Het boek van violet en dood door Gerard Reve

Gerard Reve - Het boek van violet en dood. L.J.Veen, Amsterdam/Antwerpen, 1996. 257 blz. (het is niet bekend hoeveelste druk dit boek is, staat er niet in vermeld) Autobiografisch getinte dramatische roman.

De ik-persoon, in dit geval Gerard Reve komt op een dag zijn buurjongen tegen en hij wordt op slag verliefd op de jongen. De jongen heet Jean-Luc en heeft een gigantisch schaakbord in zijn tuin. Gerard gaat voor een paar maanden naar Frankrijk en als hij terug komt blijkt dat Jean-Luc in een ziekenhuis ligt, hij is aangereden. Niet veel later gaat Jean-Luc dood. Wat daarna volgt zijn verschillende verhalen die allemaal in connecties staan met elkaar. Zo gaat hij in het hoofdstuk daarna verhalen hoe hij een bos bloemen gaat kopen. Het hele verhaal gaat over zulke dingen die hem dan te binnen schieten. Een woord is al genoeg om hem ergens aan terug te laten denken. Zo gauw als hij ergens aan denkt dan verteld hij het volle verhaal want zoals hij zelf in het boek zegt: “Als ik eenmaal ergens aan begin dan moet ik dat ook afmaken of vind U van niet Zeergeleerde Vriend?” Net voor het stuk dat ik heb gekopieerd begint de schrijver over Alain zijn liefde van een paar jaar terug. Alain is uiteindelijk doodgegaan.

Het stuk dat ik heb gekozen is het enige stuk in het boek waar ik echt om het gelachen. Er zijn veel dingen in het boek die bedoeld zijn om grappig te zijn maar daar heb ik niet echt om gelachen. Dit vind ik wel leuk en dat is ook het enige deel dat me echt goed is bijgebleven van dit boek. De rest is allemaal vervaagd maar dit is me bijgebleven.

Na dit stuk gaat her verhaal weer verder en krijg je als lezer allemaal korte verhalen op je schoot geworpen. Veel van de verhalen hebben iets te maken met liefde en geloof maar ook met de Tweede Wereldoorlog. Er wordt ook heel veel gepraat over zijn geaardheid, hij is namelijk homo en dat is niet altijd even makkelijk, zo blijkt het in het boek. Aan het einde wordt eindelijk de begrafenis beschreven.

Trouw

Over het hele boek is niet veel te vertellen dat met de titel van dit blad te maken heeft. Van de vier gegeven titels is het deze die het beste erbij past. Omdat er niet echt een rode draad in dit verhaal zit is het moeilijk om er trouw bij in te passen. Ik denk wel dat er een flinterdun draadje door het verhaal loopt dat wel een beetje bij het onderwerp trouw past. De ikpersoon heeft veel mannen gezien wat ook blijkt uit zijn verhalen. Maar iedere keer als hij iemand zag die hij aantrekkelijk vond bleef hij aan hem denken maar daarna had hij al weer iemand anders op het zich. Hij kan volgens mij niet trouw zijn. Mijn standpunt is dan ook: Gerard Reve is nooit trouw geweest aan een man in de liefde.

Een argument daarvoor is dat Gerard Jean-Luc al vrij snel vergeet na zijn dood. Kort na de dood van Jean-Luc zit hij al te fantaseren over hoe hij samen met een andere man de dood van Jean-Luc kan wreken. De naam van de andere man is Jean-Marie en Gerard hoopt met hem de dood van Jean-Luc te wreken aangezien hij dat nu niet meer kan doen samen met Jean-Luc. Op blz. 34 en 35 staan deze zinnen: “Ik was bezig Jean-Luc en diens nagedachtenis ontrouw te worden en dat was slecht van me. Maar de keuze kon niet moeilijk zijn, want Jean-Marie was pas achttien en Jean-Luc zevenentwintig en astrologisch een Leeuw, want zijn geboortedatum had ik reeds op een getiept blaadje in de vitrine aan de gevel van de mairie gezien waar alle mutaties van de burgerlijke stand publiek werden gemaakt. Ik kon met het ene Teken beter opschieten dan met het andere, maar met een Leeuw kon ik niets uitrichten.” Vooral de eerste en laatste zin geven aan dat Gerard Jean-Luc een beetje aan de kant aan het zetten is. In plaats daarvan neemt hij de politieman als nieuwe partner. Het is eigenlijk ook wel vreemd dat de ikpersoon het zelf toegeeft.

Aan het eind van het boek verschijnt er nog een persoon die Gerard Jean-Luc helemaal doet vergeten. De naam van de jongen is Vital en hij was een vriend van Jean-Luc. Gerard ontmoet Vital op de begrafenis van Jean-Luc en wordt op slag verliefd op hem. Op blz. 175 staat deze zin: “Die donkere jongen, die halfbloed of Indiaan, die was veel interessanter want ten eerste leefde die nog en ten tweede woonde er in dat mooie donkere beest echte lust en hartstocht.” Hieruit blijkt al gelijk dat Gerard meer interesse heeft in Vital dan hij heet in Jean-Luc en hoewel Jean-Luc dood is en ze nooit een relatie hebben gehad heeft Gerard gezworen dat hij Jean-Luc niet ontrouw zou worden. Maar hieruit blijkt duidelijk wel dat hij zich niet aan die belofte kan houden en waarschijnlijk ook niet meer aan wil houden. De laatste zin van het boek gaat ook weer over Vital en daaruit kun je concluderen dat Jean-Luc niet meer belangrijk is.

Een ander argument kan zijn dat Gerard niet trouw kan zijn omdat hij veel te veel naar andere mannen kijkt. In het hele boek zijn er denk ik wel 10 verschillende mannen langs gekomen en allemaal waren ze de wereld voor Gerard of zo leek het. Hier zijn een paar voorbeelden van de mannen die indruk hebben gemaakt: Alain, Jean-Marie, Vital, de Duitser in de trein, de jongen op de veerboot. Er zijn er nog veel meer langsgekomen maar die waren niet van een groot belang. Een goed voorbeeld voor dit argument is de scène waar de Duitser in de trein stapt en twee haltes verder uitstapt waarna Gerard op een veerboot stapt en daar nog een andere jongen tegenkomt. Als hij op weg is naar de veerboot, in de trein dan komt de Duitser in de coupé bij hem zitten. Daarna wordt verhaald hoe geweldig deze jongen wel niet is terwijl aan het eind als hij op de veerboot stapt hij de andere jongen tegen komt en dan ineens is die jongen weer helemaal geweldig. Bij Jean-Luc en Jean-Marie werd er nog het verschil tussen de twee aangehaald maar bij deze twee niet meer. En daarom kan ik ook geen fragment uit het boek halen want hij zegt het niet met die woorden maar het is wel degelijk zo. Dat valt ook weer terug te zien bij Jean-Luc en Vital.

Helaas voor deze man kan hij niet trouw blijven aan een man. Hij wil betere en het liefst meer mannen, die zijn slaaf dan kunnen zijn. Of andersom natuurlijk dat maakt hem ook niet uit. Dit is natuurlijk wel zonde maar ik denk niet dat hij er veel aan kan doen. Hij wil gewoon heel graag geaccepteerd worden als homo en dat is heel erg moeilijk, schijnbaar.

Standpunt:

Hoe kom ik aan dit standpunt: Gerard Reve is nooit trouw geweest aan een man in de liefde.

In het begin van het boek lijkt het alsof er maar 1 iemand in het hele leven van Gerard Reve is geweest en is: Jean-Luc maar naar mate het boek vordert merk je toch wel dat dit helemaal niet zo blijkt te zijn, hij heeft meerdere mannen liefgehad maar geen van allen hebben het tot nu toe overleefd. En geen blijkt echte invloed te hebben gehad op het
Argument: Gerard is niet trouw aan Jean-Luc na zijn dood. Subargument: Gerard is Jean-Luc al bijna weer vergeten zogauw als Vital in beeld komt. Subargument: Hij fantaseert al weer over een andere man Jean-Marie. Argument: Gerard kan niet trouw zijn
Subargument Hij kijkt te veel naar andere jongens/mannen. Slot: Verder is ook gebleken dat Gerard bijna niet trouw kan zijn omdat heel veel van de mannen waarvan hij houdt dood gaan. Een paar voorbeelden zijn Jean-Luc, Alain en de jongen op de veerboot.

Vragen en Opdrachten

1. Violet is de kleur van emoties en die zijn er behoorlijk veel in dit boek. Violet wordt ook vaak als de kleur gezien van de bevrijding van de geest, voor zover ik weet. In dit geval zou de kleur violet kunnen staan voor alle emoties die in dit boek zijn opgeroepen en dat zijn er veel. Dood staat natuurlijk voor het vele leed dat er in dit boek voorkomt. Veel meer betekenissen kan ik er niet achter vinden. Violet zou ook een kleur kunnen zijn typerend voor homo’s maar ik denk niet dat het zo bedoeld is.

2. Volgens de vraag zou ik gebruik moeten maken van een stencil maar ik heb dit stencil nooit gekregen en ik weet dus niet wat ik hiermee moet doen. Over het hele internet heb ik maar 1 recensie gevonden op het internet maar toen ik een paar dagen terug naar die site terug ging bleek dat ze een paar dingen moesten weghalen en toen hebben ze die recensie weggehaald.

De schrijver van de recensie is het met mij in ieder geval eens. Gerard Reve probeert grappig te zijn terwijl hij dat helemaal niet is. Het zijn af en toe enkele beetje flauwe grappen die worden verteld en ik denk dat je ook van het soort humor moet houden. Daar valt duidelijk mijn humor niet onder want ik heb maar bij een stuk gelachen en dat was ook maar om 1 zin. Voor de rest vond ik het hele boek helemaal niets en ik ben uiteindelijk blij dat ik het uit heb. Volgens Bart van Weenen is dit een van de slechtste boeken van Gerard Reve en ik hoop wel dat de andere boeken beter zijn want dit boek vind ik dus heel erg moeilijk om te lezen. Niet dat er moeilikje woorden in stonden maar ik merkte dat ik over 40 blz. een uur deed terwijl dat ik normaal toch wel heel snel lees.

Net zoals vele andere mensen is bij mij ook de kritiek op het boek dat Reve zich herhaalt, en dan ook niet een keer maar dan ook echt meerdere keren. Op een gegeven moment wordt je een beetje ziek van het constant herhalen van dezelfde zinnen, je snapt het idee erachter wel. Het is waarschijnlijk de bedoeling geweest om de lezers er even aan te herinneren waar het ook alweer over ging.

Verhalen zoals deze interesseren mij totaal niet. In ieder boek moet een verhaal zitten en dat ontbrak in dit verhaal. Het boek ging ook vooral over 3 dingen namelijk, liefde, geloof en dood. Nu kan ik nog leven met dood maar liefde en geloof zijn twee dingen die me totaal niet interesseren. Misschien had ik een ander boem moeten kiezen

Bibliografie

Voortdurend laveren tussen mystiek en oubolligheid
Over \'Het Boek Van Violet En Dood\' (1996) van Gerard Reve
Chroom Digitaal Proza, november 2001
door Bert van Weenen
Reve blijft boeien. Dat zijn in 1996 verschenen roman met de ultieme titel \'Het Boek Van Violet En Dood\' niet het niveau haalt van meesterlijke werken als \'Moeder En Zoon\' (1980) en \'Bezorgde Ouders\' (1988), neemt niet weg dat dit boek een eenzaam baken is in de duistere vloedgolf die een hele generatie van Nix over de Nederlandse lezers uitstort. Gerard Reve is een van de weinige literaire schrijvers die iets te zéggen heeft, die naast schitterende evocaties van contemporain leven ook nog een diepere – of zo u wilt hogere – dimensie weet aan te wijzen. Bij Reve krijgt het banale meermalen grootse, soms zelfs hemelse trekken, waarbij je dan natuurlijk wel moet bedenken dat het hier om een reviaanse hemel gaat, die niet elke lezer zal kunnen bekoren. \'Het Boek Van Violet En Dood\' is een raamvertelling, waarin Reve zich naar aanleiding van de dood van een buurjongen allerlei dingen van vroeger herinnert. Het is een aaneenschakeling van hilarische fragmenten, met als mooiste: het kopen van anjers op de markt en Reves activiteiten als redactiesecretaris van Tirade. De passage waarin Reve het heeft over het afzinken van \"helse\" kopij in een Amsterdamse gracht is onbetaalbaar. Over de gedecideerdheid van de schrijver met betrekking tot het maken van keuzes, waarbij het om het even kan gaan om een religieuze bekering of het produceren van een drol (hoofdstuk X), mag een ieder zelf oordelen. Grappig of platvloers, het is maar wat voor soort humor je er op nahoudt. De fameuze boer uit het zesde hoofdstuk van \'Moeder En Zoon\' wordt in \'Het Boek Van Violet En Dood\' overigens niet geëvenaard (door gemis aan opbouw, Reve wilde ditmaal te snel grappig zijn). De minder frisse passages over Visscher \'t Hooft als revist en de \"idiote\" intellectueel Rudy Kousbroek (hier Eddy Kleingeld genoemd) moet men maar op de koop toe nemen. Ze passen naadloos in Gerard Reves wereldsysteem en vallen hoogstens uit de toon door de oppervlakkige, weinig beeldende uitwerking. Reve herhaalt zich, is vaak de kritiek. Maar dat is een probleem van de critici en – zij het in mindere mate – van de lezers, want voor elke schrijver bestaat er op de keeper beschouwd slechts één onderwerp waar hij \"alles over weet\" en wie zal het hem kwalijk nemen dat hij eigenlijk alleen maar over dat Ene Onderwerp wil schrijven? En wat de overwegend negatieve recensies betreft, met T. van Deels natrapperij in Trouw van 21.10.1997 voorop: Reve wordt misschien zo langzamerhand seniel, maar Harry Mulisch is dat al sinds zijn dertigste en die is daar nooit door enige literatuurvorser schuin om aangekeken.