Het aapje dat geluk pakt door Arnon Grunberg

Auteur: Arnon Grunberg
Titel: Het aapje dat geluk pakt
Uitgever: Nijgh en van Ditmar
Jaar/Plaats uitgave: 2004, Amsterdam
Jaar 1e druk: 2004
Aantal bladzijden: 87
Genre: Novelle

Keuze: Ik heb dit boekje gekozen omdat de titel me aansprak. Maar ook omdat ik graag iets van Arnon Grunberg wilde lezen, omdat hij in 2004 de AKO literatuurprijs gewonnen heeft. Inhoud: Ik vond het wel een leuk boek, maar ik had er meer van verwacht. Arnon Grunberg staat bij vele bekend als een hele goede schrijver, en daarom had ik hoge verwachtingen van dit boekje.

Samenvatting:

Het aapje dat geluk pakt gaat over Jean Baptist Warnke, tweede man op de ambassade in Lima, Peru. Hij lijkt heel gelukkig, hij is getrouwd heeft twee kinderen. En leidt een heel gestructureerd leven. Maar als hij dan, zoals gewoonlijk, naar het koffiehuis El corner gaat, om een kopje koffie te drinken en de “Newsweek” te lezen, komt hij een meisje tegen; Malena. Vanaf het begin is hij gefacineerd door haar. Hij vindt haar intelligent en een tikkeltje naief omdat ze nog zo jong is. Eerst is de relatie tussen deze twee alleen platonisch. Maar als Malena een keer vraagt aan Warnke of hij naar haar zang uitvoering komt kijken slaat de vonk eindelijk tussen de twee over. Na de uitvoering blijft Warnke nog om even wat te drinken met haar en nog wat andere mensen. Daar horen ze Warnke als het ware een beetje uit. Later wordt duidelijk waarom ze dit doen. Even later gaan de andere mensen weg en blijven Warnke en Malena achter ze zoenen en gaan met elkaar naar bed. Warnke weet dat het eigenlijk niet kan maar kan de verleiding niet weerstaan. Dan wordt Warnke op gehaald door een man die zegt dat er een taxi voor hem klaar staat. Als hij thuis is slaapt iedereen al, hij merkt dat hij zijn condoom nog om heeft. Hij heeft geen idee waar het het moet laten. Dit omdat zijn huishoudster het vuil altijd met de hand scheidt. Warnke besluit het in de tuin te begraven maar dan staat de huishoudster in de deuropening en ze vraagt of ze hem kan helpen. Hij verzint een smoes en gaat naar bed. De volgende dag wil hij een liefdesbrief aan Malena schrijven hij koopt ook een luchtje die hij er even later op spuit. In Elconer geeft hij haar de brief, ze vindt het lief en noemt hem, haar tsjoenkitoej; lieverd. Ze besluiten een keer met z\'n 2e naar de dierentuin te gaan. Diezelfde dag verteld de Ambassadeur dat het documentatiecentrum is opgeblazen. De ambassadeur is woest en wil dat Warnke een brief schrijft naar Den-Haag. De volgende dag voelt Warnke zich schuldig tegenover zijn kinderen en zijn vrouw, hij slikt valeriaan tegen depressies. Malena heeft een paar keer gevraagd of Warnke pakjes voor haar wil versturen. Hij doet dat keurig zonder ook maar een vraag daar over te stellen. Op een zaterdagmiddag gaan ze naar de dierentuin. Daar zien ze een oude man met een kleine kar waarop een aapje aan een ketting zit.. Malena noemt dat een aapje dat geluk pakt. Ze legt uit dat als je het aapje geld geeft dat hij dan een kaart pakt waarop je toekomst staat, je geluk. Warnke wil het ook doen en er komt uit dat hij zijn soulmate al gevonden heeft, dat hij vier kinderen krijgt en dat hij nog twee keer van baan verwisseld. Aan het eind van de dag geeft hij haar een kettinkje met een dolfijntje eraan. Als hij na het weekend weer op zijn werk komt dan krijgt hij te horen dat hij sinterklaas moet spelen op een meest van de ambassade. Zijn vrouw vind het leuk als hij dat ook thuis doet. Als het sinterklaasavond is en hij thuis voor sinterklaas speelt, realiseerd hij zich dat hij veel mensen pijn doet met de verhouding die hij heeft met Malena. Hij krijgt een paniekaanval. Als hij op het feest van de ambassadeur, sinterklaas moet spelen komt er een man naar hem toe en confronteerd hem met Malena. Hij heeft foto\'s van het koppen in de dierentuin. Warnke realiseerd zich dat hij nu chantabel is. Maar besteed er weinig aandacht aan. De weken daarop blijft hij de verhouding met Malena voortzetten, ze gaan vaak naar een leegstaande woning waar ze dan de liefde bedrijven. Maar op een dag vraagt Malena hem of hij naar het kerstfeest gaat van de Japanse ambassade. Warnke vertelt dat hij wel van plan is daar heen te gaan, maar Malena drukt hem op het hart dat hij echt niet heen moet gaan. Ze nemen afscheid en Warnke gaat weer naar de Ambassade. Daar zegt hij tegen de Ambassadeur dat ze beter niet naar de japanse ambassade kunnen gaan. Eerst is de ambassadeur verbaast maar hij vindt het eigenlijk wel best, dan kan hij eerder op vakantie. Als het eenmaal zo ver is hoort Warnke op de radio dat er een gijzeling is op de Japanse ambassade. Hij denkt er nog niet echt over na maar beschouwd het als mazzel hebben. Als het oud en nieuw krijgen de Warnke\'s bezoek: Tom en Katja, de avond verloopt een beetje stroef Warnke is er niet helemaal bij. De gijzeling, op de Japanse ambassade duurt voort. Warnke ziet Malena nooit meer, ze komt nooit meer naar Elcorner en Warnke vraagt zich af wat er aan de hand zou kunnen zijn. hij laat zijn schoenen poetsen bij het plaatselijke schoenenpoetsertje: roberto. Die steeds de naam Malena zegt en verteld dat Warnke hem moet volgen. Warnke denkt dat Roberto hem zal leidden naar Malena maar hij komt terecht bij allemaal kinderen die aan hem lopen te trekken. Hij kan weg komen na een tijdje, als hij eenmaal thuis is merkt hij pas dat hij een grote wond heeft opgelopen, hij begint heel hard te huilen waar zijn kinderen bij zijn. In Maart komen Katja en Tom weer langs ze hebben oppervlakkige gesprekken, die eigenlijk niet ter zaken doen. Ondertussen duurt de gijzeling voort. De ambassadeur blijft vragen wat hij moet antwoorden op de vraag waarom zij niet bij het kerstfeest van de Japanse Ambassade aanwezig waren. Warnke houdt het erop dat het geluk is. Op een woensdagmiddag houdt de gijzeling op, en Warnke kijkt op tv naar de beelden van de gijzeling er wordt ingezoomd op Malena. Opeens valt alles op zijn plaats voor Warnke. Een maand later roept de ambassadeur, warnke bij zich. Hij confronteerd hem met het feit dat hij een relatie had met een van de gijzelnemers; Malena. De ambassadeur zegt tegen Warnke dat hij gebruikt is door Malena, ook omdat hij pakjes voor haar versturen etc. Als hij thuis komt is zijn vrouw niet thuis, hij pakt zijn spullen en vertrekt, wekenlang zwerft hij van hotel naar hotel. Tom weet Warnke te vinden en verteld hem dat Catharina van Warnke wil scheidden. Hij adviseerd hem om contact op te nemen met een advocaat. Hij wil niet meer, hij kan niet meer. Hij heeft een tictet voor Miami, als hij in de vertrekhal is blaast hij zichzelf op. Hij ziet het als een “de dood die te laat komt”.

Schrijfstijl: Het is wel makkelijk geschreven, vrij duidelijk, alleen in het begin begreep ik het einde van het boek niet zo goed maar toen ik het nog een keer las werd het me duidelijk waarom hij zichzelf opblies. Voor zijn gevoel has hij bij die gijzeling al dood gemoetten. Vandaar de zin:”De dood die te laat komt”. De volgorde was chronologisch.

Ruimte: Het speelt zich af in Lima, Peru. Van ongeveer 1996 tot 1998, een ruimte van twee jaar dus. Het is een geloten einde.

Personages: Jean Baptist Warnke: Een eenzame man, die niet goed weet wat hij wil met zijn leven en waar zijn prioriteiten liggen. Verder kun je zeggen dat hij vrij naief is, omdat hij nooit vraagt waar de pakjes voor bedoelt zijn. En hij realiseerde zich ook niet direct dat Malena betrokken was bij die gijzeling, pas toen hij concrete bewijzen had realiseerde hij het zich. Malena: In het begin van het verhaal denk je dat het een lief, naief meisje is maar als je verder leest merk je dat ze Warnke eigenlijk gewoon gebruikt. Van lief en naief werd ze in mijn ogen ineens gemeen en berekenend. Toch denk ik dat ze wel echt verliefd is geworden op Warnke. Het zal in het begin alleen om de informatie en dergelijke zijn gegaan maar ik denk dat ze wel echt gevoelens voor Warnke had. Ambassadeur: Is een man waarvan je niet zo goed hoogte kan krijgen. De ene keer denk je dat hij heel aardig is ook omdat hij Warnke altijd vitamine preparaten aanbiedt maar de andere keer kan hij weer enorm uit zijn slof schieten. Catharina: is de vrouw van Warnke, naar mijn idee een vrouw waar een man mee showt. Perfect figuur, voor haar leeftijd, ze is zo\'n perfecte vrouw voor de buiten wereld. Maar in werkelijkheid heeft iedereen zijn gebreken net als Catharina. Ze slaapt nog steeds met een knuffel. Ze is ook niet erg begaan met Warnke, in de zin van dat ze nooit diepe, openhartige gesprekken hebben.

Vertelwijze: De vertelwijze is Personaal. Alles wordt gezien door de ogen van Warnke.

Thematiek:

Door het maken van verkeerde keuze\'s is Warnke terecht gekomen in een neerwaarts spiraal. Zijn leven berust op een vergissing. Als ik het in een woord zou moeten beschrijven zou ik zeggen: zelf-distructie oftewel zelfvernietiging. Ik denk dat het komt omdat hij aan een bepaald beeld moest voldoen. Zijn vader was een begaafd wiskundige die in de wereld van de statistiek, ook op internationaal niveau, enige bekendheid genoot. Zelf wilde hij ook graag wat bereiken in de wetenschap, maar hij was nooit goed genoeg, hij kon zijn vader niet evenaren. Vandaar dat hij besloot diplomaar te worden. Dus in plaats van dat hij koos voor iets dat hij leuk vond, koos hij voor iets waar hij goed in was maar wat hij eigenlijk niet zo leuk vond. Alleen maar op een bepaalde status te hebben. Ik denk dat het daar voor het eerst is fout gegaan. Maar ook zijn huwelijk is erg oppervlakkig. Dat zou dan weer een reden kunnen zijn dat hij zo verlangde naar Malena. Toen Warnke en Malena in de dierentuin waren kwamen ze een oude man tegen met een aapje op een oude kar. Malena vertelde dat als je het aapje geld gaf, hij een kaart voor je pakte waar je, je toekomst en geluk op kon lezen. De symbolische betekenis kan ik niet echt ontdekken.

Plaats in de literatuurgeschiedenis:

Arnon Grunberg (Amsterdam 1971) werkte na zijn verwijdering van het Vossius Gymnasium onder meer als jongste bediende bij een apotheek, als bordenwasser en als uitgever. Hij schreef toneelstukken in opdracht van Toneelgroep Amsterdam. Op dit moment woont en werkt hij in New York. Op 23-jarige leeftijd debuteerde Grunberg bij uitgeverij Nijgh & Van Ditmar met Blauwe maandagen. Het boek werd een internationaal succes: in Nederland bekroond met de Anton Wachter-prijs voor het beste debuut en het Gouden Ezelsoor voor het best verkochte debuut en vertaald naar het Engels, Duits, Deens, Italiaans, Frans, Spaans, Zweeds en Japans. Met zijn tweede roman, Figuranten, bevestigde hij zijn talent. De Stichting CPNB nodigde Grunberg uit om het Boekenweekgeschenk 1998 te schrijven. Dit boek, De heilige Antonio, verscheen in maart 1998. Tegelijkertijd kwam Grunbergs essaybundel De troost van de slapstick uit. Dit boek werd bekroond met het Charlotte Kšhler-stipendium 1998. In het najaar van 1998 kwam de film Het veertiende kippetje uit, waarvan Grunberg het scenario heeft geschreven. En ook op dat moment werd het toneelstuk You are also very attractive when you are dead, geschreven door Grunberg, opgevoerd in DŸsseldorf, door een groep jonge Duitse en Israelische acteurs. In het voorjaar van 1999 verscheen Grunbergs dichtbundel Liefde is business. In april 2000 verscheen zijn derde roman, getiteld Fantoompijn. Met Fantoompijn won hij de AKO-Literatuurprijs 2000. Met het boek de asielzoeker won hij ook in 2004 de AKO-Literatuurprijs. Grunberg is columnist (Yasha) in de VPRO-gids en medewerker van NRC Handelsblad.

Beoordeling: Het aapje dat geluk pakt is een leuk boekje om te lezen. In het begin van het verhaal kon ik me niet echt goed inleven in het boek omdat hij een vrij oppervlakkig en inleidend stuk is. Maar als je even doorleest merk je dat er dan veel meer ingespeeld wordt op gevoels e.d. Ik vond het wel raar dat hij zomaar die pakjes verstuurde zonder er ook maar iets over te vragen. Maar eigenlijk snap ik het ook wel , ik bedoel je verwacht niet dat degene op wie je verliefd bent je voor de gek houdt. Die gijzeling bij de Japanse ambassade vond ik iets te lang duren, en ik begreep ook niet goed dat Warnke niet zo heel veel naar Malena informeerde, ik bedoel hij had naar die zangvereniging kunnen gaan enz. Het einde vond ik zeer verrassend, ik had niet verwacht dat hij zelfmoord zou plegen, maar hij zag het als “de dood die te laat komt”. Dit omdat hij eigenlijk dood had moeten gaan op het feest van de Japanse ambassade. Het boek is makkelijk om te lezen, er staan weinig moeilijk woorden in en de zinnen zijn ook niet heel erg lang.