijkste gebeurtenis in het boek is dat Gilles besluit om de zussen te verlaten. Een gebeurtenis die belangrijk was voor het einde van het boek, was dat de buurtbewoners erachter kwamen dat de zussen Irthe en Ange ‘afval’ in hun tuin bewaarden.

- Ik vind dat de gebeurtenissen logisch uit elkaar voortvloeien.
- De gebeurtenissen vind ik best wel verrassend, omdat de zussen Gilles zomaar opsluiten op zolder en hem maar weinig eten geven. Dat doe je niet zo gauw bij iemand met wie je al zo lang samen bent. Ook vind ik het verrassend dat ze de dokter Henri ook op zolder opsluiten.
- De gebeurtenissen worden redelijk duidelijk verteld. Soms moet ik zelf verbanden leggen, maar over het algemeen is alles duidelijk.
- De gebeurtenis dat ze Gilles opsluiten op zolder heeft me wel aan het denken gezet.

3 Personages
- De hoofdpersonen zijn volgens mij heldinnen, omdat ze Gilles durven op te sluiten op zolder en dus voor zichzelf op durven te komen en doordat ze in de hittegolf samen het hele restaurant draaiende weten te houden. Wanneer Dixie er bijkomt nemen ze ook (ookal is het met tegenzin) de zorg op haar op.
- Ik vind de personages in het boek levensecht, omdat je hun karaktereigenschappen duidelijk leert kennen. Zo gaan de personages ook echt voor je leven en door de uitspraken die ze doen reageren de personages als echte mensen.
- Bepaalde daden van de personages hebben me een beetje beïnvloed. Ange en Irthe maken soms best wel botte opmerkingen tegen elkaar en houden weinig rekening met elkaar. Ik realiseerde me na het lezen van het boek dat het goed is om rekening te houden met andere mensen en niet alleen vanuit je eigen perspectief te handelen.
- Ik keur het gedrag van de personages af, omdat je iemand niet zomaar kan opsluiten op zolder en zeker niet onder zulke erbarmelijke omstandigheden (hoge temperaturen en nauwelijks eten en drinken). Het is beter om over zulke dingen te praten, ookal kregen de hoofdpersonen hier de kans niet voor.
- Ik zou in deze situatie dus anderes gereageerd hebben, misschien omdat ik een heel gevoelig persoon ben. Ik zou het niet over m’n hart kunnen verkrijgen om iemand zomaar op te sluiten. Nee, daar ben ik geen type voor. Ik denk dat ik gewoon heel boos zou zijn op Gilles en me er bij neer zou leggen en een andere man zoeken.

4 Opbouw
- Ik vind het verhaal spannend, omdat ik steeds heel benieuwd was hoe het met Gilles af zou lopen. Hij werd af en toe genoemd in het verhaal en naar die momenten probeer je toch toe te lezen.
- Er zijn redelijk wat terugblikken in het verhaal. Af en toe denkt Ange of Irthe terug aan de tijd dat ze 6 en 8 jaar waren. Ik vind deze terugblikken prettig, zodat ik weet wat voor jeugd zij gehad hebben en waarom zij op sommige momenten op een bepaalde manier handelen.
- Ik zie de gebeurtenissen door de ogen van meerdere personages, namelijk door die van Ange en Irthe. Dat vind ik geslaagd, omdat je weet wat Ange en Irthe van elkaar denken, maar dat weten zij niet van elkaar. Dat maakt het verhaal extra spannend.
- Ik blijf aan het slot met een paar vragen zitten, zoals: Hoe loopt het af met Het Hemelse Gerecht? Wat gebeurt er met Gilles en Henrie? Waar komen Ange, Irthe en Dixie terecht? Ik vind het wel prettig dat aan het slot niet alles duidelijk is, omdat ik dan zelf een einde kan bedenken.
- Het boek begon me te boeien toen de zussen Gilles opsloten op zolder.

5 Taalgebruik
- Ik vind het taalgebruik in het boek niet moeilijk, omdat er niet zulke lange zinnen gebruikt worden en ook de woordkeus valt wel mee.
- De verhoudingen tussen dialoog en de beschrijvingen is ongeveer gelijk. De beschrijvingen worden goed afgewisseld met de dialogen, zodat het verhaal niet saai wordt.
- De tekst leverde nauwelijks problemen op met ingewikkeld taalgebruik. Af en toe noemde de schrijfster moeilijke gerechten. De namen waren meestal moeilijk, dus dat las wel vervelend. Verder kon ik alles prima volgen.

2. Verdiepingsopdracht

Verwachtingen
Voordat ik het boek ging lezen, heb ik eerst de achterkant van het boek gelezen. Daarin stond dat de zusters Irthe en Ange Gilles, wanneer hij hen wou verlaten, zouden houden. Ik wist niet precies wat ik me daarbij moest voorstellen, maar ik vermoedde dat ze hem met geweld zouden dwingen bij hen te blijven. Ik verwachtte ook dat er veel spanning in
het boek zou zijn, gezien het geweld.

Opbouw
Bij het beschrijven van de structuur van het boek heb ik gelet op de geleding, de samenhang, de verhaallijnen, de relatie tussen de verhaallijnen, hoet het verhaal begint en een eventuele cyclische opbouw.
- De geleding: Het boek bestaat uit drie delen: de beginperiode waarin Gilles nog in het restaurant werkt en alles nog normaal is. In deze periode is er zware regenval en Gilles besluit weg te gaan. De zussen sluiten hem op op zolder. Het tweede deel is de periode van de hittegolf. Nu Gilles ‘weg’ is, hebben ze het erg druk in het restaurant en ze moeten op Dixie passen. In het laatste deel is het weer slecht weer en gaat er een hoop mis; Ange snijdt in haar hand, ze krijgt ruzie op de begrafenis, Irthe sluit zichzelf op, de bliksem slaat in in de oude schuur en er zijn een hoop sterfgevallen. Ook nemen de dorpsbewoners wraak.
In deze drie delen zijn witregels aangebracht.
- De samenhang: Er is op verschillende manieren samenhang aangebracht tussen de hoofdstukken. Allereerst is er een overeenkomst in de ruimte waar de meeste gebeurtenissen zich afspelen. Dit is namelijk het restaurant Het Hemelse Gerecht, nog specifieker: de keuken van het restaurant. Ook is er samenhang aangebracht door de herhaling van de zin: ‘En was de avond niet weer een succes?’ Irthe wordt ook steeds ‘juffrouw Irthe’ genoemd als ze aan het werk is in het restarant. Ook is er sprake van tegenstellingen: In het eerste deel van het boek is er zware regenval, in het tweede deel wordt het dorp geteistert door een hittegolf en in het derde deel is het weer slecht weer. Ook zijn er tegenstellingen op het gebied van eten: De zussen zijn veel met eten bezig, omdat ze een restaurant runnen, maar tegelijkertijd hongeren ze Gilles uit. Ten slotte komt er spiegeling in het boek voor: In hoofdstuk 1 sluiten de zussen Gilles op op zolder en in hoofdstuk 3 ondergaat de huisarts Henry hetzelfde lot.
Tussen de witregels is samenhang aangebracht door de overeenkomst in ruimte.
- De verhaallijnen: Er zijn twee verhaallijnen in het boek: Enerzijds zie je de gebeurtenissen door de ogen van Ange en anderzijds door die van Irthe. Je komt zo op twee manieren te weten hoe de gebeurtenissen verliepen en hoe beide zussen hierover denken. Ook weet je hierdoor wat zij van bepaalde situaties vinden, terwijl zij dat niet van elkaar weten.
- De relatie tussen de verhaallijnen: In beide verhaallijnen staat centraal dat ze verlaten zijn door Gilles. Ange en Irthe gaan hier verschillend mee om en hierdoor verandert de relatie tussen hen. Ook spelen beide verhaallijnen zich grotendeels in dezelfde ruimte af.
- hoe het verhaal begint: Het verhaal begint in medias res, omdat er al gebeurtenissen hebben plaatsgevonden en je die door terugblikken en gedachten te weten komt. Je komt bijvoorbeeld later in het verhaal te weten dat de zussen een heel naar verleden hebben gehad en dat hun moeder toen zij nog jong waren zelfmoord heeft gepleegd. Ook kom je erachter dat hun vader vaak dronken was en uiteindelijk om het leven is gekomen doordat hij van de trap viel.
- Cyclische opbouw: Er is in dit boek geen sprake van een cyclische opbouw, omdat het begin en het einde van het verhaal niet op elkaar aansluiten.
- Functie: De functie van de structuur die de schrijfster heeft gebruikt is dat er af en toe open plekken ontstaan, die de lezer nieuwsgierig maken. De structuur verhoogt de spanning in het verhaal die stimuleert om verder te lezen.

Vertelsituatie
Het boek is geschreven vanuit de meervoudige vertelsituatie, omdat je met meerdere personen meekijkt. Er is een wisselend perspectief, omdat je de ene keer met Ange meekijkt en de andere keer met Irthe. De ruimtebeschrijvingen, personagebeschrijvingen en de dingen die er in het verleden zijn gebeurd kom je te weten door de gedachten van de zussen.

Betrouwbaarheid
In dit boek is de vertelsituatie niet zo betrouwbaar: Je krijgt alleen via de gedachten van Ange of Irthe personagebesschrijvingen en informatie over de gebeurtenissen. Ook over het verleden kom je via de gedachten van de zussen dingen te weten. De gebeurtenissen en de personagebeschrijvingen zijn als het waren gekleurd door de hoofdpersonen. Zo krijg je van de dokter Henry een hele negatieve indruk en kom je er niet achter wat Gilles over de situatie waarin hij verkeert denkt.

Functie
De functie van de meervoudige vertelsituatie is dat het de spanning verhoogt: Je komt van beide zussen te weten wat ze denken en voelen, terwijl zij dit van elkaar vaak niet weten. Doordat ze allebei het gevoel hebben dat haar zus geen rekening met haar houdt, verslechtert hun relatie aanzienlijk.
Ook zijn er momenten dat je, meer over de situatie weet dan een van de hoofdpersonen. Aan het einde van het verhaal zit Ange bijvoorbeeld thuis, terwijl Irthe er op datzelfde moment is achtergekomen dat de dorpsbewoners hun restaurant in brand willen steken. Als lezer weet je welke dreiging er op Ange af gaat komen, terwijl ze daar zelf nog geen benul van heeft. Dit maakt het einde heel spannend.

Effect
Het effect van de vertelsituatie op mij als lezer, is dat ik het verhaal spannend ga vinden en graag verder wil lezen om er achter te komen hoe het afloopt. Door de vertelsituatie lees je het boek in één adem uit.

Secundaire literatuur
Bij het bestuderen van de secundaire literatuur heb ik ervoor gekozen om me te gaan verdiepen in het perspectief. Ik heb hiervoor gekozen, omdat ik hier de meeste informatie kon vinden in de secundaire literatuur die ik heb geraadpleegd.

Titelbeschrijving
Ik heb gebruikt gemaakt van twee soorten secundaire literatuur, die ik beiden gevonden heb in de UittrekselBank:
- “Renate Dorrestein, Het Hemelse Gerecht.” In: Eerste druk ’91, [z.p.] Walvaboek, 1992
- L.F. Blickman, “Renate Dorrestein, Het Hemelse Gerecht.”
In: Tijdschrift Pauze, [z.p.], [z.j.]

Samenvatting
Hier volgt een samenvatting van de secundaire literatuur over het perspectief:
Er is sprake van een wisselend personeel perspectief. De gebeurtenissen worden beschreven door de ogen van Irthe of Ange. Informatie over het verleden wordt de lezer gegeven via de gedachten van de zusters. Ook als er een uitgebreide beschrijving van het dorp en zijn bewoners wordt gegeven (blz. 22/23), dan gebeurt dat vanuit de optiek van Ange. Het is onaannemelijk dat de schrijfster op dat moment haar ideeën via een hoofdpersoon ventileert.

Vergelijking
Ik dacht dat er sprake was van een meervoudige vertelsituatie, maar volgens mij is dit hetzelfde als een wisselend personeel perspectief. Ik ben het dus wel eens over de secundaire literatuur. Datgene dat over Ange gaat, had ik niet bedacht, maar nu ik het zo lees, kan ik het me wel herinneren.

Overtuigend
Ik vind de secundaire literatuur over het perspectief heel overtuigend, omdat het objectief geschreven is. De manier waarop ik over het perspectief dacht, is zo’n beetje hetzelfde als die in het stuk genoemd wordt, dus dat maakt het voor mij extra overtuigend. Er wordt ook verwezen naar een passage uit de tekst. Tevens heb ik het uittreksel van een betrouwbare plaats gehaald, namelijk de UittrekselBank.

Bruikbaar
Ik vond de secundaire literatuur heel bruikbaar. In het uittreksel staat namelijk een uitgebreide interpretatie van het boek, wat me anders naar het verhaal heeft doen kijken. Er wordt een hoop over het verleden van de zusters verteld en nu ik hier kennis van heb genomen, snap ik hun manier van handelen ook beter.

3. Evaluatie

Eindoordeel
Ik vind het boek Het Hemelse Gerecht een boek dat goed in elkaar zit en makkelijk leest. De duidelijke tegenstellingen tussen de drie delen van het boek vind ik goed gevonden. Er wordt op een goede manier spanning opgebouwd en je kruipt in de huid van twee totaal verschillende personen. Wat ik wat minder goed aan het boek vind is dat er niet zoveel diepgang in zit. Alles wordt heel oppervlakkig beschreven. Aan de andere kant gebeuren er zóveel dingen in het boek, dat je gewoon niet op alles dieper in kán gaan. Al met al heb ik het boek Het Hemelse Gerecht met veel plezier gelezen en ik ga zeker meer van Renate Dorrestein lezen.

Persoonlijke reactie
Mijn persoonlijke reactie is na de verdiepingsopdracht iets veranderd: Ik ben nóg positiever over het boek geworden. Door de verdiepingsopdracht ben ik erachter gekomen dat het boek een hele goede structuur heeft. Het moet niet makkelijk voor de schrijfster zijn geweest om zoveel samenhang in een boek aan te brengen, dus ik heb veel bewondering voor Renate Dorrestein.

Uitvoering
Ik ben heel tevreden over de uitvoering van de beschrijving en de verdiepingsopdracht, omdat ik er ruim op tijd aan begonnen ben en goede uittreksels van het boek gelezen heb alvorens ik aan de opdrachten begon. Hierdoor begreep ik het boek goed en kwam ik niet voor lastige vragen te staan.

Lezen
Het lezen van het boek viel mij heel erg mee; het boek was niet moeilijk en las snel. Door de spanningsopbouw van het boek, werd ik steeds erg nieuwsgierig en heb ik het boek in slechts een paar dagen uitgelezen.

Moeilijk
Wat ik moeilijk aan het boek vond, was het steeds wisselende perspectief. Op het begin van het verhaal kende ik de personages nog niet goed en begreep ik niet waarom diegene op een bepaalde manier handelde. Soms was het mij ook niet meteen duidelijk door wiens ogen het verhaal op een bepaald moment geschreven was. Toen ik verder was in het verhaal, kende ik de personen beter en wist ik meteen om wie het ging.
Wat ik ook moeilijk aan het boek vond, waren de namen van de gerechten die genoemd werden. Ik kook eigenlijk nooit, dus het zei me allemaal niets!

Uitvoering verdiepingsopdracht
De uitvoering van de verdiepingsopdracht verliep goed. Het viel me erg mee, doordat ik het boek goed snapte.

Verdieping
Er was eigenlijk niets wat ik moeilijk vond aan de verdieping

Vaardigheden en kennis
Tijdens het werken aan dit leesdossier had ik het idee dat ik voldoende kennis en vaardigheden bezat over het hoofdstuk. Ik heb alle opdrachten uit het boek gemaakt, dus deze slotopdracht was goed te doen.

Anders
Ik ben erg tevreden over de uitvoering van deze slotopdracht. Ik had voldoende tijd en heb alles rustig gemaakt. De volgende keer zou ik wel wat meer aan de lerares willen vragen over de structuur van het boek, omdat ik daar niet zoveel over te weten ben gekomen. Helaas waren er weinig momenten waarop ik dit aan haar kon vragen, dus ik moet me de volgende keer misschien beter voorbereiden op de lessen.