1) Samenvatting ‘Een vlucht regenwulpen’:

Maarten, de hoofdpersoon, groeit op als enig kind in een streng gereformeerd gezin. Hij is een heel eenzaam kind, dat het liefst zich terugtrekt in de natuur. Vandaar dat hij vaak met zijn roeiboot door de rietlanden vaart om de verschillende soorten vogels en andere dieren te bewonderen. Er zijn geen andere kinderen om mee te spelen, maar hij is wel graag in het gezelschap van zijn moeder. De relatie met zijn vader is daarentegen niet geweldig want die is streng en geeft zijn zoon al voor het kleinste vergrijp regelmatig een pak slaag. Hij komt ook nooit buiten het gebied rond zijn huis. Zijn eerste contact met de buitenwereld is als hij in het dorp zijn amandelen moet laten knippen. Vanaf dat moment zal hij de rest van zijn leven pleinvrees hebben. Korte tijd later gaat hij naar de lagere school. Ook daar kan hij geen contacten met leeftijdgenoten leggen en is hij altijd alleen. Zijn meester vindt hem een slim ventje en trekt hem voor boven de andere kinderen. Hij wordt in een apart kamertje gezet waar hij rustig vooruit kan werken. De reactie van de andere kinderen is natuurlijk negatief. Na school wordt hij dan ook achtervolgd door een aantal jongens, die hem het meeste pesten. Maar Maarten is heel sterk en verweert zich door een van de jongens in een hoop koeienpoep te duwen en de andere drie hard te slaan. Sindsdien hebben de jongens Maarten nooit meer achtervolgd.

Als hij op de middelbare school komt wordt hij verliefd op Martha. Hij ontmoet haar bij de redactie van de schoolkrant waar hij in zit. Omdat hij nooit wat tegen haar durft te zeggen, geeft zijn enige vriend Johan Koster hem het advies in de schoolbibliotheek te gaan werken, want daar komt Martha vaak. Omdat Maarten duidelijk verliefd is op Martha, wordt hij op school gepest. Martha hoort daardoor ook al gauw dat Maarten verliefd op haar is en geeft de indruk bang te zijn voor hem. Op de dag van de diploma-uitreiking van het eindexamen komt Maarten te laat en hij mist daardoor Martha. Hij stelt zijn ouders voor dat hij naar een andere kerk gaat de komende zondag in de hoop dat hij haar daar zal zien. Zijn vader ontsteekt in woede bij dit voorstel en denkt dat de duivel in hem is gevaren. Zijn moeder begrijpt echter dat het om een meisje gaat en geeft hem toestemming om naar Martha’s kerk te gaan. Daar krijgt hij de schrik van zijn leven, want Martha leunt tijdens de dienst met haar hoofd op de schouder van een man. Hij gaat sterk twijfelen aan zijn geloof: “ Wat heeft het voor zin als je na de dood naar de hemel gaat terwijl je geliefde je niet ziet staan?”

Na zijn middelbare schooltijd gaat Maarten celbiologie studeren in Leiden. Eerst woont hij bij zijn oom en tante op kamers, maar als deze overlijden en zijn vader kort daarna ook overlijdt, trekt hij in bij zijn moeder. Hij houdt heel veel van zijn moeder en vindt het dan ook afschuwelijk als zijn moeder keelkanker krijgt. Omdat hij haar zo ziet lijden, raakt hij nog verder van zijn geloof af. Vlak voor de dood van zijn moeder komen er twee ouderlingen van de kerk op bezoek bij hen. Wanneer zij zeggen dat zijn moeder niet naar de hemel zal gaan door een zonde die zij zou hebben begaan en Maarten bovendien het verwijt krijgt dat hij de laatste tijd te weinig in de kerk komt, breekt hij uit in woede. Hij gooit de twee de deur uit en smijt er zelfs één in het water. Wederom ervaart hij het geloof als bedrog. De dag daarop overlijdt zijn moeder. Op het moment van haar overlijden ziet Maarten een vlucht regenwulpen overvliegen. Dit is een heel emotioneel moment voor hem.

Maarten woont nu als hoogleraar in de celbiologie alleen in zijn ouderlijk huis. Op het moment dat het boek begint, is hij druiven aan het plukken voor Jakob en Jacqueline, omdat zij gaan trouwen. Die druiven werden vroeger al door zijn vader en ooms geteeld, maar omdat dit zo bewerkelijk was, had zijn vader de druiventeelt vervangen door de kweek van nachtschaden. Maarten heeft de druivenkweek echter weer teruggehaald. Op de receptie van Jakob en Jacqueline ontmoet hij de zus van Martha. Hij praat een tijdje met haar en maakt een afspraak om met haar naar een concert te gaan. Later op die avond wordt hij opgeschrikt door een dwanggedachte dat hij nog maar veertien dagen te leven heeft. Hij rijdt een auto aan en ziet dit als een voorteken van zijn naderende dood. Dit gevoel wordt kort daarop nog versterkt doordat hij in zijn laboratorium zijn hand verwondt.

Een paar dagen later gaat hij naar een reünie van zijn oude middelbare school, in de hoop dat hij daar Martha weer ziet. Zij is inderdaad aanwezig en zegt hem zelfs goedendag. Ze is al getrouwd en heeft twee kinderen van wie ze foto’s laat zien. Maarten is heel blij met deze ontmoeting, maar het levert verder geen nader contact op.

Maarten gaat vervolgens naar een congres over weefselkweek in Bern en wordt daar ontvangen door een vrouwelijke Franse collega, die Adrienne heet. Samen met haar gaat hij uit eten. Ook al is ze tien jaar ouder dan hij, toch voelt hij zich tot haar aangetrokken. Hij houdt een lezing, waarna een feest plaatsvindt. Maarten heeft het niet naar zijn zin want hij ziet dat Ernst, een andere collega, en Adrienne het wel erg goed kunnen vinden met elkaar. De dag daarna gaan ze een tocht door de bergen maken en hierbij komt Maarten ten val. Hij ziet zichzelf dan al dood gaan. De nacht daarop ziet hij in een koortsvisioen het gezicht van Martha vervagen, wat hem een vredig gevoel geeft. Dit is tevens het einde van het boek.

2) Analyse ‘Een vlucht regenwulpen’

Titelverklaring:

Op het moment net voordat de moeder van Maarten sterft en haar hoofd opzij glijdt, ziet hij een vlucht zeldzame regenwulpen voorbij gaan boven de rietlanden. Zijn moeder speelde een grote rol in zijn leven. De titel heeft volgens mij ook nog een andere betekenis. Maarten houdt veel van de natuur en als hij helemaal op zichzelf wil zijn en dichtbij de vogels om te fantaseren over zijn grote liefde, trekt hij zich terug naar de rietlanden en vooral het gezang van de regenwulpen geeft hem een beschermd gevoel. Een vlucht dus weg van de realiteit naar de regenwulpen.

Motto:

Zondag 10

Vraag 27: Wat verstaat gij door de voorzienigheid Gods?

Antw: De almachtige en alomtegenwoordige kracht Gods, door welke Hij hemel en aarde, mitsgaders alle schepselen, gelijk als met zijn hand nog onderhoudt, en alzo regeert, dat loof en gras, regen en droogte, vruchtbare en onvruchtbare jaren, spijze en drank, gezondheid en krankheid, rijkdom en armoede, en alle dingen, niet bij geval, maar van zijn vaderlijke hand ons toekomen.

Het motto betekent dat alle goede en slechte dingen geschieden door de kracht van God. Dit is echter tegenstrijdig als je kijkt naar het boek, want daar valt de schrijver juist steeds meer van het geloof af.

Genre: Het boek is een autobiografische roman.

Thema: Liefde / dood / relaties / geloof.

Motieven:  Dwanggedachten  Liefde voor natuur en biologie  Driftaanvallen  Verwijzingen naar dood  Pleinvrees  Geloof in God  Eenzaamheid en isolement  Liefde voor een meisje, Martha genaamd  Relatie met zijn ouders.

Opbouw: Het verhaal is gedeeltelijk in chronologische volgorde opgesteld: het begint met de periode dat hij dertig jaar is. Na een korte uiteenzetting over de receptie waar hij die avond naar toe zal gaan, volgen daarna de flashbacks, die chronologisch verteld worden. Het boek eindigt weer met de gebeurtenissen na de receptie tot het congres in Bern. Het boek is opgebouwd uit hoofdstukken, waarvan de titel dekkend is voor de inhoud van dat hoofdstuk.

Tijdsverloop:

Het boek speelt in de 70er jaren. Er worden ongeveer twee weken van zijn leven beschreven, namelijk beginnend met het moment dat Maarten druiven plukt tot aan het congres in Zwitserland. De flashbacks beginnen met de periode van zijn kleuterjaren, voordat hij naar de lagere school gaat. Dan volgt de periode van zijn lagere en middelbare schooltijd, zijn studie en zijn leven rond zijn dertigste. Door de steeds terugkerende flashbacks is het soms echter moeilijk om de draad van het verhaal te begrijpen.

Perspectief:

De hoofdpersoon, de schrijver zelf, wordt vanuit binnenuit beschreven dus vanuit het ik-perspectief. Je weet hierdoor veel over de gevoelens en eigenschappen van de ikpersoon. De andere personages worden van buitenaf beschreven.

Plaats:

Het verhaal speelt zich af in het ouderlijk huis van Maarten ‘t Hart, dat ergens in een polder met rietlanden staat. Een concrete plaats wordt niet genoemd. Daarnaast natuurlijk ook op de scholen en aan het einde van het verhaal in Bern in Zwitserland.

Personages:

 Maarten:

Maarten ‘t Hart is enig kind en daardoor is hij in zichzelf gekeerd en teruggetrokken. Hij leeft in een isolement, maar doorbreekt het niet. Hij voelt zich geremd tegenover meisjes en vrouwen. Hij is intelligent, maar heeft toch geen gezellige schooljaren, want hij kan sociaal niet uit de voeten komen. Hij heeft last van pleinvrees, dwanggedachten en dromen over een nooit werkelijkheid wordende liefde. Hij heeft grote bewondering voor zijn moeder (hij beschrijft bijvoorbeeld uitvoerig hoe mooi hij haar vindt als ze ‘s ochtends haar lange haar kamt), maar met zijn vader kan hij het minder goed vinden. Hij houdt niet van kinderen: als hij op de receptie van Jakob en Jacqueline een stel kinderen ziet spelen, kijkt hij er vol afschuw naar, want ze doen hem denken aan zijn lagere schooltijd. Ook doen ze een spel met elkaar, en hij heeft nooit met andere kinderen gespeeld. Hij is bijzonder geïnteresseerd in de natuur en studeert daarom ook celbiologie. Hij worstelt met zijn geloof, dat hij steeds meer verlaat naarmate zijn leven vordert. Dit komt voornamelijk doordat Martha niets van hem wil weten en door de ernstige ziekte van zijn moeder. Hij kan niet geloven dat God zijn moeder zo wil laten lijden en neemt hem dat heel erg kwalijk.

 Zijn moeder:

Maartens moeder is een gelovige vrouw, maar ze is niet zo streng in de leer als haar man. Maarten mag bijvoorbeeld van haar wel naar de kerk van Martha, ook al is dit niet de kerk waar Maartens familie naar toe gaat. Ze heeft veel begrip voor Maartens verliefdheid. Zonder veel woorden is zij toch heel vertrouwelijk met hem. Haar ogen kijken altijd wat droevig en berustend. Dat komt omdat ze niet gelukkig is in haar huwelijk. Ze is een goede huisvrouw die veel schrobt en boent.

 Zijn vader:

Een streng gelovige man, nors en stil. Hij rookt een pijp. Hij kweekt druiven en later nachtschaden.

 Martha:

Martha is een heel rustig meisje, dat nooit holt of springt, maar altijd in hetzelfde rustige tempo loopt. Ze is zeer muzikaal en speelt goed piano. Ze heeft een breed, sereen gezicht en is niet lang.

Taalgebruik / Stijl:

Maarten ‘t Hart heeft over het algemeen een goed, helder taalgebruik.