Boekverslag 2

Joost Zwagerman

Gimmick

1. Beschrijving

- Complete titelbeschrijving

Gimmick, de titel van het boek, kan voor twee dingen staan. Ten eerste is Gimmick de naam van de discotheek waar een gedeelte van het boek zic h afspeelt. Het is de place to be voor mensen in de kunstenaars-scene. Als Raam echter terugkomt uit New York is de Gimmick veranderd, er komen veel studenten op af en heeft zijn charme verloren.

Als we in het woordenboek kijken, dan zien we dat een gimmick een “opvallende of kenmerkende eigenschap van een persoon of een voorwerp” voorstelt. Het wordt vaak gebruikt om aandacht te trekken van het publiek voor bijvoorbeeld een reclame-campagne.

- Korte motivatie van je boekkeuze

De cover van het boek sprak mij wel aan. Ik had er graag een mooi verhaal van gemaakt, maar dit is toch echt de enige reden waarom ik Gimmick aan het schrijfdossier heb toegevoegd.

- Een korte samenvatting van de inhoud

Walter van Raamsdonk (Raam genoemd) is een talentvol kunstenaar. Als zijn vriendin Sammie hem verlaat stort zijn wereld in en wordt Raam zwaar depressief. Hij begint aan drugs en verwaarloosd het schilderen. Raam zoekt steun bij zijn vrienden Groen en Eckhardt, maar die hebben weinig belangstelling voor de problemen van Raam. Ze proberen Raam wel weer aan het schilderen te krijgen en ze zeggen hem dat hij Sammie moet vergeten.

s’ Avonds gaan Raam, Groen en Eckhardt naar de discotheek “Gimmick”. Daar drinkt Raam zijn liefdesverdriet weg en probeert hij Sammie uit zijn hoofd te zetten. Groen neemt Raam mee op reis. Ze gaan naar Tenerife, wat volgens Groen het kunstcentrum van de wereld is. Maar als ze daar aankomen blijkt dit slechts een fabel te zijn.

Een paar maanden later vertrekken Raam en Groen uit Tenerife en gaan ze naar New York. Groen gebruikt de tijd in New York om zijn schilderkunsten verder te ontwikkelen, maar Raam heeft daar al gauw genoeg van. In plaats daarvan trekt hij bij een eenzame vrouw in die hij ontmoet. Hij maakt handig gebruik van gastvrijheid, en na een paar maanden vertrekt hij van de een op de andere dag en gaat terug naar Nederland. Als hij terug is valt het hem op dat zijn vrienden er niet op vooruit zijn gegaan. Hij vindt dat steeds meer van zijn vrienden opgeblazen kunstenaars zijn geworden en alleen maar aan geld denken.

Later gaat hij terug naar de “Gimmick”. Het blijkt enorm te zijn veranderd sinds de laatste keer dat hij daar was. Er komen nu alleen nog studenten en het heeft al zijn oude charme verloren. Op het toilet neemt Raam een flinke snuif cocaïne. De bewaking gooit hem eruit en hij wordt opgevangen door een oude vriendin van hem. Het verhaal eindigt in haar bed, als hij tijdens het vrijen bloed uit zijn neus lekt.

- Een eerste persoonlijke reactie

Ik vond Gimmick een boek een mager boek met een verhaallijn die vergeleken kan worden met een Jip en Janneke voor volwassenen. Er zit naar mijn mening heel weinig diepgang in het boek, in ieder geval niet genoeg om mij te kunnen overtuigen om nog een boek van Joost Zwagerman te lezen. Daar komt bij dat ik het boek eindigt op een manier waar ik weinig kanten mee op kan. Nee, dit is zeker niet het succes dat het had moeten worden in mijn ogen. Maar misschien komt het ook omdat ik net “De Donkere Kamer van Damokles” en “De Aanslag” heb gelezen, literatuur die toch tot klassiekers kunnen worden gerekend. En laten we eerlijk zijn, de titel “klassieker” kun je Gimmick moeilijk geven.

2. Verdieping

- Sujet en Fabel
Het verhaal is vooral als fabel verteld. De gebeurtenissen volgen elkaar chronologisch op en er wordt vrijwel nooit gebruik gemaakt van flashbacks of andere verhaalonderbrekingen.

- Volgorde van de gebeurtenissen
Het verhaal is grotendeels in chronologische volgorde verteld. De momenten dat Raam terugdenkt aan bijvoorbeeld zijn jeugd zijn zeldzaam en zijn nooit langer dan een paar zinnen. Hieronder zal ik de volgorde van de gebeurtenissen opsommen.

- In de Amsterdamse discotheek Gimmick ontmoet Raam een weekend-vamp. Hij ging aanvankelijk naar de Gimmick om zijn liefdesverdriet van Sammie weg te drinken. Hij gaat echter met haar naar huis.

- Raam gaat samen met zijn vrienden Groen en Eckhardt naar de opening van de expositie van de Duitser Bleichfeld in Dixit. Deze avond eindigt in een grote vechtpartij

- Hij zoekt zijn vriend Alex op in een inrichting. Alex geeft hem een paar schilderijen mee, die hij moet verkopen om wat geld voor hem te verdienen.

- Die avond gaat hij naar de Gimmick. Hij hoopt om Sammie tegen te komen, maar eindigt die avond zonder succes tussen de lakens van de eerder genoemde weekend-vamp.

- Raam zoekt Sammie op, maar ze doet de deur voor zijn neus dicht

- Raam gaat naar Florence om zijn jeugdliefde Pet op te zoeken.

- Na Florence pakt Raam het vliegtuig naar Tenerife, waar Groen en zijn vriendin Rosita hem staat op te wachten. Op Tenerife wordt er veel gedronken, gesnoven en geneukt.

- Na een tijdje gaan Groen en Raam naar New York. Groen werkt daar hard aan zijn kunstenaarsbestaan, maar Raam gaat zijn eigen gang en trekt in bij een eenzame vrouw. Hij gebruikt haar gastvrijheid en neemt na een paar maanden de benen. Hij gaat terug naar Nederland

- Als Raam een week in Nederland is, hoort hij dat hij in aanmerking komt voor een kunstsubsidie van 40 000 gulden. Voorwaarde is wel dat hij zijn werk laat zien. Raam heeft al in maanden niet geschilderd en laat de schilderijen van Alex zien. Hij krijgt dan de kunstsubsidie.

- Van het geld koopt hij coke, gaat naar de hoeren en nodigt hij Sammie uit. Zij wil echter niets meer met Raam te maken hebben, en wijst hem opnieuw af.

- Raam, Groen en Eckhardt zetten een expositie op in het stedelijk museum. Bij de opening snuift Raam meer op dan alleen cultuur. Als ze die avond naar de Gimmick gaan snuift Raam nog meer coke. De bewaking betrapt hem en gooien hem eruit.

- Buiten staat de weekend-vamp Raam op te wachten. Ze neemt hem mee en ze belanden wederom bij de vamp tussen de lakens.

- Continu of niet-continu
Het verhaal is vrij continu geschreven. Er zit weinig tot geen tijd tussen de hoofdstukken. Er zijn twee uitzonderingen in het verhaal op te sporen. De eerste is de tijd tussen de tweede vrijpartie met de weekend-vamp en het reisje naar Florence, daar zit een maand of twee tussen. Het tweede voorbeeld is de tijd tussen het vertrek vanuit Tenerife en het moment waarop het boek het verhaal in New York weer oppakt. Daar zit een aantal weken tussen.

We hebben in dit boek bijna niet te maken met flashbacks, terugverwijzingen en vooruitverwijzingen. Het enige wat ik als voorbeeld kan geven is het moment dat de relatie van Raam en Sammie nog even wordt beschouwd. Dat is niet meer dan een halve bladzijde.

De vertelde tijd zal ongeveer een maand of zeven zijn. Het verhaal begint in oktober en eindigt in april van het volgende jaar. De verteltijd van het verhaal is gelijk aan 240 pagina’s. De verteltijd en de verteltijd staan dan mooi in balans met elkaar. Er zitten geen grote gaten in het verhaal en het aantal momenten dat specifiek wordt uitgelicht valt mee, zodat de tijdseenheden en de hoeveelheid pagina’s met elkaar overeenkomen.

- In welke historische tijd speelt het boek zich af

Het boek speelt zich af in 1989, het jaar dat het boek werd uitgegeven. Dat wordt duidelijk in het boek aangegeven. Deze tijd is zeker van belang, er wordt in het boek namelijk een beeld geschetst van de moderne kunstenaarsscène en de maatschappij in het algemeen. Dat het boek in de tegenwoordige tijd afspeelt, zie je ook aan het taalgebruik.

- Karakterisering van de belangrijkste personen

De hoofdpersoon is Walter Raam, 25 jaar. Hij heeft dik, donker haar en oogt erg mager. Eigenlijk is dit zijn artiestennaam, hij is geboren onder de naam Walter van Raamsdonk. Hij is schilder en behoort met Groen en Eckhardt tot de populairste, jonge schilders in Nederland.

Groen en Eckhardt zijn gefixeerd op geld, maar Raam heeft daar veel minder last van. Raam is hopeloos verliefd op zijn ex-vriendin Sammie, die hem heeft verlaten. Het hele boek door komt deze impact naar voren. Sinds haar vertrek heeft hij geen schilderij meer geschilderd. Maar een andere reden daarvoor is doordat hij baalt van de hele kunstenaarsscene in Nederland.

Een collega-kunstenaar van Raam is Groen. Deze 29-jarige schilder gedraagt zich aan de ene kant als vriend van Raam, maar is eigenlijk lomp en grof tegen hem.

Groen denkt in termen als geld verdienen en seks. Hij ziet kunst als een goede business, en vrouwen als `neukdoosjes\'.

Tenslotte Sammie (eigenlijk Suzan Fortuyn), de ex-vriendin van Raam.

Zij hadden een hele goede relatie, met vooral een geweldig seksleven, maar juist van dit laatste kreeg Sammie genoeg. Ondanks de pogingen van Raam om contact met haar zoeken, houdt zij de boot af. Sammie is een integer meisje en weet wat ze wilt.

- Doel van de hoofdpersoon

Het doel van de hoofdpersoon wordt niet gehaald. Op het eind heeft hij Sammie nog niet terug en heeft hij nog steeds weinig gedaan om zijn naam uit het slob te halen. Sterker nog, hij zinkt steeds dieper, zoals te lezen is in de laatste bladzijden van het boek als hij zijn vaste club wordt uitgegooid wegens cocaïnegebruik.

- Rollen van de personages

Groen: houdt Raam scherp en neemt hem mee op sleeptouw over de hele wereld. Zo gaan ze samen naar Tenerife toe om daar te genieten van alle schoonheid die daar is. Ze gaan ook samen naar New York, het centrum van de moderne kunst. Groen sleept Raam vaak mee in zijn ellende.

Sammie: Mag gezien worden als het doel van Raam in deze thriller-roman van Zwagerman. Sammie blijft in de gedachten van Raam spoken en trekt alle fut uit hem om zich nog toe te leggen op het schilderen. Raam gaat haar achterna en probeert contact met haar te krijgen.

Alex: Is een vriend van Raam in het boek. Hij gebruikt zijn schilderijen om een ruime subsidie te krijgen voor zijn werk. Later blijkt dat Sammie Alex heeft ontmoet. Dat stak Raam toch wel diep.

3. Evaluatie

- Onderwerp

Het onderwerp van het boek is de moderne kunstenaarsscene in Nederland en de mensen die daar in horen. Het is een hele aparte wereld, zo kun je lezen in dit boek. Het is zeker apart om te zien dat het wereldje van de kunstenaars vergeleken kan worden met een rocksterren bestaan. De sex en drugs vliegen je om de oren in het boek, en dat is toch niet wat je verwacht als je het over kunst hebt. Het is natuurlijk de vraag hoe dit in de werkelijkheid is, maar Zwagerman beeldt het in ieder geval op een volledig eigen manier uit. Daarom vond ik het leuk om dit boek te lezen, het onderwerp is eens wat anders dan je gewend bent.

- Gebeurtenissen

De gebeurtenissen volgen elkaar in hoog tempo op. Tentoonstellingen, het uitgaansleven van Amsterdam, reisjes naar alle hoeken van de aarde en intieme liefdesscenes worden in hoog tempo naar je hoofd gegooid in dit boek. En dat houdt de vaart er ook lekker in, vooral vanwege de afwisselingen van omgeving en aard van de gebeurtenissen. Wel valt er te zeggen dat de gebeurtenissen weinig toevoegen aan de hoofdlijn van het verhaal, namelijk op zoek naar Sammie. Natuurlijk moet je ergens je 254 pagina’s mee vullen, maar er komen in mijn ogen wel erg veel onnodige passages voor in dit boek

- Personages

De personages zijn in dit boek grofweg te verdelen in kunstenaars en minnaressen van deze kunstenaars. En ook deze twee soorten zijn in een paar woorden te omschrijven. De kunstenaars (Groen, Eckhard, in mindere maten Raam) zijn op geld belust, seksistisch en lui van aard. De minnaressen zijn in alle opzichten dom, hebben niets om voor te leven en vullen de dagen met het verleiden van mannen. Er zijn enkele uitzonderingen in het boek. Sammie is er een van, zij kan gezien worden als een slimme meid die weet waar ze aan toe is. Ze verbreekt het contact met Raam op het moment dat hij in de goot belandt en gaat verder met haar leven.

- Opbouw

Het boek begint met een proloog. Hierin verteld hij over het verleden en worden de hoofdpersonen aan de lezer voorgesteld. Het verhaal begint dan in oktober 1989 in eindigt in april van het volgende jaar. De opbouw is erg ingewikkeld in dit boek. Vaak kom je er in een nieuw hoofdstuk pas na een paar bladzijden achter waar Raam zich nou bevindt. Dat komt omdat bij een nieuw hoofdstuk bijna altijd gebruik wordt gemaakt van een passage van het verleden of een quote in datzelfde hoofdstuk. Dat maakt het soms wat onoverzichtelijk.

- Taalgebruik

Het taalgebruik hangt erg af van de omgeving waar het verhaal zich afspeelt. Het grootste gedeelte is dat in lokale kring, bijvoorbeeld in de discotheek “Gimmick” of als de kunstenaars bij elkaar zijn met een aantal meisjes. Dan wordt er grof gepraat en volgt de ene vloek de ander op. Maar bij officiële gelegenheden, zoals de opening van een tentoonstelling in Amsterdam en de inspectie voor de subsidie voor raam, vallen er worden zoals crucifixen en neo-expressionistisch, kortom vaktaal voor kunstenaars. Maar die momenten zijn zeldzaam in het boek. Kortom, het taalgebruik in “Gimmick” is over het algemeen erg informeel en grof van aard.