Gestolen jeugd door Ton van Reen

Zie J.A. Dautzenberg Literatuur. Geschiedenis en leesdossier blz.121, 163, 203 en 266-267.

A Algemene gegevens 1 Naam van schrijver: Ton van Reen
2 Titel van boek: Gestolen jeugd

B Samenvatting met een correcte alineaverdeling Het boek gaat over een gezin dat in een dorpje, Beringe, in het zuiden van Limburg woont. Het gezin bestaat uit twee ouders en acht kinderen, waar er nog één bijkomt als het verhaal wordt verteld.

Als het verhaal begint, staat de hele familie klaar om op de foto te gaan. Er gaat een bom af, net op het moment dat de foto wordt gemaakt. Alle kinderen schrikken heel erg maar toch lukt het om nog een goede foto te krijgen.

De jonge Lei Steeghs en zijn zus Dora groeien op in Beringe, in Midden-Limburg. De oorlog krijgt gaandeweg vat op de kleine gemeenschap. In de herfst van 1944 moeten steeds meer Duitse mannen naar het front. De leeggevallen plaatsen in de fabrieken worden ingenomen door buitenlanders die tijdens razzia’s van de straat zijn geplukt en op transport gezet. Een van hen is de vijftienjarige Lei.

De zware dwangarbeid op de slakkenberg van de hoogovens in Midden-Duitsland en de spanning van de bombardementen nemen hem het laatste restje kinderlijke onschuld af waardoor hij een echte man wordt. Thuis krijgt Dora te horen dat de Engelse soldaat met wie ze verkering heeft gekregen, in Duitsland is gesneuveld. Zij neemt een verregaande beslissing over haar eigen leven en wil verpleegster worden.

C Analyse 1 Thema Vat in enkele zinnen het verhaal samen. Het leven van Lei en Dora Steeghs wordt sterk beïnvloed door de oorlog. In 1944, als Lei 15 is, wordt hij, bij wat later \'de grote kerkrazzia\' is gaan heten, met duizenden mannen en jongens in Limburg opgepakt, als vee naar Duitsland versleept en daar als dwangarbeider te werkgesteld. Ontbering is de dank. Veel dwangarbeiders overleven de honger en het zware werk niet. Vertelwijze
a Probeer iets te zeggen over de manier waarop het verhaal in grote lijnen verteld wordt (veel beschrijvingen, veel dialogen, als herinnering aan vroeger, in welke werkwoordstijd, e.d.). Het verhaal wordt verteld alsof je op de schouder van Lei of Dora mee reist. Allemaal in de tegenwoordige tijd. b Zijn er bepaalde eigenaardigheden met betrekking tot typografie, lay-out en dergelijke? Nee 2 Titel, ondertitel en motto Verklaar deze. Titel: Gestolen jeugd
De titel wordt in het motto verklaard.

Motto: ‘Vlugge jongen waren we. Jonge vogels, te vlug uit het nest. Door de oorlog waren we veel te vlug volwassen. Onze jeugd is gestolen.’

‘Ik ben de oorlog alleen maar doorgekomen omdat ik mijn moeder het verdriet wilde aandoen dat ik nooit meer thuis zou komen. Daardoor heb ik de donkerste momenten overleefd.’

-Lei Steeghs over zijn jeugd

3 Opbouw a Is er een proloog/epiloog? Zo ja, noteer kort de inhoud en de functie ervan. n.v.t. b Is het boek in hoofdstukken verdeeld? Zo ja, hoeveel? Ja, 10
c Hebben de hoofdstukken een titel? Zo ja, noteer ze.

1. De mobilisatie
2. De inval
3. Kille jaren
4. De jaren van hoop en vrees
5. Magere maanden
6. De deportatie
7. Bevrijding – gevangenschap
8. De vuurdoop
9. De weg naar de vrijheid
10. Thuis

d Valt je iets op aan de lijst van hoofdstuktitels? Het zijn een soort van super kleine samenvattingen van wat er in het hoofdstuk gaat gebeuren
e Als het boek niet in hoofdstukken is verdeeld, hoe is dan de geleding? n.v.t.

4 Personages Noteer van de voornaamste personen hun naam, leeftijd, functie/beroep/relatie en dergelijke, en wat ze voor soort personage zijn: rond/vlak karakter, type. Lei moet altijd op de boerderij helpen met het zware werk. Als hij in 1944 als 15 jarige wordt opgepakt voor arbeid in Duitsland, gaat hij samen met zijn goede vriend Harry naar een fabriekencomplex in Duitsland. Hier weet hij na een bombardement uit te ontsnappen en loopt samen met een nieuwe kameraad, Gerard, terug naar huis.

Dora, de oudste dochter van het gezin, melkt elke dag de koeien. Zij kookt ook alles en zorgt voor de kinderen als moeder in verwachting is. Dora is verliefd op Harry, de vriend van Lei en ze vindt het erg jammer dat hij nooit naar haar kijkt. Dora gaat na de oorlog leren in het ziekenhuis, ze wil verpleegster worden. Zij ontmoet na een tochtje naar Maastricht Felix die haar aanstaande echtnoot wordt.

Annie, de beste vriendin van Dora, en de dochter van een NSB’er. Zij gaat in de oorlog naar Berlijn om daar als dienstmeid bij een rijke Duitse te gaan werken.

Jobke, een veehandelaar, is een jood. Hij moet op een gegeven moment onder duiken en doet dat bij de familie Steeghs. Later geeft hij het toch op en wordt naar Duitsland gedeporteerd.

Harry is de beste vriend van Lei. Dora is stiekem verliefd om hem.

Horst, een gewonde Duitse soldaat, is ondergedoken bij de familie Steeghs. Hij wil ook dat de oorlog zo snel mogelijk afgelopen is. Als hij naar buiten gaat, kan hij gefusilleerd worden als deserteur, dus blijft hij lekker bij Dora.

Charles, een Engelse kok, wordt verliefd op Dora en zij op hem. Ze krijgen een korte relatie, maar na een week moet hij verder naar het front. Hij komt om bij een gevecht in Duitsland.

5 Historische tijd a Wanneer speelt het verhaal zich af? Waaruit leid je dat af? Tijdens de Tweede Wereldoorlog. Raad maar eens waaraan ik dit heb afgeleid. b Is die tijd van belang voor de handeling of tamelijk willekeurig gekozen? Ja, hij is van belang want hierdoor wordt Lei naar Duitsland gedeporteerd en vormt het verhaal zich.

6 Plaats en ruimte a Waar speelt het verhaal zich af? Beringe en een fabriekencomplex in Duitsland. b Is die plaats van belang of tamelijk willekeurig gekozen? Het is tamelijk willekeurig gekozen. Ze hadden net zo goed ieder ander dorp in Noord- of Midden-Limburg kunnen kiezen.