Extaze door Louis Couperus

Beschrijvingsopdracht L. Couperus, Extaze, een boek van geluk, Amsterdam 1892, 14e druk 1989 Motivatie Het boek stond in de boekenlijst achter in het informatieboek van Laagland. De achterkant sprak me wel aan, het leek me best een romantisch boek. Het boekje was ook niet zo dik. Samenvatting Cecile van Even is een weduwe met twee kinderen. Bij een bezoek aan haar zus ontmoet zij Taco Quaerts. Bij deze eerste ontmoeting vindt zij hem onsympathiek, maar na een tijdje gaat ze van hem houden. Quaerts ziet in Cecile een soort godin, Cecile vind dit niet altijd even prettig, maar zij ziet hem ook als een soort god. Quaerts heeft twee kanten: de goede, goddelijke kant en de \"slechte\" dierlijke kant. Als hij bij Cecile is toont hij de goede kant maar zonder haar toont hij zijn slechte kant. Ze hebben een kortstondige, platonische relatie. Na een tijdje wordt Quaerts bang dat hij, ook als hij bij haar is, zijn slechte kant zal tonen. Hij besluit te gaan reizen en vertrekt nadat ze afscheid hebben genomen. Eerste persoonlijke reactie Het boek was best saai en langdradig, maar als je er eenmaal aan gewend bent, dan valt het wel mee. Ik vond het taalgebruik ook redelijk moeilijk. Het is wel mooi verteld allemaal, maar de gevoelens zijn iets te uitgebreid beschreven en vreselijk aangedikt. Ook leest het niet makkelijk dat de omgeving zo duidelijk wordt beschreven, heel veel details.
Verdieping
Relatie met de politieke achtergronden Ik kon niet echt een relatie vinden met de politieke achtergronden uit het fin de siècle. Het gaat vooral over de liefde tussen twee mensen, niet echt over de maatschappij. Er wordt wel gesproken over de Tweede Kamer, en de man van Cecile is minister geweest van Buitenlandse Zaken. Dit wijst wel op een parlementaire democratie. Relatie met de sociaal-economische achtergronden Over de crisisjaren wordt in het boek helemaal niet gesproken, het gaat over mensen die allemaal uit de gegoede burgerij komen. De kinderen hoefden dus niet te werken. Van de toenemende onkerkelijkheid merk je niet veel. Er wordt juist best vaak over God en tot God gesproken. Amélie, Ceciles zus, vraagt Cecile op een gegeven moment wel of ze denkt dat er een god is. Ook zegt ze dan dat ze nooit meer naar de kerk gaat omdat het haar niets meer kan schelen. Dit is dan ook de enige verwijzing naar de onkerkelijkheid. Relatie met de culturele achtergronden
Het onbewuste speelt een grote rol in dit boek. Er wordt veel gesproken over de verlangens en de gevoelens van mensen. Cecile is overgevoelig. Ze heeft vaak zo ineens huilbuien en voelt zich dan onbeschrijflijk verdrietig, al weet ze niet waarom. In het begin voelt ze zich niet eenzaam en ongelukkig, terwijl ze dit eigenlijk wel is. Ze wil zich ook anders gedragen naar de buitenwereld toe, vooral naar Quaerts. Ze doet haar uiterste best om zo koel mogelijk tegen hem te doen, maar het lukt haar niet. Ze zegt steeds andere dingen dan ze wil, en op een andere manier. Haar neefje, Jules, leeft als het ware in zijn eigen wereldje en hecht veel waarde aan muziek. Ook hij vertoont veel neurotische trekjes, zoals het steeds weer herhalen van een stukje muziek, achter elkaar. Hij weet niet waarom hij het doet en kan er niet mee ophouden. Hij krijgt soms ook zo ineens enorme driftbuien. Quaerts omschrijft zichzelf als iemand met twee kanten: zijn slechte, dierlijke kant en zijn goede kant. Als hij bij Cecile is laat hij zijn goede kant zien, maar hij is erg bang dat hij zijn slechte kant niet goed onder controle kan houden, dit gebeurt dus onbewust. Hij maakt ook heel duidelijk tussen zijn ziel en zijn bewuste kant. Ik zou dit boek een psychologische roman noemen. Het gaat bijna de hele tijd over het gedrag van de mensen en waarom ze zich zo gedragen. Er wordt veel gesproken over neurotisch en onbewust gedrag. Er wordt ook heel veel nagedacht over het leven en over de zin van het leven. Wat mij nog meer opviel is dat er heel veel gesproken wordt over geluk en het noodlot. Cecile vraagt zich constant af wat er gebeurt, of het echt gebeurt en waarom het gebeurt. Ze blijft zoeken naar de waarheid, en is erg teleurgesteld dat alles maar zo kort duurt, ‘het heden is slechts een stip’. Relatie met literaire stromingen en genres Er wordt gesproken over iets dat Cecile heeft gelezen in de Nieuwe Gids, en ook dacht ik dat gelezen had dat Cecile een stuk van Kloos had gelezen, dit weet ik alleen niet zeker, ik kon het niet vinden. Maar er blijkt wel uit dat de vernieuwing van de Nederlandse literatuur in opkomst was. Sommige dingen hebben een relatie met het impressionisme, er wordt heel duidelijk geprobeerd stemming en sfeer weer te geven. Het duidelijkst komt in dit boek echter het naturalisme naar voren. • Er wordt gestreefd naar een objectieve weergave van de werkelijkheid. De
omgeving en de ruimte waarin de personen zich bevinden wordt vaak heel gedetailleerd beschreven. Er worden geen meningen toegevoegd, het wordt verteld door een neutrale verteller. De gesprekken die Quaerts en Cecile voeren zijn levensecht, er wordt ook geen commentaar op geleverd. • Ook het determinisme komt heel duidelijk naar voren. De personages

hebben niet echt een vrije wil, ze weten vaak niet waarom ze iets doen. Het wordt vooral bepaald door erfelijke aanleg, de omgeving en de tijd waarin ze leven. Het noodlot heeft hier een hele belangrijke rol. De mens kan zelf niet bepalen wat hij doet, en Cecile gelooft heel sterk in het (nood)lot. Er zijn krachten buiten de mens die hij niet kan weerstaan, hier denkt Cecile heel veel over na. De opzenuwing door muziek komt bij Jules heel duidelijk naar voren. • Het middelpunt van een naturalistische roman is vaak een nerveus
karakter. Cecile is inderdaad overgevoelig, weet vaak niet goed hoe ze moet reageren en is snel uit haar evenwicht gebracht. Ook wil ze veel dingen die niet te realiseren zijn. Als zij bijvoorbeeld zegt tegen Quaerts dat ze meer wil dan slechts een platonische relatie, verbreekt Quarts de hele relatie, omdat hij zich dan realiseert dat ook zij geen godin is en ook lustgevoelens heeft. • Ook de desillusie aan het eind is kenmerkend voor het naturalisme. Quarts vertrekt ineens en het hele sprookje is voorbij, ze spreekt hem niet meer. • De onverbloemende beschrijving van de werkelijkheid is erg kenmerkend. De personages zijn erg vaak ongelukkig met hun bestaan, en weten niet goed hoe ze verder moeten of wat ze moeten doen. Hier wordt een beetje kritisch naar gekeken. De hoofdpersonen zijn allemaal van de bourgeois satisfait, hebben bijna alles wat hun hartje begeert en toch zijn ze nog ongelukkig. • Naturalisten hebben een voorkeur voor taboe-onderwerpen. In Extaze is
het taboe-onderwerp lust. Er zijn zeker lustgevoelens aanwezig bij zowel Cecile als Quaerts, maar dit mag niet. Ook de (seksuele) relatie die Quaerts heeft met mevrouw Hijbrecht wordt niet echt goedgekeurd. • Het tijdsverloop is continu en chronologisch. Alle gebeurtenissen volgen
elkaar in het boek zo als het ook gebeurd is op. Ook is het continu verteld, er bevinden zich geen flash- backs in het boek. De thematiek Het thema van het boek is de onmogelijke liefde tussen twee mensen, zij verschillen ook in karakter compleet van elkaar. Evaluatie Mijn verwachting over het boek is wel uitgekomen. Het was een redelijk saai boek, en ook best moeilijk te lezen. Dit kwam vooral door het ouderwetse taalgebruik. De gevoelens werden te uitgebreid beschreven naar mijn mening, hierdoor werd het boek best langdradig. Het maken van de verdiepingsopdracht viel best wel tegen, omdat er veel dingen waren die ik terug moest zoeken in het boek. Je weet dan niet goed waar je moet zoeken. Mijn mening is echter wel veranderd na het maken van de verdiepingsopdracht, nu begrijp ik de bedoeling beter. De volgende keer zou ik de relevante passages in zo’n soort boek (langdradig, moeilijk taalgebruik) onderstrepen of opschrijven, zodat ik niet meer zoveel werk heb met het terugzoeken hiervan.