Goena-goena door P.A. Daum

Betsy, een jonge, knappe Indische, komt met haar man Den Ekster (een koffieplanter) een poosje bij haar oom en tante (Kapitein Borne en zijn vrouw) logeren. Kapitein Borne en zijn vrouw staan erom bekend vaak ruzie te hebben, maar Betsy en Den Ekster hebben werkelijk een hekel aan elkaar.

Naast de Borne’s wonen Jean en Marie Bronkhorst. Marie is een Hollandse, altijd bezig met poetsen, en niet erg intelligent. Haar man raakt van haar verwijderd, omdat zij niet inhoudelijk in kan gaan op zijn gedachten. Hij raakt in de ban van Betsy.

Betsy wil van Den Ekster af. Haar trouwe baboe, Sarinah (een oud vrouwtje dat beschreven wordt
als loopt ze de hele dag te steunen en kreunen, Betsy is afwisselend aanhalig en afwijzend/onbeschoft tegen haar bediende) weet wel iets dat Betsy kan helpen, dat met inlandse magie te maken heeft. Die nacht droomt Betsy dat ze iemand vermoordt door hem het hoofd af te snijden. In haar droom verbergt ze het hoofd onder haar kabaja, waarop het hoofd in haar borst bijt. Den Ekster wordt ziek, en overlijdt aan zijn ziekte. Betsy laat er geen traan om. Ze heeft wel een beetje last van haar geweten, maar als Sarinah laat zien dat ze de gouden tientjes die Betsy haar heeft betaald om de middelen te kopen om Den Ekster uit de weg te ruimen, nog heeft, haalt ze opgelucht adem: het is niet haar schuld want Sarinah heeft kennelijk nog niets ondernomen.

Als Betsy verder door het leven gaat als de weduwe Den Ekster, moet zij eerst een periode verplicht rouwen, wat haar nogal moeilijk valt omdat ze blij is weer vrij te zijn. Ze moet natuurlijk hertrouwen, maar ze wil niet weer gevangen zijn in een huwelijk met iemand die ze niet kan luchten of zien. Haar oog valt op Jean Bronkhorst. Hij is wel van het Betsy gecharmeerd maar desondanks (min of meer) gelukkig getrouwd. Weer schakelt Betsy Sarinah in, die met de krachten der natuur aan de slag gaat. Het kost haar een flinke duit, want Ketjil, Sarinah’s zoon, moet veel middelen van ver halen.

Een van de kinderen Bronkhorst wordt ziek. Betsy gaat helpen en is constant bij het kereltje, hoewel ze helemaal niks met kinderen heeft en het hele gebeuren eigenlijk maar irritant vindt. Ze is echter aanwezig in huize Bronkhorst en daar gaat het uiteindelijk om. Wanneer de Bornes overgeplaatst worden en plotseling moeten verhuizen, komt Betsy als hulp bij de Bronkhorsten in huis. Sarinah gaat ook mee. Zo kunnen ze doorgaan met het gebruiken van de goena-goena om Marie het huis uit te drijven. Bronkhorst raakt steeds meer in de ban van de jonge Betsy. Hij kan zich niet meer concentreren op zijn werk, en zit in zijn kantoor wezenloos voor zich uit te staren en ziet in iedere fantasie Betsy.

Marie wordt ziek en voelt zich ongemakkelijk. De anonieme brieven die ze krijgt die haar vertellen dat haar man een affaire heeft met Betsy, zijn de spreekwoordelijke laatste druppel. Betsy gaat weg, zij gaat bij een weduwe wonen niet ver van het huis van de familie Bronkhorst. Dit alles wordt betaald door Jean. Marie, anders nooit helemaal geaccepteerd onder de vrouwen in haar woonplaats, krijgt van alle kanten steun en solidariteit om haar door het schandaal heen te helpen. Jean wil van haar scheiden, maar Marie weigert dit.

Betsy wordt uiteindelijk door haar zus Lydia en haar man, gedwongen met hen mee te komen en te verhuizen voor het schandaal nog groter wordt. Bronkhorst herstelt van zijn ziekte/gekte/waanzin. Zijn vrouw verzorgt hem, en als na veertig dagen de goena-goena uitgewerkt blijkt, staat hij weer met beide benen op de grond en vraagt hij zich af waarom hij Marie zo gekwetst heeft en hij zo gek was dat hij haar wilde inruilen voor een meid als Betsy.

Betsy en Bronkhorst focaliseren het meest, gevolgd door Marie. Inlanders bijna niet; zo nu en dan Sarinah even, Prédier (een planter die Betsy wel ziet zitten) ook even en tenslotte Ketjil, de zoon van Sarinah.